بوسنیایی ها

گروه قومی اسلاوی جنوبی

گروه قومی

بوسنیایی ها ( بوسنیایی : Bošnjaci ، سیریلیک : Бошњаци، تلفظ شده [boʃɲǎːtsi] ؛ مفرد مذکر: Bošnjak [bǒʃɲaːk] ، مؤنث: Bošnjakinja ) یک گروه قومی اسلاوی جنوبی هستند که بومی منطقه تاریخی اروپای جنوب شرقی ^[14] است . بخشی از بوسنی و هرزگوین , که دارای نسب , فرهنگ , تاریخ و زبان بوسنیایی مشترک هستند . آنها عمدتاً در بوسنی، صربستان، مونته نگرو، کرواسی، کوزوو و همچنین در اتریش، آلمان، ترکیه و سوئد زندگی می کنند. آنها همچنین دیاسپورای قابل توجهی را با چندین جامعه در سراسر اروپا، آمریکا و اقیانوسیه تشکیل می دهند.

بوسنیایی‌ها معمولاً با پیوندهای تاریخی خود با منطقه تاریخی بوسنی ، پایبندی به اسلام از قرن‌های 15 و 16، فرهنگ و زبان بوسنیایی مشخص می‌شوند . انگلیسی زبانان اغلب بوسنیایی ها را به عنوان مسلمانان بوسنیایی ^{[یادداشت 2]} یا صرفاً بوسنیایی می نامند ، اگرچه اصطلاح اخیر می تواند به همه ساکنان بوسنی و هرزگوین (صرف نظر از هویت قومی) اشاره کند یا برای شهروندان این کشور به کار رود.

ریشه شناسی

بر اساس مدخل بوسنیایی در فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد ، اولین استفاده حفظ شده از "بوسنیاک" در انگلیسی توسط دیپلمات و مورخ انگلیسی، پل رایکوت در سال 1680 به عنوان Bosnack ، همزاد با لاتین پسا کلاسیک Bosniacus (1682 یا قبل از آن)، فرانسوی بوسنیاک ( Bosniaque ) بود. 1695 یا قبل از آن) یا بوسنیایی آلمانی (1737 یا قبل از آن). ^[15] املای مدرن در 1836 Penny Cyclopaedia V. 231/1 آمده است: " ساکنان بوسنی از بوسنیایی ها، نژادی با منشاء اسکلاوونی تشکیل شده اند ". ^[16] در زبان‌های اسلاوی، -ak پسوند رایجی است که برای ایجاد یک اسم مذکر به کلمات اضافه می‌شود، برای مثال در نام قومی لهستانی ( پولاک ) و اسلواکی ( اسلواکی ) نیز یافت می‌شود. به این ترتیب، «بوسنیاک» از نظر ریشه‌شناسی معادل همتای غیرقومی خود «بوسنیایی» است (که تقریباً در همان زمان از طریق فرانسوی میانه، بوسنی وارد انگلیسی شد ): بومی بوسنی. ^[17]

از دیدگاه بوسنیایی‌ها، bosanstvo (بوسنیایی) و bošnjaštvo (بوسنیایی) به طور نزدیک و متقابل به هم مرتبط هستند، زیرا بوسنیایی‌ها هویت خود را با بوسنی و هرزگوین مرتبط می‌کنند. ^[18]

اولین گواهی برای یک قومیت بوسنیایی با اصطلاح تاریخی " Bošnjanin " (لاتین: Bosniensis ) ظهور کرد که به مردم پادشاهی بوسنیایی قرون وسطایی اشاره می کرد . ^[19] در قرن پانزدهم، ^[15] پسوند -(n)in با -ak جایگزین شد تا شکل کنونی Bošnjak (بوسنیاک) ایجاد شود، که اولین بار در دیپلماسی پادشاه بوسنی، Tvrtko II ، که در سال 1440 هیئتی را اعزام کرد، به اثبات رسید. ( Apparatu virisque insignis ) به پادشاه لهستانی مجارستان، ولادیسلاو وارنچیک (1440-1444)، که یک اصل و نسب و زبان اسلاوی مشترک بین بوسنیایی ها و لهستانی ها را بیان می کند. ^{[20] [21] [22]} بنابراین موسسه فرهنگ‌شناسی میروسلاو کرلژا بوسنیاک را اینگونه تعریف می‌کند : «نام رعایا حاکمان بوسنی در دوران پیش از عثمانی، رعایای سلاطین در دوران عثمانی، و نام فعلی برای بیشترین تعداد از سه قوم تشکیل دهنده در بوسنی و هرزگوین، و همچنین اصطلاح قدیمی تر Bošnjanin (در لات. Bosnensis )، در اصل نامی است که ساکنان دولت بوسنیایی قرون وسطی را تعریف می کند. ^[23]

