stringtranslate.com

ایلیاتی ها

قبایل ایلیاتی در سده های 1-2 پس از میلاد.

ایلیری ها ( یونانی باستان : Ἰλλυριοί , Illyrioi ؛ لاتین : Illyrii ) گروهی از مردم هندواروپایی زبان بودند که در دوران باستان در شبه جزیره بالکان غربی ساکن بودند . آنها به همراه تراسیایی ها و یونانی ها یکی از سه جمعیت اصلی پالئوبالکان را تشکیل می دادند .

قلمرویی که ایلیاتی ها در آن سکونت داشتند برای نویسندگان یونانی و رومی بعدی به نام ایلیریا شناخته شد که قلمرویی را شناسایی کردند که مربوط به بیشتر آلبانی ، مونته نگرو ، کوزوو ، بیشتر کرواسی و بوسنی و هرزگوین ، غرب و مرکز صربستان و برخی از بخش های اسلوونی است. بین دریای آدریاتیک در غرب، رودخانه دراوا در شمال، رودخانه موراوا در شرق و کوه های سرائونی در جنوب. [1] اولین روایت از مردم ایلیاتی به قرن ششم قبل از میلاد در آثار نویسنده یونانی باستان هکاتائوس از میلتوس باز می گردد . [2]

نام "ایلیری ها"، همانطور که یونانیان باستان به همسایگان شمالی خود اطلاق می کردند، ممکن است به گروه گسترده ای از مردم اشاره داشته باشد. گفته شده است که قبایل ایلیاتی هرگز به طور جمعی به عنوان "ایلیری" معرفی نشده اند، و بعید است که آنها اصلاً از هیچ نامگذاری جمعی استفاده کرده باشند. [3] به نظر می رسد ایلیری ها نام یک قبیله خاص ایلیاتی باشد که از اولین کسانی بودند که در عصر برنز با یونانیان باستان روبرو شدند . [4] یونانی‌ها بعداً این اصطلاح Illyrians ، pars pro toto را برای همه مردم با زبان و آداب و رسوم مشابه به کار بردند. [5]

در مطالعات باستان‌شناسی، تاریخی و زبان‌شناختی، تحقیقات در مورد ایلیاتی‌ها، از اواخر قرن نوزدهم تا قرن بیست و یکم، از نظریه‌های پان ایلیریایی که حتی گروه‌های ایلیاتی را در شمال بالکان شناسایی می‌کردند، به گروه‌بندی‌های دقیق‌تری بر اساس علم شناسی ایلیاتی منتقل شده است. و انسان شناسی مادی از دهه 1960 به عنوان کتیبه های جدیدتر پیدا شد و سایت ها کاوش شد. دو ناحیه اصلی یونوماستیک ایلیاتی وجود دارد: ناحیه جنوبی و دالماسی-پانونی، با ناحیه داردانی به عنوان منطقه ای که بین این دو همپوشانی دارند. ناحیه سوم، در شمال آن‌ها - که در ادبیات باستان معمولاً بخشی از ایلیات شناخته می‌شد - بیشتر به زبان ونیزی مرتبط بوده است تا به ایلیاتی. استقرار ایلیریک در ایتالیا به چند قبایل باستانی نسبت داده می‌شود و هنوز هم به چند قبایل باستانی نسبت داده می‌شود که گمان می‌رود در امتداد سواحل آدریاتیک به شبه جزیره ایتالیا از «ایلیری» جغرافیایی مهاجرت کرده‌اند: داونی ، پئوکتی و مساپی ( که در مجموع به نام Iapyges شناخته می‌شوند و به زبان صحبت می‌کنند ). زبان مساپیک ). [6] [7]

اصطلاح "ایلیری ها" آخرین بار در اسناد تاریخی در قرن هفتم ظاهر شد و به یک پادگان بیزانسی اشاره دارد که در استان روم سابق ایلیریکوم فعالیت می کرد . [8] آنچه پس از استقرار اسلاوها در منطقه برای ایلیاتی ها اتفاق افتاد، موضوع بحث بین محققان است و شامل فرضیه منشأ زبان آلبانیایی از زبان ایلیاتی است که اغلب توسط محققان برای جغرافیای واضح پشتیبانی می شود. و دلایل تاریخی اما ثابت نشده است. [9] [10] [11] [12] [13] [14]

ریشه شناسی

در حالی که ایلیری‌ها عمدتاً با نام‌های قومی Illyrioi ( Ἰλλυριοί ) و Illyrii ثبت شده‌اند، به نظر می‌رسد اینها ترجمه‌های غلط املایی توسط نویسندگان یونانی یا لاتین‌زبان باشد. بر اساس فرم‌های گواهی شده تاریخی که نشان‌دهنده قبایل خاص ایلیاتی یا ایلیری‌ها به‌عنوان یک کل است (مثلاً Úlloí ( Ύλλοί ) و Hil (l)uri )، [15] [16] نام قبیله بومی که این بازخوانی‌ها برگرفته از آن است، بازسازی شده است. زبان شناسانی مانند هاینر آیچنر به عنوان * Hillurio- (< قدیمی تر * Hullurio- ). به گفته آیکنر، این نام قومی که به «مار آبی» ترجمه می‌شود، از زبان پروتو-هندواروپایی *ud-lo (از آب، آبزی) گرفته شده است که ریشه مشترکی با üllos یونان باستان ( ϋλλος ) به معنای «ماهی» دارد . 17] یا "مار آب کوچک". [18] نام قومی ایلیاتی یک تغییر dl > ll را از طریق همسان سازی و همچنین افزودن پسوند - uri(o) نشان می دهد که در نام های ایلیاتی مانند Tragurium یافت می شود . [17]

آیچنر همچنین به تطابق معنایی نزدیک نام قبیله با انچلی اشاره می‌کند که به «مردم مارماهی» ترجمه می‌شود و نقش مشابهی از جانوران مار مانند آبزی را به تصویر می‌کشد. همچنین اشاره می شود که یونانیان باستان باید این نام را از قبیله ای در ایلیری جنوبی آموخته باشند که بعداً آن را به تمام مردمان خویشاوند و همسایه اطلاق کردند. [19]

اصطلاحات و تصدیق

واژه‌های ایلیری ، ایلیریا و ایلیریکوم در طول تاریخ برای بافت‌های قومی و جغرافیایی که در طول زمان تغییر کرده‌اند، استفاده شده‌اند. متن‌سازی مجدد این اصطلاحات اغلب نویسندگان باستان و دانشمندان مدرن را گیج می‌کرد. تلاش های علمی قابل توجهی برای تحلیل و تبیین این تغییرات انجام شده است. [20]

اولین ذکر شناخته شده از ایلیاتی ها در اواخر قرن ششم و اوایل قرن پنجم پیش از میلاد در قطعاتی از هکاتائوس از میلتوس ، نویسنده شجره نامه ها ( Γενεαλογίαι ) و شرح زمین یا Periegesis ( Περίοδος Γῆς یا Περιήγησις ) رخ داد، جایی که ایلیری ها در آنجا هستند. به عنوان مردمی بربر توصیف می شود . [21] [22] [نکته 1] در تاریخ مقدونیه در طول قرن 6 و 5 قبل از میلاد، اصطلاح ایلیاتی یک معنای سیاسی کاملاً مشخص داشت، که نشان دهنده پادشاهی است که در مرزهای شمال غربی مقدونیه علیا تأسیس شده بود . [25] از قرن 5 قبل از میلاد به بعد، اصطلاح ایلیاتی قبلاً به گروه قومی بزرگی اطلاق می شد که قلمرو آنها تا اعماق سرزمین اصلی بالکان گسترش می یافت. [26] [یادداشت 2] یونانیان باستان به وضوح ایلیری ها را قومی کاملاً متمایز از تراکیان و مقدونی های همسایه می دانستند . [32]

اکثر محققان معتقدند که قلمروی که در ابتدا به عنوان "ایلیری" نامگذاری شده بود تقریباً در منطقه جنوب شرقی آدریاتیک ( آلبانی و مونته نگرو امروزی ) و مناطق داخلی آن قرار داشت، سپس به کل استان ایلیریکوم رومی که از شرق امتداد داشت گسترش یافت. آدریاتیک تا دانوب . [20] پس از اینکه ایلیاتی ها به دلیل نزدیکی به یونانیان به طور گسترده ای شناخته شدند، این نام قومی گسترش یافت و اقوام دیگری را نیز در بر گرفت که به دلایلی توسط نویسندگان باستان با آن مردمانی که در ابتدا به عنوان ایلیری نامیده می شدند مرتبط می دانستند. ( Ἰλλυριοί , Illyrioi ). [26] [33]

نامگذاری اولیه ممکن است در عصر برنز میانه و اواخر [34] یا در آغاز قرن هشتم قبل از میلاد اتفاق افتاده باشد. [3] طبق فرضیه قبلی، این نام توسط بازرگانان جنوب یونان از گروه کوچکی از مردم در ساحل، Illyrioi / Illyrii (اولین بار توسط Pseudo-Skylax ذکر شده و بعدها توسط پلینی بزرگ توصیف شد ) گرفته شده است. برای همه مردم منطقه اعمال می شود. این با شواهد قابل‌توجهی از تماس مینوی و میسنی در دره‌ای که احتمالاً Illyrioi/Illyrii در آن زندگی می‌کردند توضیح داده شده است. [34] بر اساس فرضیه اخیر، برچسب ایلیاتی برای اولین بار توسط افراد خارجی، به ویژه یونانیان باستان استفاده شد . این استدلال بر این اساس است که وقتی یونانی ها با استعمار کورسیرا شروع به تردد در سواحل شرقی آدریاتیک کردند ، شروع به کسب اطلاعات و برداشت هایی از مردم بومی غرب بالکان کردند. [3]

گفته شده است که قبایل ایلیاتی ظاهراً هرگز به طور جمعی خود را به عنوان ایلیاتی معرفی نکرده اند و بعید است که آنها اصلاً از هیچ نامگذاری جمعی استفاده کرده باشند. [3] اکثر محققان مدرن مطمئن هستند که همه مردم بالکان غربی که در مجموع به عنوان "ایلیری" نامیده می شدند، یک موجود فرهنگی یا زبانی همگن نبودند . [35] [36] برای مثال، برخی از قبایل مانند بریگ ها به عنوان ایلیاتی شناخته نمی شدند. [37] اینکه چه معیارهایی در ابتدا برای تعریف این گروه از مردمان مورد استفاده قرار گرفت یا اینکه چگونه و چرا اصطلاح «ایلیری ها» برای توصیف جمعیت بومی غرب بالکان به کار رفت، با قطعیت نمی توان گفت. [38] بحث‌های علمی برای یافتن پاسخی برای این سؤال مطرح شده است که آیا اصطلاح «ایلیری‌ها» ( Ἰλλυριοί ) از قبیله‌ای همنام گرفته شده است ، یا اینکه آیا این اصطلاح برای تعیین جمعیت بومی به عنوان یک اصطلاح عمومی به دلایل خاص دیگری به کار رفته است. . [39]

Illyrii proprie dicti

نویسندگان روم باستان ، پلینی بزرگ و پومپونیوس ملا از اصطلاح Illyrii proprie dicti («به درستی ایلیاتی نامیده می‌شوند») برای تعیین مردمی استفاده کردند که در سواحل آلبانی و مونته‌نگرو امروزی قرار داشتند. [39] بسیاری از محققان مدرن، «ایلیاتی‌ها را که به درستی نامیده می‌شوند» اثری از پادشاهی ایلیاتی می‌دانند که در منابع از قرن چهارم قبل از میلاد تا 167 قبل از میلاد شناخته شده است، پادشاهی که در زمان روم توسط Ardiaei و Labeatae اداره می‌شد. خلیج کوتور و دریاچه اسکادار . به گفته سایر محققان مدرن، اصطلاح Illyrii ممکن است در اصل فقط به قوم کوچکی در منطقه بین Epidaurum و Lissus اشاره داشته باشد ، و Pliny و Mela ممکن است از سنت ادبی پیروی کرده باشند که قدمت آن به هکاتائوس میلتوسی بازمی‌گردد . [21] [39] Illyrii proprie dicti که در آلبانی مرکزی قرار دارد، ممکن است اولین تماس روم با مردم ایلیاتی باشد. در آن صورت، منطقه اصلی را که ایلیاتی ها از آن گسترش یافته اند، نشان نمی دهد. [40] ناحیه Illyrii proprie dicti تا حد زیادی در زبانشناسی مدرن در استان انوماستیک ایلیاتی جنوبی قرار دارد. [41]

ریشه ها

سایت هایی از ماقبل تاریخ در ایلیریا ( J. Wilkes , 1992).