زبان شناسان معمولاً نام بوسنی را برای مشتق شدن از رودخانه همنام Bosna پیشنهاد کرده اند . اعتقاد بر این است که در منشأ یک هیدرونیمی پیش از اسلاوی است ^{[24] [25]} و احتمالاً برای اولین بار در قرن اول پس از میلاد توسط مورخ رومی مارکوس ولیوس پاترکولوس تحت نام Bathinus flumen ذکر شده است . ^[26] یکی دیگر از منابع اصلی مرتبط با نام هیدرونیوم باتینوس ، کتیبه سالونیکی فرماندار دالماسیا، پوبلیوس کورنلیوس دولابلا است ، که در آن بیان شده است که رودخانه باتینوم، بروچی را از اوسریات ها تقسیم می کند . ^[27]

برخی از محققان همچنین ایستگاه جاده رومی Ad Basante را که برای اولین بار در قرن پنجم Tabula Peutingeriana تایید شد ، به بوسنی متصل می کنند. ^{[28] [29]} به گفته ویلیام میلر ، قرون وسطایی انگلیسی در اثر مقالاتی درباره شرق لاتین (1921)، مهاجران اسلاو در بوسنی «نام لاتین [...] Basante را با اصطلاح خود با نامیدن جریان تطبیق دادند. بوسنی و خود بوسنیایی [...]». ^[28]

به گفته آنتون مایر، فیلولوژیست، نام Bosna اساساً می تواند از ایلیاتی Bass-an-as (-ā) گرفته شده باشد که انحرافی از ریشه پروتو-هندواروپایی * bhoĝ - به معنای "آب جاری" است. ^[30] زبان‌شناس کروات و یکی از برجسته‌ترین متخصصان علم شناسی جهان، پتار اسکوک، عقیده داشت که تغییر زمانی این هیدرونیم از زمان روم تا اسلاوی‌سازی نهایی آن به ترتیب زیر رخ داده است. * Bassanus > * Bassenus > * Bassinus > * Bosina > Bosьna > Bosna . ^[30]

تئوری های دیگر شامل اصطلاح لاتین نادر Bosina به معنای مرز و منشاء احتمالی اسلاوی و تراکایی است. ^{[24] [31]} نظریه‌هایی که از پیوند نام بوسنی و در نتیجه بوسنیایی‌ها با اسلاوهای اولیه اروپای شمالی حمایت می‌کنند، در ابتدا توسط مورخان قرن نوزدهم، یواخیم للهول و یوهان کاسپار زئوس ، که نام بوسنی را در نظر گرفتند، ارائه شده است. از نام قومی اسلاوی، بوژانس (به لاتین: Busani ) گرفته شده است ، که در تواریخ اولیه و جئوگرافوس باواروس در شرح شهرها و سرزمین های شمال دانوب ذکر شده است . بنا به گفته‌های Lelewel و Zeuss Buzhans در بوسنی ساکن شدند. ^{[32] [33]} نظریه منشأ اسلاوی نام بوسنی و ارتباط احتمالی آن با قبیله اسلاو بوژان ها توسط مورخان یوگسلاوی و بوسنیایی قرن 20 و 21 مانند مارکو ویگو ^[34] محمد نیز مورد حمایت قرار گرفت . هاجیجاهیچ ^[35] و مصطفی اماموویچ . ^[36]

در طول دوره حکومت عثمانی ، کلمه بوسنیاک به همه ساکنان بوسنی اطلاق شد. استفاده از اصطلاح "بوسنیاک" در آن زمان معنای ملی نداشت، بلکه معنای منطقه ای داشت. هنگامی که اتریش-مجارستان بوسنی و هرزگوین را در سال 1878 اشغال کرد، هویت ملی هنوز برای مسلمانان بوسنیایی یک مفهوم خارجی بود. ^[37] ساکنان بوسنی خود را نام‌های مختلفی می‌خواندند: از بوسنیاک، در طیف کامل معنای کلمه با پایه‌ای به عنوان نام سرزمینی، از طریق یک سری نام‌های منطقه‌ای و اعترافی، تا نام‌های ملی امروزی. در این راستا، بوسنیایی‌های مسیحی تا قبل از قرن نوزدهم، و به‌ویژه قبل از اشغال اتریش در سال 1878، زمانی که واقعیت سه قومی کنونی بوسنی و هرزگوین بر اساس وابستگی مذهبی پیکربندی شده بود، خود را صرب یا کروات توصیف نکرده بودند. ^[38] تون برینگا، انسان‌شناس اجتماعی می‌گوید: «هیچ هویت بوسنیایی، کروات و صرب را نمی‌توان به‌طور کامل تنها با اشاره به اسلام یا مسیحیت درک کرد ، بلکه باید در یک بافت بوسنیایی خاص که منجر به یک تاریخ مشترک شده است در نظر گرفته شود. محلی در میان بوسنیایی‌های دارای پیشینه اسلامی و همچنین مسیحی». ^[39]