باستان شناسی

ایلیاتی ها از ادغام جنبش های جمعیتی مربوط به Yamnaya که از تبار PIE به وجود آمدند حدوداً. 2500 سال قبل از میلاد در بالکان با جمعیت پیش از دوران نوسنگی بالکان، که در ابتدا فرهنگ های عصر برنز "ایلیاتی اولیه" را در بالکان شکل دادند. [42] [43] [44] ایلیاتی‌های اولیه در طول استقرار خود به سمت سواحل آدریاتیک با چنین جمعیت‌هایی از یک زیر لایه ماقبل ایلیاتی ادغام شدند - مانند Enchelei - که منجر به تشکیل ایلیری‌های تاریخی شد. در زمان های بعدی به اثبات رسیده است. پیشنهاد شده است که اسطوره کادموس و هارمونیا ممکن است بازتابی در اساطیر پایان دوران پیش از ایلیاتی در منطقه جنوب آدریاتیک و همچنین در آن مناطق واقع در شمال مقدونیه و اپیروس باشد. [45]

تئوری های قدیمی پان ایلیریایی که در دهه 1920 پدیدار شدند، ایلیاتی های اولیه را ساکنان اصلی منطقه بسیار وسیعی دانستند که به اروپای مرکزی می رسید. این نظریه‌ها که رد شده‌اند، در سیاست‌های عصر و مفاهیم نژادپرستانه آن یعنی نوردیسم و ​​آریایی‌گرایی مورد استفاده قرار گرفتند . [35] واقعیت اصلی که این نظریه ها سعی در پرداختن به آن داشتند، وجود آثاری از توپونوم ایلیاتی در بخش هایی از اروپا فراتر از غرب بالکان بود، موضوعی که هنوز منشأ آن نامشخص است. [46] نظریه‌های خاص تأیید باستان‌شناختی کمی پیدا کرده‌اند، زیرا هیچ مدرک قانع‌کننده‌ای برای جابجایی‌های مهم مهاجرت از اورنفیلد - فرهنگ لوزات به سمت بالکان غربی یافت نشده است. [47] [48] [49]

باستان شناسی

ماتیسون و همکاران مطالعه باستان شناسی 2018 شامل سه نمونه از دالماسیا بود : دو نمونه عصر مفرغ اولیه و میانی (1631-1521/1618-1513 سال قبل از میلاد) از ولیکی وانیک (نزدیک ورگوراچ ) و یک نمونه عصر آهن (805-761 دوره برنز ملی Jazinkaave C) پارک . بر اساس تجزیه و تحلیل ADMIXTURE آنها تقریباً 60٪ کشاورزان اروپایی اولیه ، 33٪ گله داران استپ غربی و 7٪ اجداد مربوط به شکارچی-گردآورنده غربی داشتند . فرد مذکر از ولیکی وانیک حامل هاپلوگروه Y-DNA J2b2a1-L283 بود در حالی که هاپلوگروه mtDNA او و دو فرد زن I1a1 ، W3a1 و HV0e بودند . [50] فریلیچ و همکاران. 2021 نمونه های Veliki Vanik را به عنوان مرتبط با فرهنگ Cetina (EBA-MBA بالکان غربی) شناسایی کرد.

پترسون و همکاران مطالعه سال 2022، 18 نمونه را از عصر برنز میانه تا عصر آهن اولیه کرواسی، که بخشی از ایلیریا بود، مورد بررسی قرار داد. از 9 نمونه Y-DNA بازیابی شده، که مصادف با قلمرو تاریخی محل زندگی ایلیاتی ها (از جمله مکان های آزمایش شده یاپودی و لیبورنی ) است، تقریباً همه به خط پدری J2b2a1-L283 تعلق داشتند (>J-PH1602 > J-Y86930 و >J -Z1297 زیرشاخه) به استثنای یک R1b-L2 . هاپلوگروپ های mtDNA تحت زیرشاخه های مختلف H، H1، H3b، H5، J1c2، J1c3، T2a1a، T2b، T2b23، U5a1g، U8b1b1، HV0e قرار گرفتند. در یک مدل اختلاط سه طرفه، آنها تقریباً 49-59٪ EEF، 35-46٪ استپ و 2-10٪ نسب مربوط به WHG داشتند. [51] در لازاریدیس و همکاران. (2022) بخش‌های کلیدی قلمرو قلمرو تاریخی ایلیریا مورد آزمایش قرار گرفت. در 18 نمونه از کشت Cetina، همه نرها به جز یک مورد (R-L51 > Z2118) هاپلوگروه Y-DNA J-L283 را حمل کردند. بسیاری از آنها را می توان بیشتر به عنوان J-L283 > Z597 (> J-Y15058 > J-Z38240 > J-PH1602) شناسایی کرد. اکثر افراد دارای هاپلوگروه های mtDNA J1c1 و H6a1a بودند. فرهنگ Posušje مربوط همان هاپلوگروپ Y-DNA را به همراه داشت (J-L283 > J-Z38240). همان جمعیت J-L283 در تومول های MBA-IA Velim Kosa در لیبورنی در کرواسی (J-PH1602) و مشابه در تومول های LBA-IA Velika Gruda در مونته نگرو (J-Z2507 > J-Z1297 > J-Y21878) ظاهر می شود. قدیمی‌ترین نمونه J-L283 (> J-Z597) در این مطالعه در MBA Shkrel ، شمال آلبانی در اوایل قرن 19 قبل از میلاد یافت شد. در شمال آلبانی، IA Çinamak، نیمی از آنها مردان J-L283 (> J-Z622, J-Y21878) و نیمی دیگر R-M269 (R-CTS1450، R-PF7563) را حمل می کردند. قدیمی ترین نمونه در Çinamak مربوط به اولین دوره حرکات پس از یامنایا (EBA) است و دارای R-M269 است. [52] از نظر اتوزومی، نمونه‌های عصر مفرغ کرواسی از مکان‌های مختلف، از دره Cetina و غار Bezdanjača "بسیار مشابه ساختار اجدادی خود" بودند، [53] در حالی که از Velika Gruda مونته‌نگرو عمدتاً ترکیبی از "نوسنگی آناتولی (50٪) داشت. ، شکارچی-گردآورنده اروپای شرقی (~12٪) و اصل و نسب شکارچی-گردآورنده بالکان (~18٪)". [54] قدیمی‌ترین نمونه‌های J-L283 بالکان در مکان نهایی عصر برنز اولیه (حدود 1950 پیش از میلاد) موکرین در صربستان و حدود 100 تا 150 سال بعد در شکرل، شمال آلبانی یافت شده‌اند . [55] [56]

آنلی و همکاران 2022 بر اساس نمونه‌هایی از EIA Dalmatia استدلال می‌کند که ایلیاتی‌های عصر آهن اولیه با « جمهوری‌خواهان رومی خودمختار» «بخشی از همان پیوستار مدیترانه» را تشکیل می‌دادند و با داونی‌ها ، بخشی از یاپیگی‌ها در آپولیا ، جنوب شرقی ایتالیا، قرابت بالایی داشتند. . نمونه‌های مذکر عصر آهن از سایت‌های Daunian دودمان‌های J-M241>J-L283+، R-M269>Z2103+ و I-M223 را به دست آوردند. [57] سه نر از عصر برنز که حامل J-L283 هستند در تمدن نوراژیک اواخر عصر برنز ساردینیا یافت شده است . این یافته متأخر در ساردینیا در مقایسه با نمونه‌های بالکان غربی حاکی از پراکندگی از غرب بالکان به سمت این منطقه است، شاید از طریق یک گروه واسطه در شبه جزیره ایتالیا. [58]

در ادبیات یونان و روم باستان

نسخه های مختلفی از شجره نامه ایلیری ها، قبایل آنها و جد همنام آنها، ایلیریوس ، در دنیای باستان هم در ادبیات داستانی و هم در ادبیات یونانی-رومی غیر داستانی وجود داشته است . این واقعیت که نسخه های زیادی از داستان تبارشناسی ایلیریوس وجود دارد توسط آپیان مورخ یونان باستان (قرن 1-2 پس از میلاد) مشخص شد. با این حال، تنها دو نسخه از همه این داستان‌های نسب‌شناختی تأیید شده است. [59] [60] نسخه اول - که افسانه کادموس و هارمونیا را گزارش می کند - توسط اوریپید و استرابون در گزارش هایی که به طور مفصل در Bibliotheca of Pseudo-Apollodorus (قرن 1 تا 2 پس از میلاد) ارائه می شود، ثبت شده است . [61] نسخه دوم - که افسانه پولیفموس و گالاتیا را گزارش می کند - توسط آپیان (قرن اول تا دوم پس از میلاد) در ایلیریک او ثبت شده است . [59]

بر اساس نسخه اول، ایلیریوس پسر کادموس و هارمونیا بود که انچله ای ها آنها را به عنوان رهبر خود انتخاب کرده بودند. او سرانجام بر ایلیریا حکومت کرد و جد همنام کل قوم ایلیاتی شد . [62] در یکی از این نسخه ها، ایلیریوس پس از اینکه کادموس او را در کنار رودخانه ای به نام ایلیری رها کرد، به این نام نامگذاری شد ، جایی که مار او را پیدا کرد و بزرگ کرد. [61]

آپیان می نویسد که بسیاری از داستان های اساطیری هنوز در زمان او در گردش بودند، [63] و او نسخه خاصی را انتخاب کرد زیرا به نظر می رسید درست ترین نسخه باشد. شجره نامه اقوام آپیان کامل نیست زیرا می نویسد اقوام دیگر ایلیاتی نیز وجود دارند که او آنها را درج نکرده است. [61] طبق سنت آپیان، پولیفموس و گالاتیا سلتوس ، گالاس ، و ایلیریوس را به دنیا آوردند ، [64] سه برادر، اجداد سلت ها، غلاطیان و ایلیاتی ها. ایلیریوس چند پسر داشت: انچلئوس ، اوتاریوس ، داردانوس، مائدوس، تاولاس و پرهبوس و دخترانی: پارتو، داورتو، داسارو و دیگران. از اینها، Taulantii ، Parthini ، Dardani ، Encheleae ، Autariates ، Dassaretii و Daorsi به وجود آمدند . اوتاریوس پسری پانونیوس یا پائون داشت و اینها پسرانی به نام اسکوردیسکو و تریبالوس داشتند . [5] شجره نامه آپیان ظاهراً در زمان رومیان نوشته شده است که شامل مردمان بربر غیر از ایلیاتی ها مانند سلت ها و غلاطیان می شود . [65] و انتخاب یک داستان خاص برای مخاطبان خود که شامل اکثر مردمانی بود که در ایلیریکوم عصر آنتونین زندگی می کردند . [63] با این حال، گنجاندن در شجره نامه او از Enchelei و Autariatae ، که قدرت سیاسی آنها بسیار ضعیف شده است، نشان دهنده وضعیت تاریخی پیش از روم است. [66] [یادداشت 3]

اساساً یونانیان باستان تمام مردمانی را که با آنها ارتباط نزدیک داشتند، در روایت های اساطیری خود گنجانده بودند. در زمان رومیان، رومیان باستان روابط اسطوره‌ای یا تبارشناسی بیشتری ایجاد کردند تا اقوام مختلف جدید را بدون توجه به تفاوت‌های قومی و فرهنگی بزرگشان در بر گیرند. شجره نامه آپیان اولین اقوام شناخته شده ایلیریا را در گروه نسل اول فهرست می کند که عمدتاً از اقوام ایلیاتی جنوبی تشکیل شده است که ابتدا یونانی ها با آن ها برخورد کردند که برخی از آنها انچله ای ها ، تاولانتی ها ، داسارتی ها و پارتین ها بودند . [67] [68] برخی از مردمانی که در تاریخ های بعدی به بالکان آمدند مانند اسکوردیسکی ها در گروهی که متعلق به نسل سوم است فهرست شده اند. اسکوردیسکی ها قومی سلتی بودند که با جمعیت بومی ایلیاتی و تراکیا مخلوط شده بودند. پانونی ها برای یونانیان شناخته شده نبوده اند و به نظر می رسد که قبل از قرن دوم قبل از میلاد با رومی ها تماس نداشته اند. تقریباً تمام نویسندگان یونانی تا اواخر دوران روم از پانونی ها با نام Paeones یاد می کردند. اسکوردیسی ها و پانونی ها عمدتاً ایلیاتی محسوب می شدند زیرا از اوایل دوره امپراتوری روم به ایلیریکوم تعلق داشتند . [69]

تاریخچه

عصر آهن

قبایل ایلیاتی در سده های 7-4 قبل از میلاد.