ریشه ها

اسلاوهای اولیه ، مردمی از شمال شرق اروپا، پس از قرن ششم (در بحبوحه دوره مهاجرت ) در قلمرو بوسنی و هرزگوین (و مناطق مجاور) ساکن شدند و از واحدهای قبیله ای کوچکی تشکیل شده بودند که از یک کنفدراسیون اسلاوها که بیزانسی ها شناخته شده بودند، تشکیل می شدند. به عنوان Sclaveni (در حالی که Antes مرتبط ، به طور کلی، بخش های شرقی بالکان را مستعمره کردند). ^{[40] [41]}

بورسیه تحصیلی انگلیسی انگلیسی اخیر نقش مهاجرت ها را کمرنگ می کند. به عنوان مثال تیموتی گرگوری حدس می‌زند که «اکنون به طور کلی توافق شده است که مردمی که پس از «تهاجمات» اسلاوها در بالکان زندگی می‌کردند، احتمالاً در اکثر موارد مشابه کسانی بودند که قبلاً در آنجا زندگی می‌کردند، اگرچه ایجاد گروه‌های سیاسی جدید و ورود تعداد کمی از مهاجران باعث شد که مردم خود را متمایز از همسایگان خود از جمله بیزانسی ها بدانند. ^[42] با این حال، شواهد باستان شناسی تصویری از کاهش جمعیت گسترده، شاید یک اسکان مجدد تاکتیکی جمعیت بیزانسی از مناطق داخلی استان به شهرهای ساحلی پس از سال 620 میلادی را نشان می دهد. ^[43]

در تاریخ نگاری یوگسلاوی سابق، دومین مهاجرت قبایل «صرب» و «کرواسی» (که در قرن های هفتم تا نهم به وقوع می پیوندند) به عنوان مهاجرت نخبگانی در نظر گرفته می شود که خود را بر جمعیت اسلاوهای متعدد و «بی شکل» تحمیل می ^{کنند . 44] [45]} با این حال چنین پارادایم باید به طور تجربی روشن شود.

منابع قرن هشتم از سیاست‌های اولیه اسلاوفون‌ها، مانند گودوسکانی در شمال دالماسی، حکومت اسلاوها در پانونیای سفلی و صرب‌ها ( سورابوس ) که «گفته می‌شد بخش زیادی از دالماسیا را در اختیار دارند» نام می‌برند. ^[46]

اولین اشاره به بوسنی به این ترتیب De Administrando Imperio است که توسط امپراتور بیزانس کنستانتین پورفیروژنیتوس (913-959) نوشته شده است. در پایان فصل 32 ("درباره صرب ها و کشوری که اکنون در آن ساکن هستند")، پس از یک تاریخ سیاسی مفصل، پورفیروژنیتوس اظهار می دارد که شاهزاده صربستان همیشه خود را به رم تسلیم کرده است، و آن را به رقبای منطقه ای رم ترجیح داده است. بلغاری ها او سپس دو فهرست از kastra oikoumena (شهرهای مسکونی) ارائه می‌کند، اولین فهرست « en tē baptismenē Serbia » (در صربستان تعمید یافته؛ شش فهرست) است، فهرست دوم « εἱς τὸ χορίον Βόσονα, τὸ Κάτερα καί τὸ Δεσνήκ / eis to chorion. Bosona، به Katera kai به Desnēk " (در قلمرو Bosona، [شهرهای] Katera و Desnik). ^[47]

از نظر تیبور ژیوکوویچ، این نشان می‌دهد که از دیدگاه بیزانس قرن دهم، بوسنی سرزمینی در قلمرو پادشاهی صربستان بود. ^[48] ​​تمایز ضمنی که توسط پورفیروژنیتوس بین "صربستان تعمید یافته" و قلمرو بوسونا ایجاد شده قابل توجه است.

پس از آن، بوسنی ممکن بود به طور اسمی تحت فرمانروایان مختلفی از کرواسی و دوکلیا قرار گرفته باشد، اما در پایان قرن دوازدهم یک واحد مستقل زیر نظر حاکمی خودمختار، بان کولین ، که خود را بوسنیایی نامید، تشکیل داد. ^[49]

در قرن چهاردهم پادشاهی بوسنیایی با مرکزیت رودخانه بوسنا پدید آمد. مردم آن، زمانی که از نام های محلی (شهرستانی، منطقه ای) استفاده نمی کردند، خود را بوسنیایی می نامیدند. ^{[50] [51]}

پس از فتح بوسنی توسط امپراتوری عثمانی در اواسط قرن پانزدهم، موجی سریع و گسترده از گرویدن مسیحیت به اسلام وجود داشت و در اوایل دهه 1600 تقریباً دو سوم بوسنیایی ها مسلمان بودند. ^{[52] [53]} علاوه بر این، تعداد کمتری از نوکیشان خارج از بوسنی به مرور در واحد مشترک بوسنیایی ادغام شدند. اینها شامل کروات‌ها (عمدتاً از کرواسی ترکیه )، مسلمانان اسلاوونی که در پی جنگ اتریش و ترکیه به بوسنی گریختند )، موهاسرهای صرب و مونته‌نگرو ( به‌ویژه نوادگان اسلامی شده قبایل هرزگوین قدیمی و کوه‌نشین منطقه بردا ، مانند رووچانی ، در سندژاک بودند. ، Moračani ، Drobnjaci و Kuči )، و ولاچ های اسلاوی شده ، ^[54] آلبانیایی ها ^{[54] و} ساکسون های آلمانی . ^[54]

ژنتیک

ساختار ژنتیکی بوسنیایی‌ها در بافت اروپایی بر اساس سه سیستم ژنتیکی: DNA اتوزومال (A)، Y-DNA (B) و mtDNA (C) در کوشنیارویچ و همکاران. (2015)

بر اساس بررسی اتوزومال IBD در سال 2013 "از نسب شجره نامه ای اخیر در 3000 سال گذشته در مقیاس قاره ای"، گویشوران زبان صربی کرواتی تعداد بسیار زیادی از اجداد مشترک دارند که مربوط به دوره مهاجرت تقریباً 1500 سال پیش با لهستان و رومانی است. - خوشه بلغارستان در میان سایرین در اروپای شرقی . نتیجه گیری می شود که ناشی از گسترش هونیک ها و اسلاوها است، که "جمعیت نسبتاً کوچکی بود که در یک منطقه جغرافیایی بزرگ گسترش یافت"، به ویژه "گسترش جمعیت های اسلاو به مناطق با تراکم جمعیت پایین در آغاز قرن ششم" و که "به شدت با توزیع مدرن زبانهای اسلاوی همزمان است". ^[55] تجزیه و تحلیل IBD در سال 2015 نشان داد که اسلاوهای جنوبی نسبت به اسلاوهای شرقی و اسلاوهای غربی نزدیکی کمتری به یونانی ها دارند و "حتی الگوهای اشتراک IBD در میان اسلاوهای شرقی-غربی - جمعیت بین اسلاوها ( مجارها ، رومانیایی ها و گاگاوزها) ) – و اسلاوهای جنوبی، یعنی در سراسر منطقه ای از جابجایی های تاریخی فرضی مردم از جمله اسلاوها. اوج جزئی بخش های مشترک IBD بین اسلاوهای جنوبی و شرقی-غربی نشان دهنده یک "نسب زمان اسلاوونی" مشترک است. ^[56]

یک مطالعه آنالیز اتوزومی روی 90 نمونه نشان داد که جمعیت‌های بالکان غربی مطابق با موقعیت جغرافیایی‌شان یکنواختی ژنتیکی، حدواسط بین اروپای جنوبی و اروپای شرقی دارند. بر اساس همین مطالعه، بوسنیایی‌ها (همراه با کروات‌ها) از نظر DNA اتوزومی نزدیک‌ترین به جمعیت اروپای شرقی هستند و بیشتر با مجارستان‌ها همپوشانی دارند . ^[57] در تجزیه و تحلیل سال 2015، بوسنیایی‌ها یک خوشه اسلاوی جنوبی غربی با کروات‌ها و اسلوونیایی‌ها در مقایسه با خوشه شرقی که توسط مقدونی‌ها و بلغاری‌ها با صرب‌ها در وسط تشکیل شده بود، تشکیل دادند. خوشه غربی (از جمله بوسنیایی ها) به مجارها، چک ها و اسلواکی ها تمایل دارد ، در حالی که خوشه شرقی به سمت رومانی ها و تا حدودی یونانی ها است. ^[56] بر اساس تجزیه و تحلیل اشتراک گذاری IBD ، جمعیت های خاورمیانه به احتمال زیاد به ژنتیک در جمعیت های اسلامی شده در بالکان غربی، از جمله بوسنیایی ها کمکی نمی کنند، زیرا این افراد الگوهای مشابهی با جمعیت های مسیحی همسایه دارند. ^[57]