بسته به پیچیدگی جغرافیای فیزیکی متنوع بالکان ، کشاورزی زراعی و دامپروری ( کشاورزی مختلط) اساس اقتصادی ایلیاتی ها را در عصر آهن تشکیل می داد . [ نیازمند منبع ]

در ایلیات جنوبی قلمروهای سازمان یافته زودتر از سایر نواحی این منطقه شکل گرفت. یکی از قدیمی‌ترین پادشاهی‌های ایلیاتی، پادشاهی انچله‌ای است که به نظر می‌رسد از قرن هشتم تا هفتم قبل از میلاد به اوج خود رسیده است، اما این پادشاهی در حدود قرن ششم قبل از میلاد از قدرت مسلط سقوط کرد. [70] به نظر می‌رسد که تضعیف پادشاهی Enchelae منجر به جذب و گنجاندن آنها در قلمرو تازه تأسیس ایلیاتی در اواخر قرن 5 قبل از میلاد می‌شود که نشان‌دهنده ظهور Dassaretii است ، که به نظر می‌رسد جایگزین Enchelei در قرن بیستم شدند. منطقه دریاچه لیکنیدوس [71] [72] به گفته تعدادی از محققان مدرن، سلسله بردلیس -اولین سلسله گواهی شده ایلیاتی- داسارتان بود. [73] [یادداشت 4]

تضعیف قلمرو انچلی نیز ناشی از تقویت پادشاهی دیگر ایلیاتی بود که در مجاورت آن تأسیس شد - پادشاهی تاولانتی - که مدتی همراه با پادشاهی انچلی وجود داشت. [77] Taulantii - مردم دیگری از گروه‌های باستانی شناخته شده‌تر از قبایل ایلیاتی - در سواحل آدریاتیک در جنوب ایلیریا ( آلبانی امروزی ) زندگی می‌کردند و در زمان‌های مختلف بر بیشتر دشت بین درین و آئوس تسلط داشتند و منطقه اطراف را شامل می‌شد. Epidamnus/Dyrrachium . [78] [یادداشت 5] در قرن هفتم قبل از میلاد، تاولانتی‌ها از کورسیرا و کورنت در جنگ علیه لیبورنی‌ها کمک گرفتند . پس از شکست و اخراج از منطقه لیبورنی، کورکری ها در سال 627 قبل از میلاد در سرزمین اصلی ایلیری مستعمره ای به نام اپیدامنوس تأسیس کردند که گمان می رود نام یکی از پادشاهان بربر این منطقه باشد. [80] یک مرکز تجاری شکوفا پدید آمد و شهر به سرعت رشد کرد. تاولانتی‌ها بین قرن‌های پنجم و چهارم تا سوم پیش از میلاد، و به‌ویژه در تاریخ اپیدامنوس، هم به‌عنوان همسایگان و هم به‌عنوان بخشی از جمعیت آن، همچنان نقش مهمی در تاریخ ایلیاتی داشتند. به ویژه آنها در درگیری های داخلی بین اشراف و دموکرات ها بر امور تأثیر گذاشتند. [۸۱] [۸۲] به نظر می‌رسد که پادشاهی تاولانتیان در دوران حکومت گلوکیاس ، در سال‌های بین ۳۳۵ پیش از میلاد و ۳۰۲ پیش از میلاد، به اوج خود رسیده است. [83] [84] [85]

پادشاهی‌های ایلیاتی اغلب با مقدونی‌های باستانی همسایه خود وارد درگیری می‌شدند و دزدان دریایی ایلیاتی نیز به عنوان تهدیدی مهم برای مردم همسایه تلقی می‌شدند. [ نیازمند منبع ]

در دلتای نرتوا نفوذ هلنیستی قوی بر قبیله دائورس ایلیاتی وجود داشت . پایتخت آنها Daorson واقع در Ošanići در نزدیکی Stolac در هرزگوین بود که به مرکز اصلی فرهنگ کلاسیک ایلیاتی تبدیل شد. دائورسون، در قرن چهارم قبل از میلاد، توسط دیوارهای سنگی مگالیتیک به ارتفاع 5 متر احاطه شده بود که از بلوک‌های سنگ‌های ذوزنقه‌ای بزرگ تشکیل شده بود. دائورس ها همچنین سکه ها و مجسمه های برنزی منحصر به فردی ساختند . ایلیاتی ها حتی مستعمرات یونانی را در جزایر دالماسیا فتح کردند.

ملکه Teuta از Ardieai دستور کشتن سفیران رومی را می دهد - نقاشی آگوستین میریس

پس از اینکه فیلیپ دوم مقدونی بردیلیس را شکست داد (358 قبل از میلاد)، گرابائی ها تحت فرمان گرابوس دوم به قوی ترین ایالت در ایلیریا تبدیل شدند. [86] فیلیپ دوم در یک پیروزی بزرگ 7000 ایلیاتی را کشت و قلمرو را تا دریاچه اوهرید ضمیمه کرد . سپس فیلیپ دوم گرابائی ها را کاهش داد و سپس به سراغ آردیایی ها رفت و تریبالی ها را شکست داد (339 قبل از میلاد) و با پلوریاس (337 قبل از میلاد) جنگید. [87]

در نیمه دوم قرن سوم قبل از میلاد، به نظر می رسد تعدادی از قبایل ایلیاتی متحد شده اند تا یک دولت اولیه را تشکیل دهند که از بخش مرکزی آلبانی کنونی تا رودخانه نرتوا در هرزگوین امتداد دارد . این نهاد سیاسی از طریق دزدی دریایی تامین می شد و از 250 قبل از میلاد توسط پادشاه آگرون اداره می شد . حمله ایلیاتی به فرماندهی آگرون، علیه آئرولیان که در 232 یا 231 قبل از میلاد انجام شد، توسط پولیبیوس شرح داده شده است:

100 لمبی با 5000 مرد در کشتی به سمت مدیون حرکت کردند. با لنگر انداختن در سپیده دم، به سرعت و مخفیانه از کشتی پیاده شدند. آنها سپس به ترتیبی که در کشورشان معمول بود تشکیل شدند و در چندین شرکت خود در برابر خطوط اتولی پیشروی کردند . دومی ها از ماهیت غیرمنتظره و جسارت حرکت غرق در حیرت بودند. اما مدت‌ها بود که اعتماد به‌نفس فوق‌العاده‌ای به آن‌ها الهام شده بود و اتکای کامل به نیروهای خودی چندان ناامید نبودند. آنها بخش اعظم هوپلیت ها و سواره نظام خود را در مقابل صف های خود در زمین هموار جمع کردند و با بخشی از سواره نظام و پیاده نظام سبک خود به سرعت به سمت برخی از زمین های سر به فلک کشیده روبروی اردوگاه خود که طبیعت ساخته بود، شتافتند. به راحتی قابل دفاع با این حال، تنها یک حمله از ایلیری ها که تعداد و نظم دقیق آنها وزن غیرقابل مقاومتی به آنها می داد، برای بیرون راندن نیروهای مسلح سبک خدمت کرد و سواره نظام را که همراه آنها روی زمین بودند مجبور به عقب نشینی به سمت هوپلیت ها کرد. اما ایلیری‌ها که در زمین‌های مرتفع‌تر بودند و از آنجا به نیروهای اتولی تشکیل شده در دشت حمله می‌کردند، آنها را بدون مشکل شکست دادند. مدیونی ها با فرار از شهر و حمله به اتولی ها به این عمل پیوستند، بنابراین، پس از کشتن تعداد زیادی، و گرفتن تعداد بسیار بیشتری اسیر، و همچنین ارباب اسلحه و چمدان های خود، ایلیری ها، با اجرای دستورات. آگرون، چمدان‌ها و بقیه غنیمت‌هایشان را به قایق‌هایشان رساندند و بلافاصله عازم کشور خودشان شدند. [88]

پس از مرگ آگرون در سال 231 قبل از میلاد ، همسرش توتا جانشین او شد . [89]

پولیبیوس (قرن دوم قبل از میلاد) در اثر خود به نام «تاریخ » اولین تماس‌های دیپلماتیک بین رومیان و ایلیاتی‌ها را گزارش کرد. [90] در جنگ‌های ایلیاتی در سال‌های 229 قبل از میلاد، 219 پیش از میلاد و 168 پیش از میلاد، روم بر شهرک‌های ایلیاتی تسلط یافت و دزدی دریایی را که آدریاتیک را برای تجارت روم ناامن کرده بود، سرکوب کرد . [91] سه لشکرکشی وجود داشت : اولی علیه تئوتا ، دومی علیه دمتریوس فاروس و سومی علیه جنتیوس . [92] لشکرکشی اولیه در 229 قبل از میلاد اولین باری است که نیروی دریایی روم از دریای آدریاتیک عبور کرد تا تهاجمی را آغاز کند. [93] انگیزه ظهور گروه‌های منطقه‌ای بزرگ‌تر، مانند «Iapodes»، «Liburnians»، «Pannonians» و غیره، در افزایش تماس‌ها با «جهان‌های جهانی» مدیترانه و La Tène ردیابی می‌شود. [94] این امر موجب «توسعه نهادهای سیاسی پیچیده‌تر و افزایش تفاوت‌ها بین جوامع فردی» شد. [95] نخبگان محلی نوظهور به طور گزینشی الگوهای فرهنگی La Tène یا هلنیستی و بعداً رومی را اتخاذ کردند "به منظور مشروعیت بخشیدن و تقویت سلطه در جوامع خود. آنها به شدت از طریق اتحاد یا درگیری و مقاومت در برابر گسترش روم رقابت می کردند. اتحادهای سیاسی پیچیده تری ایجاد کرد که منابع (یونانی-رومی) را متقاعد کرد که آنها را به عنوان هویت "قومی" ببینند." [96]

جمهوری روم در قرن دوم قبل از میلاد ایلیری ها را تحت سلطه خود در آورد. شورش ایلیاتی تحت فرمان آگوستوس سرکوب شد و در نتیجه ایلیریا در استان های پانونیا در شمال و دالماسی در جنوب تقسیم شد. [ نیاز به نقل از ] تصویرهای ایلیاتی که معمولاً به عنوان «بربرها» یا «وحشی‌ها» توصیف می‌شوند، در منابع یونانی و رومی به طور کلی منفی هستند. [97]

دوران روم و اواخر باستان

قبل از تسلط رومیان بر ایلیریا ، جمهوری روم گسترش قدرت و قلمرو خود را در سراسر دریای آدریاتیک آغاز کرده بود . با این وجود، رومیان وارد یک رشته درگیری با ایلیری ها شدند که به همان اندازه به عنوان جنگ های ایلیری شناخته می شود ، از سال 229 قبل از میلاد تا 168 قبل از میلاد آغاز شد، زیرا رومی ها جنتیوس را در اسکودرا شکست دادند . [98] قیام بزرگ ایلیاتی در ایالت روم ایلیریکوم در قرن اول پس از میلاد اتفاق افتاد که در آن اتحادی از مردم بومی علیه رومیان شورش کردند. منبع باستانی اصلی که این درگیری نظامی را توصیف می کند Velleius Paterculus است که در کتاب دوم تاریخ روم گنجانده شده است . یکی دیگر از منابع باستانی در مورد آن، شرح حال اکتاویوس آگوستوس توسط پلینی بزرگ است . [99] دو رهبر قیام باتو بروسی و باتو دازیت بودند . [ نیازمند منبع ]

از نظر جغرافیایی، نام "Illyria" به معنای ایلیریکوم رومی بود که از قرن چهارم تا قرن هفتم به معنای استان ایلیریکوم بود . بخش اعظم غرب و مرکز بالکان را پوشش می داد. پس از شکست شورش بزرگ ایلیاتی و تثبیت قدرت روم در بالکان، روند ادغام ایلیاتی ها در جهان روم بیش از پیش شتاب گرفت. برخی از جوامع ایلیاتی در مکان‌های پیش از روم خود و تحت حاکمیت خود سازماندهی شدند . دیگران مهاجرت کردند یا به زور در مناطق مختلف اسکان داده شدند. برخی از گروه ها مانند ازلی ها پس از شورش بزرگ ایلیاتی از سرزمین خود به مناطق مرزی (شمال مجارستان) منتقل شدند. در داچیا ، جوامع ایلیاتی مانند Pirustae که معدنچیان ماهری بودند در معادن طلای Alburnus Maior مستقر شدند و در آنجا جوامع خود را تشکیل دادند. در دوره تراژان ، این جابجایی‌های جمعیت احتمالاً بخشی از یک سیاست عمدی اسکان مجدد بود، در حالی که بعداً مهاجرت‌های آزاد را شامل می‌شد. در مناطق جدید خود، آنها کارگران حقوق بگیر رایگان بودند. کتیبه ها نشان می دهد که در آن دوران بسیاری از ایلیاتی ها تابعیت رومی را به دست آورده بودند. [100]

در پایان قرن دوم و آغاز قرن سوم پس از میلاد، جمعیت های ایلیاتی به شدت در امپراتوری روم ادغام شده بودند و جمعیت اصلی استان های بالکان آن را تشکیل می دادند. در طول بحران قرن سوم و استقرار حکومت سلطه ، یک جناح نخبه جدید از ایلیاتی ها که بخشی از ارتش روم در امتداد آهک های پانونی و دانوبی بودند در سیاست روم ظهور کردند. این گروه از اواخر قرن سوم تا ششم پس از میلاد امپراطوران زیادی تولید کرد که در مجموع به عنوان امپراتورهای ایلیری شناخته می شوند و شامل سلسله های کنستانتین ، والنتینیان و ژوستینیانوس می شوند . [101] [102] [103] [104] [105] Gaius Messius Quintus Traianus Decius ، بومی سیرمیوم ، معمولاً به عنوان اولین امپراتور ایلیاتی در تاریخ نگاری شناخته می شود. [106] ظهور امپراتورهای ایلیاتی نشان دهنده افزایش نقش ارتش در سیاست امپراتوری و تغییر روزافزون مرکز سیاست امپراتوری از خود شهر رم به استان های شرقی امپراتوری است.

واژه ایلیاتی آخرین بار در اسناد تاریخی قرن هفتم پس از میلاد در Miracula Sancti Demetrii آمده است که به یک پادگان بیزانسی اشاره دارد که در استان روم سابق ایلیریکوم فعالیت می کرد . [8] [107] با این حال، در اعمال شورای دوم نیکیه از سال 787، نیکفوروس از دورس خود را به عنوان "Episcopus of Durrës، استان ایلیاتی ها" امضا کرد. [108] از قرون وسطی، اصطلاح "ایلیری" عمدتاً در رابطه با آلبانیایی ها استفاده می شد ، اگرچه برای توصیف جناح غربی اسلاوهای جنوبی تا قرن 19 نیز استفاده می شد، [109] به ویژه در طول دوره احیا شد . سلطنت هابسبورگ​ [110] [111] در ادبیات بیزانسی، ارجاعات به ایلیریا به عنوان یک منطقه تعریف شده از نظر اداری پس از سال 1204 به پایان می رسد و این اصطلاح به طور خاص فقط به قلمرو آلبانیایی محدودتر اشاره می کند. [112]

جامعه

سازمان اجتماعی و سیاسی

ساختار جامعه ایلیاتی در دوران باستان کلاسیک با انبوهی از قبایل متعدد و قلمروهای کوچکی که توسط نخبگان جنگجو اداره می شد مشخص می شد، وضعیتی مشابه با اکثر جوامع دیگر در آن زمان. توسیدید در تاریخ جنگ پلوپونز (قرن 5 قبل از میلاد) سازمان اجتماعی قبایل ایلیاتی را از طریق سخنانی که به براسیداس نسبت می دهد، می پردازد ، که در آن نقل می کند که شیوه حکومت در میان قبایل ایلیاتی، سلسله است - که توسیدید از آن استفاده می کرد. با اشاره به آداب و رسوم خارجی – نه دموکراتیک و نه الیگارشی. براسیداس سپس توضیح می دهد که در سلسله حاکم "به هیچ وسیله ای جز برتری در جنگ" به قدرت رسید. [113] Pseudo-Scymnus (قرن 2 قبل از میلاد) با اشاره به سازمان اجتماعی قبایل ایلیاتی در زمان های قبل از دورانی که در آن زندگی می کرد، بین سه شیوه سازماندهی اجتماعی تمایز قائل می شود. بخشی از ایلیاتی ها تحت پادشاهی های موروثی سازماندهی شده بودند، بخش دوم زیر نظر روسایی که انتخاب می شدند اما هیچ قدرت موروثی نداشتند و برخی از ایلیاتی ها در جوامع خودمختار که بر اساس قوانین قبیله ای داخلی خود اداره می شدند سازماندهی شدند. در این جوامع هنوز طبقه بندی اجتماعی پدیدار نشده بود. [114]

جنگ

تاریخ جنگ و تسلیحات ایلیاتی از حدود قرن 10 قبل از میلاد تا قرن 1 پس از میلاد در منطقه ای که توسط مورخان یونان و روم باستان به عنوان Illyria تعریف شده بود، ادامه داشت . این مربوط به درگیری های مسلحانه قبایل ایلیاتی و پادشاهی های آنها در شبه جزیره بالکان و شبه جزیره ایتالیا و همچنین فعالیت دزدان دریایی آنها در دریای آدریاتیک در دریای مدیترانه است . [ نیازمند منبع ]

ایلیری ها مردمی دریانورد بدنام بودند که به دزدی دریایی شهرت زیادی داشتند، به ویژه در زمان سلطنت پادشاه آگرون و بعدها ملکه توتا . [115] [116] آنها از کشتی های سریع و قابل مانور از انواع معروف به لمبوس و لیبورنا استفاده کردند که متعاقباً توسط مقدونی ها و رومیان باستان مورد استفاده قرار گرفت . [117] لیوی ایلیاتی‌ها را همراه با لیبورنی‌ها و ایستریایی‌ها به‌عنوان ملت‌هایی از وحشی‌ها توصیف کرد که به طور کلی به دلیل دزدی دریایی شهرت دارند. [118]

ایلیریا از قرن چهارم قبل از میلاد در تاریخ نگاری یونانی-رومی ظاهر می شود. یونانیان و رومیان باستان ایلیاتی ها را خونخوار، غیرقابل پیش بینی، آشفته و جنگجو می دانستند. [119] آنها به عنوان وحشی در لبه دنیای خود دیده می شدند. [97] پولیبیوس (قرن 3 قبل از میلاد) نوشت: «رومیان یونانیان را از شر دشمنان همه بشریت آزاد کرده بودند». [120] به گفته رومیان، ایلیاتی ها قدبلند و خوش اندام بودند. [121] هرودیانوس می نویسد که " پانونی ها قد بلند و قوی هستند که همیشه برای مبارزه و رویارویی با خطر آماده هستند اما کم هوش هستند". [122] فرمانروایان ایلیاتی گشتاورهای برنزی بر گردن خود می بستند. [123]

جدای از کشمکش ها بین ایلیاتی ها و ملل و قبایل همسایه، جنگ های متعددی نیز در میان قبایل ایلیاتی ثبت شده است. [124]

فرهنگ

زبان

پلاک کمربند برنز کرومولیتوگرافی Vače ، اسلوونی فرهنگ هالشتات

زبان‌هایی که قبایل ایلیاتی صحبت می‌کنند، یک گروه زبانی هندواروپایی منقرض شده و ضعیف است و مشخص نیست که آیا این زبان‌ها متعلق به گروه سنتوم بوده یا ساتم . ایلیاتی ها در معرض درجات مختلفی از سلتی شدن ، هلنی شدن ، رومی شدن و بعداً اسلاوی شدن بودند که احتمالاً منجر به انقراض زبان های آنها شد. [125] [126] [127] در تحقیقات مدرن، استفاده از مفاهیمی مانند "هنی‌سازی" و "رومی‌سازی" کاهش یافته است زیرا به عنوان مفاهیمی ساده‌گرایانه مورد انتقاد قرار گرفته‌اند که نمی‌توانند فرآیندهای واقعی را توصیف کنند که از طریق آن توسعه مادی از مراکز توسعه مادی به حرکت درآمده است. مدیترانه باستان تا حاشیه آن. [97]

زبان مساپیک اغلب به عنوان گویش یا زبان خواهر ایلیاتی در نظر گرفته می شود. [128] با این حال، شهادت های ایلیاتی بیش از حد متقاطع است که امکان نتیجه گیری را فراهم نمی کند. یک زبان هند و اروپایی منقرض شده ، Messapic زمانی در آپولیا در جنوب شرقی شبه جزیره ایتالیا توسط سه قبیله یاپیگی منطقه: Messapians ، Daunii و Peucetii صحبت می شد . بر اساس داده های تاریخی و باستان شناسی، به طور گسترده تصور می شود که مساپیک از طریق مهاجرت های ایلیاتی از طریق دریای آدریاتیک به آپولیا رسیده است. [6] [7]

در هر دو طرف منطقه مرزی بین ایلیریای جنوبی و شمال اپیروس، تماس بین زبان‌های ایلیاتی و یونانی باعث ایجاد منطقه‌ای از دوزبانگی بین این دو شد، اگرچه مشخص نیست که تأثیر یک زبان بر زبان دیگر به دلیل کمبود چگونه توسعه یافته است. از مواد باستان شناسی موجود با این حال، این امر در هر دو طرف در یک سطح اتفاق نیفتاد، زیرا ایلیاتی ها تمایل بیشتری به پذیرش زبان یونانی معتبرتر داشتند. [129] [130] تحقیقات در حال انجام ممکن است دانش بیشتری در مورد این تماس ها فراتر از منابع محدود فعلی ارائه دهد. [130] ایلیاتی ها نه تنها در معرض یونانی دوریک و اپیروتی بودند ، بلکه در معرض آتیک-یونیک نیز بودند. [130]

زمانی تصور می شد که زبان های ایلیاتی به زبان ونتیک در شبه جزیره ایتالیا مرتبط هستند، اما این دیدگاه کنار گذاشته شد. [131] محققان دیگر آنها را با زبان تراسیایی مجاور پیوند داده‌اند که یک ناحیه همگرایی میانی یا پیوستار گویش را فرض می‌کند ، اما این دیدگاه نیز به طور کلی پشتیبانی نمی‌شود. همه این زبان‌ها احتمالاً در قرن پنجم میلادی منقرض شده‌اند، اگرچه به‌طور سنتی، زبان آلبانیایی به عنوان نسل گویش‌های ایلیاتی شناخته می‌شود که در نواحی دورافتاده بالکان در قرون وسطی باقی مانده است ، اما شواهد «برای ما بسیار ناچیز و متناقض است تا بدانیم آیا اصطلاح ایلیاتی حتی به یک زبان واحد اشاره دارد. [132] [133]

گویش های اجدادی زبان آلبانیایی در امتداد مرز نفوذ زبانی لاتین و یونان باستان ، یعنی خط Jireček ، باقی مانده اند . مورخان و زبان شناسان مدرن مختلفی وجود دارند که معتقدند زبان آلبانیایی مدرن ممکن است از یک گویش ایلیاتی جنوبی نشات گرفته باشد، در حالی که یک فرضیه جایگزین معتقد است که آلبانیایی از زبان تراکیا نشأت گرفته است. [134] [132] از زبان باستانی اطلاعات کافی برای اثبات یا رد کامل هر یک از فرضیه ها وجود ندارد، به منشاء آلبانی ها مراجعه کنید . [135]

شواهد زبانی و زیر گروه بندی

مطالعات جدید در مورد علم شناسی ایلیاتی، رشته اصلی که ایلیاتی ها از طریق آن به لحاظ زبانی مورد بررسی قرار گرفته اند، زیرا هیچ سند مکتوب یافت نشده است، در دهه 1920 آغاز شد و در پی آن بود که اقوام ایلیاتی، اشتراکات، روابط و تفاوت های بین یکدیگر را با دقت بیشتری تعریف کنند. مشروط به عوامل فرهنگی، اکولوژیکی و اقتصادی محلی خاص، که بیشتر آنها را به گروه های مختلف تقسیم می کند. [136] [137] این رویکرد در تحقیقات معاصر منجر به تعریف سه استان برون شناسی اصلی شده است که در آنها اسامی شخصی ایلیاتی به طور انحصاری در مواد باستان شناسی هر استان آمده است. استان ایلیاتی جنوبی یا جنوب شرقی دالماسی ناحیه ایلیریان مناسب بود (که هسته اصلی آن قلمرو Illyrii proprie dicti نویسندگان کلاسیک بود که در آلبانی امروزی واقع شده است) و بیشتر آلبانی ، مونته نگرو و مناطق داخلی آنها را شامل می شود. این منطقه در امتداد سواحل آدریاتیک از دره Aous [41] در جنوب، تا و فراتر از دره Neretva در شمال گسترش یافته است. [41] [138] دومین استان آنوماستیک، استان مرکزی ایلیاتی یا دالماسی-پانونی میانی از شمال آن شروع شد و منطقه بزرگتری نسبت به استان جنوبی را پوشش می داد. در امتداد سواحل آدریاتیک بین رودخانه‌های کرکا و سیتینا امتداد داشت ، بخش زیادی از بوسنی (به جز مناطق شمالی آن)، دالماسی مرکزی ( لیکا ) و مناطق داخلی آن در بالکان مرکزی شامل غرب صربستان و ساندژاک را پوشش می‌داد . سومین استان آنوماستیک بیشتر در شمال که به عنوان منطقه آدریاتیک شمالی تعریف شده است شامل لیبورنیا و منطقه لیوبلیانای مدرن در اسلوونی است . این بخشی از یک منطقه زبانی بزرگتر متفاوت از زبان ایلیاتی است که شامل ونتیک و انواع ایستریایی آن نیز می شود . این مناطق به طور دقیق از نظر جغرافیایی تعریف نشده اند زیرا برخی از همپوشانی بین آنها وجود دارد. [139] [140] [138] منطقه داردانی ( کوزوو امروزی، بخش‌هایی از شمال مقدونیه شمالی ، بخش‌هایی از صربستان شرقی) شاهد همپوشانی استان‌های یونوماستیک ایلیاتی و دالماسی جنوبی بود. انسان‌شناسی محلی ایلیاتی نیز در این منطقه یافت می‌شود. [141]

در علم شناسی خود، ایلیاتی جنوبی (یا دالماسی جنوب شرقی) روابط نزدیکی با مساپیک دارد . بیشتر این روابط با منطقه مرکزی دالماسی مشترک است. [142] در تحقیقات قدیمی‌تر (Crossland (1982))، برخی از نام‌ها در یونان مرکزی و شمالی ویژگی‌های آوایی را نشان می‌دهند که [ بر اساس چه کسی؟ ] نشان می دهد که ایلیری ها یا مردمان نزدیک به هم قبل از معرفی زبان یونانی در آن مناطق ساکن بوده اند . [ مشکوک - بحث ] [143] با این حال، چنین دیدگاه‌هایی عمدتاً بر شهادت‌های ذهنی باستانی تکیه دارند و توسط قدیمی‌ترین شواهد (نسخه نگاری و غیره) پشتیبانی نمی‌شوند. [144]

دین

ایلیاتی ها، به عنوان اکثر تمدن های باستانی، مشرک بودند و خدایان و خدایان بسیاری را می پرستیدند که از قدرت های طبیعت توسعه یافته بودند. پرشمارترین آثار - که هنوز به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته - از اعمال مذهبی دوران پیش از روم، مواردی است که به نمادگرایی مذهبی مربوط می شود . نمادها در انواع تزئینات به تصویر کشیده می شوند و نشان می دهند که هدف اصلی آیین ماقبل تاریخ ایلیاتی ها خورشید بود ، [ 145] [146] که در یک سیستم مذهبی گسترده و پیچیده پرستش می شد. [145] خدای خورشیدی به عنوان یک شکل هندسی مانند مارپیچ ، دایره متحدالمرکز و صلیب شکسته ، یا به عنوان یک پیکر حیوانی مانند پرندگان ، مارها و اسب ها به تصویر کشیده شد . [147] [146] نمادهای پرندگان آبی و اسب در شمال رایج تر بود، در حالی که مار بیشتر در جنوب رایج بود. [146] خدایان ایلیاتی در کتیبه‌های مجسمه‌ها ، بناهای تاریخی و سکه‌های دوره روم ذکر شده‌اند و برخی توسط نویسندگان باستان از طریق دین تطبیقی ​​تفسیر شده‌اند . [148] [149] به نظر می رسد که برجسته ترین خدای واحدی برای تمام قبایل ایلیاتی وجود ندارد ، و تعدادی از خدایان ظاهراً فقط در مناطق خاصی ظاهر می شوند. [148]

در ایلیریس ، دی پاتروس خدایی بود که به عنوان پدر آسمان پرستش می شد ، پرنده الهه عشق و همسر خدای رعد و برق پرندی ، ان یا انجی خدای آتش بود، مشتری پارتینوس خدای اصلی پارتینی ها بود . ردون خدای سرپرست ملوانان بود که بر روی کتیبه‌های بسیاری در شهرهای ساحلی لیسوس ، دائورسون ، اسکودرا و دیرهاکیوم ظاهر می‌شد ، در حالی که مدوروس خدای محافظ ریسینیوم بود ، با مجسمه‌ای عظیم سواره که از آکروپولیس بر شهر تسلط داشت. در دالماسیا و پانونیا یکی از محبوب‌ترین سنت‌های آیینی در طول دوره روم، پرستش خدای سرپرست رومی از طبیعت، جنگل‌ها و مزارع سیلوانوس بود که با شمایل نگاری پان به تصویر کشیده شده بود . خدای رومی شراب، باروری و آزادی لیبر با صفات سیلوانوس و ترمینوس ، خدای محافظ مرزها پرستش می شد. تادنوس یک خدای دالماسی بود که هویت یا لقب آپولو را در کتیبه‌هایی که در نزدیکی سرچشمه رودخانه بوسنا یافت شده بود، داشت. Delmatae همچنین آرماتوس را به عنوان خدای جنگ در Delminium داشتند . Silvanae، جمع مؤنث Silvanus، در بسیاری از وقف‌ها در سراسر پانونیا به نمایش درآمد. در چشمه‌های آب گرم توپوسکو ( پانونیا برتر )، محراب‌های قربانی به ویداسوس و تانا (که با سیلوانوس و دیانا شناخته می‌شوند ) تقدیم می‌شدند که نام‌هایشان همیشه به‌عنوان همراهان در کنار هم قرار دارند. Aecorna یا Arquornia یک الهه سرپرست دریاچه یا رودخانه بود که منحصراً در شهرهای Nauportus و Emona پرستش می شد ، جایی که او مهمترین خدایی در کنار مشتری بود . لابوروس همچنین یک خدای محلی بود که در ایمونا پرستش می شد، شاید خدایی که از قایقرانان قایقرانی محافظت می کرد. [ نیازمند منبع ]

به نظر می رسد که ایلیاتی ها کیهان شناسی یکسانی ایجاد نکرده اند که اعمال مذهبی خود را بر آن متمرکز کنند. [146] تعدادی از نام‌ها و انسان‌نام‌های ایلیاتی برگرفته از نام جانوران و منعکس‌کننده باورهای موجود در حیوانات به‌عنوان نیاکان و محافظان اساطیری است . [150] مار یکی از مهم ترین توتم های حیوانات بود . [151] ایلیاتی ها به نیروی طلسم و چشم بد ، به قدرت جادویی حرزهای محافظ و مفید که می تواند چشم بد یا نیت بد دشمنان را دفع کند، اعتقاد داشتند. [145] [148] قربانی انسان نیز در زندگی ایلیاتی ها نقش داشت. [152] آرین رئیس کلیتوس ایلیاتی را به عنوان قربانی سه پسر، سه دختر و سه قوچ یادداشت می کند که درست قبل از نبرد با اسکندر مقدونی . [153] رایج‌ترین نوع تدفین در میان ایلیاتی‌های عصر آهن ، تدفین تومولوسی یا تپه‌ای بود . اقوام اولین تومول ها در اطراف آن دفن شده اند و هر چه جایگاه افراد در این گورها بالاتر باشد، تپه بالاتر می رود. باستان شناسی آثار زیادی را در داخل این تومول ها مانند سلاح، زیور آلات، لباس ها و ظروف سفالی پیدا کرده است. طیف غنی در باورهای مذهبی و آیین های تدفین که در ایلیریا، به ویژه در دوره روم پدیدار شد، ممکن است منعکس کننده تنوع هویت های فرهنگی در این منطقه باشد. [154]

باستان شناسی

جزئیات مجموعه کلیسای جامع قدیمی قدیمی در بیلیس ، آلبانی و دریای آدریاتیک در دوردست.
دیوارهای دائورسون باستانی ، واقع در Ošanići در نزدیکی Stolac در بوسنی و هرزگوین .

در مجموع حداقل شش فرهنگ مادی در قلمروهای ایلیاتی پدید آمده اند. بر اساس یافته های باستان شناسی موجود، تعریف تطبیقی ​​باستان شناسی و جغرافیایی در مورد آنها دشوار بوده است. [155] مطالعات باستان شناسی نشان داده است که یک هاپلوگروپ اصلی Y-DNA در میان ایلیاتی ها، J2b-L283 از طریق فرهنگ Cetina در سراسر شرق آدریاتیک از دره Cetina در کرواسی تا مونته نگرو و شمال آلبانی گسترش یافته است. قدیمی ترین یافته باستان شناسی مربوط به سیتینا در آلبانی، تومول Shkrel (قرن 19 قبل از میلاد) است. این قدیمی ترین کشف J2b-L283 در منطقه ای است که از نظر تاریخی به نام ایلیریا شناخته می شود . فریلیچ و همکاران (2021) مشخص کرد که نمونه‌های مربوط به Cetina از Veliki Vanik دارای نسب مشابهی با نمونه عصر مس از سایت Beli Manastir -Popova Zemlja ( فرهنگ اواخر Vučedol ) در شرق کرواسی هستند. همین مشخصات اتوزومی در نمونه عصر آهن از غار جزینکا وجود دارد. [156] یافته های Cetina در غرب آدریاتیک از نیمه دوم هزاره سوم در جنوب ایتالیا یافت شده است. در آلبانی، کاوش‌های جدید گسترش فرهنگ Cetina را در مکان‌های آلبانی مرکزی (Blazi، Nezir، Keputa) نشان می‌دهد. سیتینای داخلی در بوسنی و هرزگوین گسترش یافته است، به ویژه کوتوراک، مکانی در نزدیکی سارایوو و تماس با فرهنگ Belotić Bela Crkva نشان داده شده است. [157] در طول دوره توسعه یافته برنز میانه، Belotić Bela Crkva که به عنوان یکی دیگر از فرهنگ های پروتو-ایلیری شناخته شده است در شمال شرقی بوسنی و غرب صربستان ( منطقه چاچاک ) توسعه یافت. هم سوزاندن و هم سوزاندن در مکان های این فرهنگ مشاهده شده است. آداب و رسوم تدفین مشابهی در فلات گلاسیناک در شرق بوسنی، جایی که فرهنگ گلاسیناک-ماتی برای اولین بار در آنجا توسعه یافت، مشاهده شده است . [158]

در طول قرن هفتم قبل از میلاد، آغاز عصر آهن، ایلیاتی ها به عنوان یک گروه قومی با فرهنگ و هنر متمایز ظهور کردند. قبایل مختلف ایلیاتی تحت تأثیر فرهنگ هالشتات از شمال ظاهر شدند و مراکز منطقه ای خود را سازمان دادند. [159] آیین مردگان نقش مهمی در زندگی ایلیاتی ها داشت که در تدفین ها و مراسم تدفین آنها به دقت ساخته شده و همچنین غنای مکان های دفن دیده می شود. در بخش‌های شمالی بالکان، سنت دیرینه سوزاندن و دفن در گورهای کم عمق وجود داشت، در حالی که در بخش‌های جنوبی، مرده‌ها را در سنگ‌های بزرگ یا تومول‌های خاکی (که به طور بومی به آن گرومیل می‌گویند ) دفن می‌کردند که در هرزگوین به اندازه‌های تاریخی می‌رسید. ، بیش از 50 متر عرض و 5 متر ارتفاع دارد. قبیله Japodian (که از ایستریا در کرواسی تا بیهاچ در بوسنی یافت می شود ) با گردنبندهای سنگین و بزرگ از خمیر شیشه ای زرد، آبی یا سفید و فیبول های بزرگ برنزی و همچنین دستبندهای مارپیچی، دیادم ها و کلاه های ایمنی به تزئینات علاقه نشان داده اند. از برنز [ نیاز به نقل از ] مجسمه‌های کوچکی از یشم به شکل پلاستیک باستانی یونی نیز مشخصاً جاپودی هستند. مجسمه های به یاد ماندنی متعدد و همچنین دیوارهای قلعه Nezakcij در نزدیکی پولا ، یکی از شهرهای متعدد ایستری از عصر آهن ، حفظ شده است . سران ایلیاتی مانند سلت ها گشتاورهای برنزی بر گردن خود می بستند . [160] ایلیاتی ها در بسیاری از جنبه های فرهنگی و مادی تحت تأثیر سلت ها قرار گرفتند و برخی از آنها سلتی شدند ، به ویژه قبایل در دالماسیا [161] و پانونی ها . [162] در اسلوونی، Vače situla در سال 1882 کشف شد و به ایلیاتی ها نسبت داده شد. بقایای ماقبل تاریخ بیش از میانگین قد را نشان نمی دهد، نر 165 سانتی متر (5 فوت 5 اینچ)، ماده 153 سانتی متر (5 فوت 0 اینچ). [122]

اوایل قرون وسطی

همچنین مشهود است که در منطقه ای که از سواحل جنوبی دالماسیا، مناطق داخلی آن، مونته نگرو، شمال آلبانی تا کوزوو و داردانیا امتداد دارد ، جدای از یکنواختی در علم شناسی، شباهت های باستان شناسی نیز وجود داشت. با این حال، نمی توان تعیین کرد که آیا این قبایل ساکن در آنجا یک وحدت زبانی نیز تشکیل داده اند یا خیر. [163]

فرهنگ کومانی-کروجا یک فرهنگ باستان‌شناسی است که از اواخر دوران باستان تا قرون وسطی در آلبانی مرکزی و شمالی، جنوب مونته‌نگرو و مکان‌های مشابه در بخش‌های غربی مقدونیه شمالی به اثبات رسیده است . این شهر شامل سکونتگاه هایی است که معمولاً در زیر تپه ها در امتداد شبکه های جاده ای Lezhë ( Praevalitana ) - Dardania و Via Egnatia ساخته می شوند که خط ساحلی آدریاتیک را به استان های رومی مرکزی بالکان متصل می کند. محل نوع آن کومانی و قلعه آن بر روی تپه دالمچه نزدیک در دره رود درین است. Kruja و Lezha نشان دهنده مکان های مهم فرهنگ هستند. جمعیت کومانی-کروجا نماینده مردم محلی و غیر اسلاوی بالکان غربی است که به سیستم نظامی قلعه های رومی ژوستینیانوس مرتبط بود. توسعه کومانی-کروجا برای مطالعه انتقال بین جمعیت باستانی کلاسیک آلبانی به آلبانیایی‌های قرون وسطی که در اسناد تاریخی در قرن یازدهم به اثبات رسیده‌اند، قابل توجه است. در باستان شناسی آلبانیایی، بر اساس تداوم فرم های ایلیاتی پیش از روم در تولید انواع مختلفی از اشیای محلی یافت شده در گورها، جمعیت کومانی-کروجا به عنوان گروهی که از نسل ایلیاتی های محلی هستند که «دوباره ادعای خود را تأیید کردند. استقلال» از امپراتوری روم پس از قرن ها و هسته مرکزی منطقه تاریخی بعدی اربانون را تشکیل داد . [164] پیوندهای ایلیاتی و آلبانیایی کانون اصلی ناسیونالیسم آلبانیایی در دوره کمونیسم بود. [165] آنچه در این مرحله اولیه تحقیقات مشخص شد این بود که سکونتگاه های کومانی-کروجا نماینده یک جمعیت محلی و غیر اسلاوی بود که به عنوان رومی ایلیاتی، لاتین زبان یا با سواد لاتین توصیف شده است. [166] [167] این با فقدان نام های اسلاوی و بقای نام های لاتین در منطقه کومانی-کروجا تأیید می شود. از نظر تاریخ نگاری، تز باستان شناسی قدیمی آلبانی فرضیه ای غیر قابل آزمون است زیرا هیچ منبع تاریخی وجود ندارد که بتواند کومانی-کروجا را به اولین گواهی قطعی آلبانیایی های قرون وسطی در قرن یازدهم مرتبط کند. [166] [167] تفسیر ملی گرایانه از گورستان های کومانی-کروجا توسط دانشمندان غیرآلبانیایی رد شده است. جان ویلکس آن را به عنوان "بازسازی بسیار نامحتمل تاریخ آلبانی" توصیف کرده است. برخی از محققان آلبانیایی حتی امروز نیز به حمایت از این مدل تداوم ادامه داده اند. [168]

تا دهه 1990 کمپین های کاوش های محدودی انجام شد. اشیایی از یک منطقه وسیع که مناطق مجاور کل امپراتوری بیزانس، شمال بالکان و مجارستان و مسیرهای دریایی از سیسیل به کریمه را در بر می گیرد در دالماس و سایر مکان هایی که از بسیاری از مراکز تولید مختلف آمده بودند: محلی، بیزانسی، سیسیلی، آوار-اسلاوی، مجارستانی یافت شد. ، کریمه و حتی احتمالاً مرووینگ و کارولینگ. در باستان شناسی آلبانیایی، بر اساس تداوم فرم های ایلیاتی پیش از روم در تولید انواع مختلفی از اشیای محلی یافت شده در گورها، جمعیت کومانی-کروجا به عنوان گروهی که از نسل ایلیری های محلی بودند که «دوباره ادعای خود را تأیید کردند. استقلال» از امپراتوری روم پس از قرن ها و هسته مرکزی منطقه تاریخی بعدی اربانون را تشکیل داد . [164] از آنجایی که تحقیقات تقریباً به طور کامل بر زمینه‌های قبر و مکان‌های دفن متمرکز بود، سکونتگاه‌ها و فضاهای زندگی اغلب نادیده گرفته می‌شدند. [169] دیدگاه‌های دیگر تأکید کردند که به عنوان یک فرهنگ باستان‌شناسی نباید به یک گروه اجتماعی یا قومی مرتبط باشد، بلکه باید در چارچوب وسیع‌تری رومی-بیزانسی یا مسیحی مورد توجه قرار گیرد، و همچنین نباید یافته‌های مادی را در دسته‌های قومی تفکیک کرد زیرا نمی‌توان آنها را به هم مرتبط کرد. به یک فرهنگ خاص در این دیدگاه، گورستان‌های مناطق مجاور که به عنوان متعلق به گروه‌های اسلاو طبقه‌بندی می‌شوند، نباید لزوماً نماینده مردم دیگری باشند، بلکه باید به‌عنوان بازنمایی طبقه و سایر عوامل اجتماعی به‌عنوان «هویت قومی تنها یک عامل با اهمیت متفاوت» در نظر گرفته شوند. [170] باستان شناسی یوگسلاوی روایت مخالفی را پیشنهاد کرد و سعی کرد جمعیت را به عنوان اسلاو، به ویژه در منطقه مقدونیه غربی، در نظر بگیرد. [171] تحقیقات باستان شناسی نشان داده است که این مکان ها مربوط به مناطقی نبودند که در آن زمان اسلاوها در آن زندگی می کردند و حتی در مناطقی مانند مقدونیه، هیچ سکونتگاه اسلاوی در قرن هفتم ایجاد نشده بود. [172]

از نظر باستان‌شناسی، در حالی که احتمال می‌رفت که محوطه‌های کومانی-کروجا به طور مداوم از قرن هفتم به بعد مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما به عنوان یک فرضیه آزمایش‌نشده باقی ماند زیرا تحقیقات هنوز محدود بود. [173] این که آیا این جمعیت نشان دهنده تداوم محلی است یا به دوره‌های قبلی از یک مکان شمالی‌تر با ورود اسلاوها به بالکان رسیده است، در آن زمان نامشخص بود، اما صرف نظر از منشأ جغرافیایی نهایی آنها، این گروه‌ها سنت‌های فرهنگی دوران ژوستینیانوس قرن ششم را حفظ کردند. احتمالاً به عنوان بیانیه ای از هویت جمعی آنها و ارجاعات فرهنگی مادی آنها را از سیستم نظامی ژوستینیانوس به دست آورده است. [174] در این زمینه، آنها ممکن است از آداب و رسوم تدفین به عنوان وسیله ای برای ارجاع به "تصویر ایده آل شده از قدرت روم گذشته" استفاده کرده باشند. [174]

تحقیقات پس از سال 2009 بسیار گسترش یافت و اولین بررسی توپوگرافی کمانی در سال 2014 انجام شد. در سال 2014، مشخص شد که کومانی مساحتی بیش از 40 هکتار را اشغال کرده است، سرزمینی بسیار بزرگتر از آنچه در ابتدا تصور می شد. قدیمی ترین مرحله استقرار آن به دوران هلنیستی باز می گردد. [175] توسعه مناسب در اواخر دوران باستان آغاز شد و تا قرون وسطی (قرن 13-14) ادامه یافت. این نشان می دهد که کومانی یک قلعه رومی متاخر و یک گره تجاری مهم در شبکه های Praevalitana و Dardania بوده است. به نظر می رسد مشارکت در شبکه های تجاری شرق مدیترانه از طریق مسیرهای دریایی حتی در قلمرو ساحلی مجاور در این عصر بسیار محدود بوده است. [176] فروپاشی حکومت روم در بالکان با یک فروپاشی جمعیتی گسترده به استثنای کومانی-کروجا و مناطق کوهستانی مجاور همراه شد. [177] در حملات آوار-اسلاوها، جوامعی از شمال آلبانی امروزی و نواحی مجاور آن برای حفاظت بهتر در اطراف تپه‌ها جمع شدند، همانطور که در مورد مناطق دیگر مانند لژا و ساردا وجود دارد. در طول قرن هفتم، زمانی که اقتدار بیزانسی پس از حملات آوار-اسلاوها برقرار شد و رونق سکونتگاه ها افزایش یافت، کومانی شاهد افزایش جمعیت بود و نخبگان جدیدی شکل گرفتند. افزایش جمعیت و ثروت با ایجاد سکونتگاه های جدید و کلیساهای جدید در مجاورت آنها مشخص شد. کومانی یک شبکه محلی با لژا و کروجا تشکیل داد و به نوبه خود این شبکه در جهان مدیترانه وسیع تر بیزانس ادغام شد و با شمال بالکان ارتباط برقرار کرد و به تجارت از راه دور مشغول شد. [178] وینیفریت (2020) اخیراً این جمعیت را بقای یک فرهنگ «لاتین-ایلیری» توصیف کرد که بعداً در اسناد تاریخی به عنوان آلبانیایی ها و ولاها ظاهر شد . از نظر وینیفریت، شرایط جغرافیایی شمال آلبانی به تداوم زبان آلبانیایی در نواحی تپه ای و کوهستانی بر خلاف دره های پست کمک می کرد. [179] او می افزاید که زبان و مذهب این فرهنگ نامشخص است. با غایب اسقف‌ها در خارج از کشور، «گله‌های کوهستانی نمی‌توانستند به خوبی‌های کلامی یا زبانی متبحر باشند». [179]

ناسیونالیسم

آلبانیایی ها

تداوم احتمالی بین جمعیت ایلیاتی بالکان غربی در دوران باستان و آلبانیایی ها نقش مهمی در ناسیونالیسم آلبانیایی از قرن 19 تا به امروز داشته است. [180] [181]

اسلاوهای جنوبی

در آغاز قرن نوزدهم، بسیاری از اروپاییان تحصیل کرده، بر اساس دانش ضعیف تاریخ و قوم شناسی، اسلاوهای جنوبی را از نوادگان ایلیاتی های باستان می دانستند. زمانی که ناپلئون بخشی از سرزمین های اسلاوی جنوبی را فتح کرد، این مناطق به نام استان های باستانی ایلیاتی (1809-1814) نامگذاری شدند. [182] پس از سقوط اولین امپراتوری فرانسه در سال 1815، سلطنت هابسبورگ به طور فزاینده ای متمرکز و مستبد شد و ترس از Magyarization مقاومت میهن پرستانه را در میان کروات ها برانگیخت. [183] ​​تحت تأثیر ناسیونالیسم رمانتیک ، یک " جنبش ایلیاتی " خودشناس ، در قالب یک احیای ملی کرواسی، یک کمپین ادبی و روزنامه نگاری را آغاز کرد که توسط گروهی از روشنفکران جوان کروات در طول سال های 1835-1849 آغاز شد. [184] [185]

در فرهنگ عامه

همچنین ببینید

یادداشت ها

  1. ^ آثار هکاتائوس را فقط می توان به طور غیرمستقیم تحلیل کرد، زیرا قطعات آن در آثار سایر نویسندگان باستانی حفظ شده است. اکثر قطعات در واژگان جغرافیایی (Ἐθνικά، Ethnica ) استفانوس بیزانس (قرن ششم پس از میلاد) منتقل شده است، که ما فقط مختصری از آن داریم ( مظهر هرمولائوس). از سوی دیگر، استفانوس توسط محققان مدرن به طور کلی منبع قابل اعتمادی است. [23] [24]
  2. ↑ به گفته برزا، به دلیل جابجایی مداوم قبایل ایلیاتی، هیچ مرز دقیقی از «ایلیریس» توسط نویسندگان یونان باستان وجود ندارد. ایلیریس تقریباً شامل منطقه ای بود که در شمال اپیروس و مقدونیه غربی قرار داشت [27] و شمال و مرکز آلبانی را تا دهانه آئوس پوشانده بود. [28] بر اساس کراس‌لند (1982)، یونانیان قرن 5 قبل از میلاد، ایلیری‌ها (Ἰλλυριοί) را به عنوان یک قوم مهم غیریونانی می‌شناختند که در شمال اتولی‌ها و آکارنانی‌ها و شمال‌تر در قلمرو مرکزی امروزی زندگی می‌کردند. و شمال آلبانی ، جایی که Epidamnus/Dyrrhachium و Apollonia توسط استعمارگران یونانی تأسیس شد . [29] رودخانه Aous، که به طور سنتی به عنوان یک منطقه مرزی بین ایلیریا و اپیروس دیده می شود، به دلیل داشتن چنین موقعیتی در تحقیقات معاصر به چالش کشیده شده است. بلکه منطقه ای فرامرزی بین ایلیری ها و قبایل اپیروس وجود داشت که شامل سرزمین آتینتانی ها در شمال و تیمفئا در جنوب می شد. تحقیقات اخیر، کوه های سرائونی را به عنوان سدی بین ایلیاتی ها و قبایل اپیروس قرار می دهد. اما این سد کوهستانی نه به عنوان یک مرز بلکه به عنوان منطقه ای برای ملاقات فرهنگی عمل می کند. [30] [31]
  3. ↑ به گفته برخی از محققان مدرن، شجره نامه ایلیاتی آپیان در نهایت از تیمائوس سرچشمه گرفته است . منبع بلافصل آپیان احتمالا تیماژنس بود که پمپیوس تروگوس نیز از او برای تاریخ اولیه ایلیری ها استفاده کرد . [66]
  4. ↑ همچنین بازسازی تاریخی دیگری وجود دارد که بردلیس را یک فرمانروای داردانی می‌داند که در طول گسترش قلمرو خود منطقه داساریتیس را در قلمرو خود قرار داد، اما این تفسیر توسط مورخانی که داردانیا را بسیار دور از شمال برای وقایع مربوط به ایلیات می‌دانند به چالش کشیده شده است. پادشاه بردلیس و خاندانش. [74] [75] [76]
  5. ↑ هنگام توصیف تهاجم ایلیاتی به مقدونیه که توسط آرگائوس اول حکومت می‌شد ، بین سال‌های 678 تا 640 قبل از میلاد، مورخ پولیانوس ( فلز قرن دوم میلادی) قدیمی‌ترین پادشاه شناخته‌شده در ایلیریا، گالاروس یا گالاروس ، فرمانروایی تائولانتی را ثبت کرد. در اواخر قرن هفتم قبل از میلاد. با این حال، هیچ چیزی صحت عبور پولیانوس را تضمین نمی کند. [79]

مراجع

  1. ↑ Shpuza 2022، ص. 553; زیندل و همکاران 2018، ص. 346; بژکو و همکاران 2015، ص. 4 هاموند و ویلکس 2012، ص. 726; داوس 2015، ص. 28.
  2. ↑ خلاصه ای از شورش بزرگ ایلیاتی جیسون آر. ابدال. اورست مدیا LLC. 2022. ص. 27. شابک 9781669388401.
  3. ^ abcd Roisman & Worthington 2010, p. 280.
  4. ↑ بردمن 1982، ص. 629.
  5. ^ ab Wilkes 1992, p. 92.
  6. ^ ab Mallory & Adams 1997, pp. 378-379.
  7. ^ ab Fortson 2004، ص. 407.
  8. ^ ab Schaefer 2008, p. 130.
  9. ^ کورتا و همکاران 2022، ص. 1122: "اگرچه منشاء زبان مورد بحث بوده است، اما نظر غالب در ادبیات این است که این زبان از نوادگان ایلیاتی است (هتزر 1995).
  10. ^ ماتاسوویچ 2019، ص. 5: "در مورد منشأ زبان آلبانیایی مطالب زیادی نوشته شده است. محتمل ترین سلف زبان آلبانیایی ایلیاتی بوده است، زیرا بسیاری از آلبانیای کنونی در دوران باستان توسط ایلیاتی ها سکونت داشته اند، اما مقایسه این دو زبان غیرممکن است. چون تقریباً هیچ چیز از زبان ایلیاتی معلوم نیست، علیرغم اینکه دو کتاب راهنما از آن زبان (توسط هانس کراهه و آنتون مایر) منتشر شده است... بررسی اسامی و نامهای شخصی از ایلیریکوم نشان می دهد که چندین ناحیه انوماتیکی قابل تشخیص است و اینها اگر ایلیاتی ها در واقع به چندین زبان مختلف صحبت می کردند، این سوال پیش می آید که زبان آلبانیایی از کدام زبان ایجاد شده است و تا زمانی که داده های جدید کشف نشود، نمی توان به این سوال پاسخ داد. ایلیاتی" براق حفظ شده در یونانی (rhínon 'مه') ممکن است بازتاب در Alb. (Gheg) re͂ 'ابر' (Tosk re)< PAlb. *ren-."
  11. ^ پارپولا 2012، ص. 131: «ایلیاتی با گواهی ضعیف در دوران باستان یک زبان هندواروپایی مهم در بالکان بود، و به طور گسترده اعتقاد بر این است که در زبان آلبانیایی باقی مانده است (ر.ک. Mallory 1989: 73-76؛ Fortson 2004: 405-406 و 390). "
  12. ^ بیکس 2011، ص. 25: "معمولاً (به دلایل جغرافیایی واضح) تصور می شود که آلبانیایی از ایلیاتی باستان است (نگاه کنید به بالا) ، اما این را نمی توان مشخص کرد زیرا ما تقریباً چیزی در مورد خود ایلیاتی نمی دانیم."
  13. ^ فورتسون 2010، ص. 446: "آلبانی شاخه جداگانه خود را از هند و اروپایی تشکیل می دهد؛ این آخرین شاخه ای است که در اسناد مکتوب آمده است. این یکی از دلایلی است که منشأ آن در هاله ای از رمز و راز و جنجال پوشیده شده است. ادعای گسترده مبنی بر اینکه این زبان مدرن است- نوادگان روزگار ایلیاتی، که در دوران کلاسیک تقریباً در همان منطقه صحبت می‌شد ([...])، معنای جغرافیایی و تاریخی دارد، اما از نظر زبانی غیرقابل آزمون است، زیرا ما اطلاعات کمی در مورد ایلیاتی داریم.
  14. ^ مالوری و آدامز 1997، ص. 11: "اگرچه برخی از اقلام واژگانی وجود دارد که به نظر می رسد بین رومانیایی (و به طور بسط داکیان) و آلبانیایی مشترک است، تا حد زیادی قوی ترین پیوندها را می توان بین آلبانیایی و ایلیاتی مورد بحث قرار داد. قلمرو آلبانیایی و هیچ مدرکی دال بر مهاجرت عمده به قلمرو آلبانی وجود ندارد، زیرا سوابق ما در مورد اشغال ایلیاتی ها از یونانی و لاتین به قبل از دوران مسیحیت باز می گردد و نشان می دهد که اجداد آلبانیایی ها باید آلبانی را تا آن زمان اشغال کرده باشند. از آنجایی که ایلیاتی ها در این زمان سرزمین آلبانی را اشغال کرده بودند، این وام ها را از همسایگان تاریخی خود جذب کرده اند.
  15. ↑ آیچنر، هاینر (2004). Illyrisch - die unbekannte Sprache (DOC) . Die Illyrer. آسپارن آن در زایا. ص 105.
  16. ↑ آپاندینی، فرانچسکو ماریا (1802). Historiae urbium et Regionum Italiae rariores (به ایتالیایی). A. Forni. ص 24.
  17. ^ ab Eichner 2004, p. 106.
  18. ^ "ύλλος". لغت نامه ها و دایره المعارف های دانشگاهی .
  19. ↑ Eichner 2004, pp. 106-7.
  20. ^ ab Dzino 2014a، صفحات 45-46.
  21. ^ ab Matijasić 2011، ص. 293.
  22. ↑ Dzino 2014a، صفحات 47-48.
  23. ↑ Matijasić 2011، ص. 295-296.
  24. ↑ Matijasić 2015، ص. 132.
  25. ↑ Katičić 1976، صفحات 154-155.
  26. ^ ab Katičić 1976، ص. 156.
  27. ↑ برزا 1990، ص. 181: "قبایل ایلیاتی دائما در حال جابجایی بودند و هیچ مرز زمینی ثابتی برای منطقه ای که یونانیان به آن "ایلیریس" می گفتند وجود ندارد  .
  28. ^ هاموند 1994، ص. 438: Illyris'، یک اصطلاح جغرافیایی که یونانیان برای سرزمینی همسایه با سرزمین خود به کار می بردند، کم و بیش منطقه شمال و مرکز آلبانی تا دهانه Aous را در بر می گیرد.
  29. ↑ کراسلند 1982، ص. 839: یونانیان قرن پنجم قبل از میلاد ایلیری را به عنوان یک قوم مهم غیریونانی می‌شناختند که در شمال اتولی‌ها و آکارنانی‌ها و شمال‌تر در سرزمینی که اکنون آلبانی مرکزی و شمالی را تشکیل می‌دهد، جایی که استعمارگران یونانی Epidamnus را تأسیس کرده بودند، می‌شناختند. Dyrrachium) و Apollonia."
  30. ^ داوس 2015، ص. 28: "La cartographie récente de Lauriane Martinez-Sève41 fait apparaître une vaste zone entre Illyrie, Épire et Macédoine, constituée du nord au sud de l'Atintanie, de la Paravée et de la Tymphée )-. la Frontière entre Illyriens et Épirotes Elle s'applique en revanche moins bien au fleuve Aoos pour définir une frontière entre Épire et Illyrie Pour les zones de montagnes de montagnes pouvons pouvons marquiréc. e chaone de l 'Épire et l'Illyrie' Mais la plupart du temps, la montagne est le lieu de vie de nombreuses de la Grèce du Nord, elle constitue plus un lieu de rencontre qu'une barrière.
  31. ^ ویلکس 1992، ص. 97.
  32. ↑ کراسلند 1982، ص. 841.
  33. ↑ Wilkes 1992، صفحات 81، 183.
  34. ^ ab Campbell 2009, p. 120.
  35. ^ ab Wilkes 1992, p. 38.
  36. ^ السی 2015، ص. 2.
  37. ↑ رویزمن، جوزف؛ ورثینگتون، ایان (7 ژوئیه 2011). همدم مقدونیه باستان. جان وایلی و پسران ص 280. شابک 978-1-4443-5163-7.
  38. ↑ Dzino 2014a، ص. 47.
  39. ^ abc Dzino 2014a, p. 46.
  40. ↑ Garašanin 1982، ص 585–586.
  41. ^ abc Wilkes 1992, p. 92
  42. ↑ Wilkes 1992, p. 33-35، 39.
  43. ↑ Dzino 2014b, p. 15-19.
  44. ↑ Lazaridis & Alpaslan-Roodenberg 2022، صفحات 8، 10-11، 13.
  45. ↑ Šašel Kos 2005، ص. 235.
  46. ^ ویلکس 1992، ص. 39.
  47. ^ ویلکس 1992، ص. 38، 81.
  48. ↑ Stipčević 1977، ص. 17.
  49. ↑ Dzino 2014b, p. 13-19.
  50. ↑ Mathieson I، Alpaslan-Roodenberg S، Posth C، Szécsényi-Nagy A، Rohland N، Mallick S، و همکاران. (مارس 2018). "تاریخ ژنومی جنوب شرقی اروپا". طبیعت . 555 (7695): 197-203. Bibcode :2018Natur.555..197M. doi :10.1038/nature25778. PMC 6091220 . PMID  29466330. 
  51. ^ پترسون، نیک؛ و همکاران (2022). "مهاجرت در مقیاس بزرگ به بریتانیا در دوران میانه تا اواخر عصر برنز" (PDF) . طبیعت . 601 (7894): 588-594. Bibcode :2022Natur.601..588P. doi :10.1038/s41586-021-04287-4. PMC 8889665 . PMID  34937049. S2CID  245509501. 
  52. ^ Lazaridis & Alpaslan-Roodenberg 2022: فایل های تکمیلی، جدول S1 / مواد تکمیلی
  53. ↑ Lazaridis & Alpaslan-Roodenberg 2022, pp. 256: Supplementary Materials
  54. ↑ Lazaridis & Alpaslan-Roodenberg 2022, pp. 220: Supplementary Materials
  55. ^ ژگاراک، الکساندرا؛ وینکلباخ، ال. بلوچر، ج. دیکمن، Y; کرچکوویچ گاوریلوویچ، ام (2021). ژنوم های باستانی بینش هایی را در مورد ساختار خانواده و وراثت موقعیت اجتماعی در اوایل عصر برنز در جنوب شرقی اروپا ارائه می دهند. گزارش های علمی 11 (1): 10072. Bibcode :2021NatSR..1110072Z. doi :10.1038/s41598-021-89090-x. PMC 8115322 . PMID  33980902. 
  56. ^ Lazaridis & Alpaslan-Roodenberg 2022: مواد تکمیلی جدول S1
  57. ^ آنیلی، سرنا؛ سوپه، تینا؛ مونتینارو، فرانچسکو؛ سولنیک، آنو؛ مولینارو، لودوویکا؛ Scaggion، Cinzia; کارارا، نیکولا؛ راوین، الساندرو؛ کیویسیلد، توماس؛ متسپالو، میت؛ شایب، کریستیانا؛ پاگانی، لوکا (2022). "منشا ژنتیکی داونی ها و زمینه عصر آهن پان مدیترانه ای جنوب ایتالیا". زیست شناسی مولکولی و تکامل . 39 (2). doi :10.1093/molbev/msac014. PMC 8826970 . PMID  35038748. 
  58. ↑ Lazaridis & Alpaslan-Roodenberg 2022, p. 322: مواد تکمیلی
  59. ↑ ab Šašel Kos 2004، ص 493، 502.
  60. ↑ Šašel Kos 2005، ص. 124.
  61. ^ abc Šašel Kos 2005, p. 124
  62. ↑ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 230; Apollodorus & Hard 1999, p. 103 (کتاب سوم، 5.4)
  63. ^ ab Šašel Kos 2004, p. 493.
  64. ↑ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 168.
  65. ^ Katičić 1995، ص. 246.
  66. ^ ab Šašel Kos 2005, p. 123.
  67. ↑ Šašel Kos 2004, p. 502.
  68. ↑ پاپازوغلو 1978، ص. 213.
  69. ↑ Šašel Kos 2004، ص. 503.
  70. ↑ Stipčević 1989، ص. 34.
  71. ↑ Šašel Kos 2004، ص. 500.
  72. ↑ Castiglioni 2010، صفحات 93-95.
  73. ^ مورتنسن 1991، صفحات 49-59; Cabanes 2002، صفحات 50-51، 56، 75; Castiglioni 2010، ص. 58; لین فاکس 2011، ص. 342; Cambi, Čače & Kirigin 2002, p. 106; Mesihović & Šačić 2015، صفحات 129-130.
  74. ^ Cabanes 2002، صفحات 50-51، 56، 75.
  75. ^ مورتنسن 1991، صفحات 49-59.
  76. ^ Lane Fox 2011, p. 342.
  77. ↑ Stipčević 1989، ص. 35.
  78. ↑ Wilkes 1992, pp. 97-98.
  79. ^ Cabanes 2002، ص. 51.
  80. ↑ Wilkes 1992, pp. 110-111.
  81. ^ ویلکس 1992، ص. 112.
  82. ↑ Mesihović & Šačić 2015، صفحات 39–40.
  83. ↑ Dzino 2014a, p. 49.
  84. ↑ Wilkes 1992, pp. 112, 122-126.
  85. ↑ Stipčević 1989، صفحات 35-36.
  86. ^ هاموند 1994، ص. 438.
  87. ↑ Hammond 1993، صفحات 106-107.
  88. ^ پولیبیوس 2.3
  89. ^ السی 2015، ص. 3.
  90. ↑ باجریچ 2014، ص. 29.
  91. ^ ویلکس 1992، ص. 158.
  92. ^ Boak & Sinnigen 1977، ص. 111.
  93. ^ گرون 1986، ص. 76.
  94. ↑ Dzino 2012، صفحات 74-76.
  95. ↑ Dzino 2012، ص. 97.
  96. ↑ Dzino 2012، صفحات 84-85.
  97. ^ abc Wilkes 1992, p. 4
  98. ↑ نبردهای جهان یونان و روم: خلاصه زمانی از 667 نبرد تا 31 پیش از میلاد، از تاریخ دانان دنیای باستان (سریال تاریخی گرین هیل) نوشته جان دروگو مونتاگو، ISBN 1-85367-389-7 ، 2000، صفحه 47 
  99. ↑ Mesihović 2011، ص 8، 15.
  100. ↑ Holleran 2016، ص. 103.
  101. ↑ لنسکی، نوئل (26-06-2014). شکست امپراتوری: والنس و دولت روم در قرن چهارم پس از میلاد . انتشارات دانشگاه کالیفرنیا، 2014. صفحات 45-67. شابک 9780520283893.
  102. ↑ اودال، چارلز ام. (2001). کنستانتین و امپراتوری مسیحی لندن: روتلج . ص 40-41. شابک 978-0-415-17485-5.
  103. ↑ لنسکی، نوئل امانوئل (2002). شکست امپراتوری: والنس و ایالت روم در قرن چهارم پس از میلاد انتشارات دانشگاه کالیفرنیا. ص 56. شابک 978-0-520-23332-4. بازیابی شده در 12 اکتبر 2010 .
  104. ↑ کروک، برایان (2001). کنت مارسلینوس و وقایع نگاری او. انتشارات دانشگاه آکسفورد ص 89. شابک 978-0-19-815001-5. بازیابی شده در 12 اکتبر 2010 .
  105. ↑ ماس، مایکل (2005). همنشین کمبریج در عصر ژوستینیان. انتشارات دانشگاه کمبریج شابک 978-1139826877.
  106. ↑ بوهک، یان لو (2013). ارتش امپراتوری روم. راتلج. ص 83. شابک 9781135955069.
  107. ↑ جوکا 1984، ص. 60: «از آنجایی که ایلیری ها برای آخرین بار به عنوان یک گروه قومی در Miracula Sancti Demetri (قرن هفتم پس از میلاد) نامیده می شوند، برخی از محققان معتقدند که پس از ورود اسلاوها، ایلیری ها منقرض شده اند.
  108. ^ Meksi, Aleksandër (1989). ص 120
  109. ^ Ćirković 2004، ص. 2: «نام ایلیاتی برای شناسایی بال غربی اسلاوهای جنوبی تا قرن نوزدهم استفاده می شد، اگرچه از قرون وسطی عمدتاً در ارتباط با آلبانیایی ها استفاده می شد.
  110. ^ Djilas 1991، صفحات 20-21.
  111. ^ استرگار 2016، صفحات 111-112.
  112. ↑ Koder 2017، ص. 206.
  113. ↑ Matijasić 2011، ص. 26.
  114. ^ Šašel Kos 1993, p. 120.
  115. ↑ ایلیری ها (مردم اروپا) نوشته جان ویلکس، 1996، صفحه 158، "...موفقیت ایلیاتی زمانی ادامه یافت که فرماندهی به بیوه آگرون، تئوتا، که به کشتی های فردی مجوز غارت جهانی داد. در سال 231 میلادی، ناوگان و ارتش ادامه یافت. به الز و مسنیا حمله کرد..."
  116. ↑ مولر ، بیورن. "دزدی دریایی، تروریسم دریایی و استراتژی دریایی." کپنهاگ: موسسه دانمارکی برای مطالعات بین المللی، 16 نوامبر 2008. 10.
  117. ↑ Dell, Harry J. 1967. ریشه و ماهیت دزدی دریایی ایلیاتی. تاریخ: Zeitschrift für Alte Geschichte 16, (3) (ژوئیه): 344-58. 345.
  118. ^ لیوی . The History of Rome, Band 2 - The History of Rome, Livy . T. Cadell and W. Davies، 1814. ص. 324.
  119. ↑ Whitehorne 1994, p. 37; Eckstein 2008, p. 33; اشتراوس 2009، ص. 21; اوریت 2006، ص. 154.
  120. ^ قهرمان 2004، ص. 113.
  121. ↑ جوونال 2009، ص. 127.
  122. ^ ab Wilkes 1992, p. 219.
  123. ^ ویلکس 1992، ص. 223.
  124. ↑ صبری، فؤاد (1393). تاکتیک ها و استراتژی های باستانی جنگ ایلیاتی در بالکان. یک میلیارد دانش ص 3.
  125. ^ Bunson 1995، ص. 202; موسی 1974.
  126. ^ پومروی و همکاران 2008، ص. 255
  127. ^ Bowden 2003, p. 211; کژدان 1370، ص. 248.
  128. ↑ برنباوم، هنریک؛ پوهول، جان (2023). گویش های باستانی هند و اروپایی. انتشارات دانشگاه کالیفرنیا. ص 66. شابک 9780520312418.
  129. ^ مالکین 1998، ص. 143.
  130. ↑ abc Filos 2017، ص 222، 241
  131. ^ ویلکس 1992، ص. 183.
  132. ^ ab فهرست زبان شناسان دانشگاه میشیگان شرقی: زبان ایلیاتی بایگانی شده 18-02-2012 در Wayback Machine , linguistlist.org. مشاهده شده در 3 آوریل 2014
  133. ^ آمون و همکاران 2006، ص. 1874: "به طور سنتی، آلبانیایی به عنوان نوادگان ایلیاتی شناخته می شود، اما هامپ (1994a) استدلال می کند که شواهد بسیار ناچیز و متناقض است تا ما بدانیم که آیا اصطلاح ایلیاتی حتی به یک زبان اشاره دارد یا خیر.
  134. ^
    • Ceka 2005، صص 40-42، 59
    • Thunmann, Johannes E. "Untersuchungen uber die Geschichte der Oslichen Europaischen Volger". تیل، لایپزیگ، 1774.
    • مالکوم، نوئل را ببینید. خاستگاه: صرب‌ها، ولاش‌ها و آلبانیایی‌ها. مالکوم بر این عقیده است که زبان آلبانیایی یک گویش ایلیاتی بوده که در داردانیا حفظ شده است و سپس (دوباره؟) سرزمین های پست آلبانی را تسخیر کرده است.
    • زبان و فرهنگ هندواروپایی: مقدمه نوشته بنجامین دبلیو فورتسون نسخه: 5، مصور منتشر شده توسط Wiley-Blackwell، 2004 ISBN 1-4051-0316-7 ، ISBN 978-1-4051-0316-9  
    • استیپچویچ، الکساندر. ایلری (چاپ دوم). زاگرب، 1989 (همچنین به زبان ایتالیایی با عنوان "Gli Illiri" منتشر شد)
    • NGL Hammond روابط آلبانی ایلیاتی با یونانی ها و رومی ها. در چشم اندازهای آلبانی، ویرایش شده توسط تام وینیفریت، مطبوعات سنت مارتین، نیویورک 1992
    • دایره المعارف فرهنگ هند و اروپایی نوشته جی پی مالوری ، داگلاس کیو .  
  135. ^ مالوری و آدامز 1997، ص. 9؛ فورتسون 2004
  136. ↑ Stipčević 1977، ص. 15.
  137. ↑ Fine 1983، صفحات 9-10.
  138. ^ ab De Simone 2017, p. 1869.
  139. ^ ویلکس 1992، ص. 70.
  140. ^ پولومه 1982، ص. 867.
  141. ^ ویلکس 1992، ص. 86.
  142. ^ پولومه 1983، ص. 537.
  143. ↑ کراسلند 1982، صفحات 841-842.
  144. ↑ جیاناکیس، جورجیوس؛ کرسپو، امیلیو؛ فیلوس، پاناگیوتیس (2017). مطالعات در گویش های یونان باستان: از یونان مرکزی تا دریای سیاه. Walter de Gruyter GmbH & Co KG. ص 222. شابک 9783110532135. کراس‌لند یک یونانی‌سازی (جزئی) اپیروس پیش از کلاسیک را مطرح کرد که نخبگان یونانی بر جمعیت‌های غیریونانی حکومت می‌کردند. رجوع کنید به نیلسون (1909). خلاصه بسیار مختصری از آثار و دیدگاه‌های قدیمی‌تر در Kokoszko&Witczak (2009,112) موجود است که به نوبه خود از سناریوی «هنی‌سازی» حمایت می‌کنند، با این وجود، چنین دیدگاه‌هایی که عمدتاً بر برخی از شواهد ذهنی باستانی متکی هستند، توسط قدیمی‌ترین (و) پشتیبانی نمی‌شوند. نه تنها) شواهد کتبی.
  145. ^ abc Stipčević 1977، ص. 182.
  146. ^ abcd Wilkes 1992, p. 244.
  147. ↑ Stipčević 1977، ص 182، 186.
  148. ^ abc Wilkes 1992, p. 245.
  149. ^ غرب 2007، ص. 15.
  150. ↑ Stipčević 1977، ص. 197.
  151. ↑ Stipčević 1976، ص. 235.
  152. ^ ویلکس 1992، ص. 123.
  153. ↑ FA Wright (1934). اسکندر کبیر. لندن: جورج راتلج پسران، با مسئولیت محدود. صص 63-64.
  154. ↑ Brandt, Ingvaldsen & Prusac 2014, p. 249.
  155. ↑ Stipčević 1977، ص. 107.
  156. ^ فریلیچ و همکاران 2021.
  157. ↑ گوری، رکیا و توماس 2018، ص. 201.
  158. ^ ویلکس 1992، ص. 34.
  159. ^ ویلکس 1992، ص. 140.
  160. ^ ویلکس 1992، ص. 233.
  161. ^ Bunson 1995، ص. 202; Hornblower & Spawforth 2003, p. 426
  162. ^ Hornblower & Spawforth 2003, p. 1106
  163. ↑ ماتزینگر، یواخیم (2016). "Die albanische Autochthoniehypotheseaus der Sicht der Sprachwissenschaft" (PDF) . Südosteuropa-Institut . بازیابی شده در 9 اوت 2020 . Das Albanische sei die Nachfolgesprache des Illyrischen: An der sprachlichen Realität des Illyrischen kann prinzipiell nicht gezweifelt werden. Auf welcher Basis beruht aber die heutige Kenntnis des Illyrischen؟ Nach moderner Erkenntnis ist das, was Illyrisch zu nennen ist, auf den geographischen Bereich der süddalmatischen Küste und ihrem Hinterland zu begrenzen (modernes Crna Gora, Nordalbanien und Kosovo/Kosova autogrichen heimatet waren , die gemeinhin illyrisch benannt wurden (Hei-ner EICHNER). Das Gebiet deckt sich mit einem auch relativ einheitlichen Namensgebiet (Radoslav KATIČIĆ) و es gibt es zum Teil archäologische Übereinstimmungen (Hermann PARZINGER). Ob diese Stämme auch eine sprachlicheEinheitgebildet haben, lässt sich nicht feststellen. Aus diesem Grund darf der Begriff 'Illyrer' und 'illyrisch' primär Nur als Sammelbegriffverstanden werden
  164. ^ ab Wilkes 1996, p. 278.
  165. ↑ کورتا، فلورین (2013). "فیبولای قرن هفتمی با ساقه خمیده در بالکان". Archaeologia Bulgarica . 17 (1): 49-70. در آلبانی، برای مدت طولانی، نازک نی با ساقه خم شده به عنوان اصلی ترین عنصر پیوند دهنده فرهنگ کومان (i) به تمدن عصر آهن ایلیاتی ها، کانون اصلی ناسیونالیسم آلبانیایی در دوره کمونیسم در نظر گرفته می شد.
  166. ^ ab Wilkes 1996, p. 278
  167. ^ ab Bowden 2003, p. 61
  168. ↑ باودن، ویلیام (2019). "ایدئولوژی های متضاد و باستان شناسی آلبانی قرون وسطی اولیه". باستان شناسی قرون وسطی . All'Insegna del Giglio: 47. ISSN  0390-0592. از سوی دیگر، تفسیر ملی گرایانه از گورستان ها توسط محققان خارجی به طور کامل رد شده است. کتاب تأثیرگذار ویلکس در مورد ایلیاتی ها آن را به عنوان «بازسازی بسیار غیرمحتمل تاریخ آلبانی» توصیف کرده است، و همانطور که در بالا ذکر شد، من تعدادی از نقدهای سخت بر آن... از مدل قبلی منتشر کرده ام.
  169. ↑ نعلبانی ۱۳۹۶، ص. 315.
  170. ↑ Vroom، Joanita (9 اکتبر 2017). «سارندا در امواج زمان». در مورلند، جان; میچل، جان؛ لیل، بیا (ویرایش‌ها). برخوردها، حفاری ها و آرگوسی ها: مقالاتی برای ریچارد هاجز . Archaeopress Publishing Ltd. p. 249. شابک 978-1-78491-682-4. تمام گورستان‌های جنوب شرقی آلبانی دقیقاً همان شکل‌ها و سبک‌های تزیینات حکاکی شده‌ای دارند که لاکو در ساراندا (به‌ویژه شماره‌های 23-27 او در جدول 3) اما تاریخ آن‌ها دیرتر است، یعنی بین 8 و 11/12. قرن ها باستان شناسان آلبانیایی اغلب این گورستان های اولیه قرون وسطی را به اصطلاح «فرهنگ کومانی-کروجا» مرتبط می کنند و آنها را با یک گروه قومی خاص (که معمولاً به عنوان «اسلاو» توصیف می شود) مرتبط می دانند. با این حال، اخیراً این دیدگاه توسط محققان دیگری مورد انتقاد قرار گرفته است، که ترجیح می‌دهند «فرهنگ کومانی-کروجا» را در یک بافت رومی-بیزانسی یا مسیحی منطقه‌ای شده از گروه‌های قومی و اجتماعی مختلف قرار دهند و عناصر خارجی اضافی را اتخاذ کنند. 457 Popovic 1984: 214-243; در نتیجه می‌توان نتیجه گرفت که شناسایی سفال‌های کاوش‌های باسیلیکا در ساراندا با یک دوره (قرن ششم و هفتم) و با یک قوم (در این مورد اسلاوها) بدون شک اشتباه است.
  171. ↑ کورتا 2012، ص. 73.
  172. ↑ Curta 2012، صفحات 73-74
  173. ^ Bowden 2004, p. 229
  174. ^ ab Curta 2013
  175. ↑ نعلبانی ۱۳۹۶، ص. 320.
  176. ↑ کورتا ۲۰۲۱، ص. 79.
  177. ↑ کورتا ۲۰۲۱، ص. 314.
  178. ↑ نعلبانی ۱۳۹۶، ص. 325.
  179. ^ ab Winnifrith 2021، صفحات 98-99.
  180. ↑ Dzino 2014b, p. 11، 15-16.
  181. ↑ گوری، ماجا (نوامبر ۲۰۱۲). "ایلیاتی ها چه کسانی هستند؟ استفاده و سوء استفاده از باستان شناسی در ساخت هویت های ملی و فراملی در جنوب غربی بالکان". بررسی باستان‌شناختی از کمبریج: باستان‌شناسی و (د)ساختن سیاست‌های ملی و فراملی . 27 (2): 71-84.
  182. ↑ جیلاس 1991، ص. 20.
  183. ↑ جیلاس 1991، ص. 22.
  184. ↑ دسپالاتوویچ 1975.
  185. ↑ Dzino 2014b, p. 9-10.
  186. ↑ «Illyricvm» smo stvarali 8 godina، a rekonstruirali smo i ilirski jezik». www.vecernji.hr (به کرواتی) . بازیابی 2022-10-16 .

کتابشناسی

لینک های خارجی

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی مربوط به ایلیریا و ایلیریان وجود دارد.