مطالعات Y-DNA بر روی بوسنیایی ها (در بوسنی و هرزگوین) نشان دهنده وابستگی نزدیک به سایر اسلاوهای جنوبی همسایه است . ^{[58] نتایج} Y-DNA فراوانی قابل توجه I2 را با 43.50٪ (به ویژه زیرشاخه I2-CTS10228+)، R1a با 15.30٪ (عمدتاً دو زیرشاخه R1a-CTS1211+ و R1a-M458+)، E-V13 و J1. -M410 با 8.70 درصد. مطالعات Y-DNA انجام شده برای شهر با جمعیت بوسنیایی Zenica و کانتون توزلا ، افزایش شدید دو هاپلوگروه اصلی I2 و R1a را نشان می دهد. هاپلوگروپ I2 در Zenica (Peričić و همکاران، 2005) 52.20٪ و در Tuzla Canton (Dogan et al., 2016) 47٪ امتیاز کسب می کند، در حالی که R1a در منطقه مربوطه تا 24.60٪ و 23٪ افزایش می یابد. ^{[59] [60]} هاپلوگروه I2a-CTS10228، که رایج ترین هاپلوگروپ در میان بوسنیایی ها و سایر جمعیت های اسلاوی جنوبی همسایه است، در یک نمونه باستان شناسی (Sungir 6) (~900 YBP) در نزدیکی ولادیمیر، غرب روسیه که متعلق به زیرشاخه I-CTS10228>S17250>Y5596>Z16971>Y5595>A16681. ^{[61] [62]} همچنین در بقایای اسکلت با مصنوعات یافت شد که نشان دهنده رهبران فاتحان مجارستانی حوضه کارپات از قرن 9 بود که بخشی از بخش غربی اوراسیا-اسلاوی مجارستانی بود. ^[63] با توجه به Fóthi و همکاران. (2020)، توزیع زیرشاخه‌های اجدادی مانند I-CTS10228 در میان حامل‌های معاصر نشان‌دهنده گسترش سریع از جنوب شرقی لهستان است که عمدتاً مربوط به اسلاوها است و "بزرگ‌ترین انفجار جمعیتی در بالکان رخ داده است". ^[63] تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های اصلی فراوانی‌های هاپلوگروه کروموزومی Y در بین سه گروه قومی در بوسنی و هرزگوین، صرب‌ها، کروات‌ها و بوسنیایی‌ها، نشان داد که صرب‌های بوسنیایی و بوسنیایی‌ها از نظر Y-DNA به یکدیگر نزدیک‌تر از هر یک از آنها هستند. کروات های بوسنیایی ^[64]

علاوه بر این، مطالعات mtDNA نشان می‌دهد که جمعیت بوسنیایی تا حدودی شباهت‌هایی با سایر جمعیت‌های اروپای جنوبی دارند (به‌ویژه با هاپلوگروه‌های mtDNA مانند pre-HV (امروزه به عنوان هاپلوگروپ mtDNA R0 شناخته می‌شود )، HV2 و U1، اما عمدتاً توسط یک ترکیب عظیمی از زیرخوشه‌های mtDNA که نشان‌دهنده همبستگی با اروپای مرکزی و شرقی است، مانند جمعیت‌های مدرن آلمانی ، اسلاوی غربی ، اسلاوی شرقی و فینو-اوگریک . به خصوص شباهت مشاهده شده بین نمونه های بوسنیایی، روسی و فنلاندی (با زیر خوشه های mtDNA مانند U5b1، Z، H-16354، H-16263، U5b-16192-16311 و U5a-16114A) وجود دارد. تمایز عظیم بین نمونه‌های بوسنیایی و اسلوونیایی از زیرخوشه‌های mtDNA که در اروپای مرکزی و شرقی نیز مشاهده می‌شوند، ممکن است ناهمگونی ژنتیکی گسترده‌تری را در میان اسلاوهایی که در اوایل قرون وسطی در بالکان غربی ساکن شدند، نشان دهد. ^[65] مطالعه سال 2019 بر روی گروه‌های قومی کانتون توزلا در بوسنی و هرزگوین (بوسنیایی‌ها، کروات‌ها و صرب‌ها) "شباهت ژنی نزدیک در بین مخزن‌های ژنی مادری گروه‌های قومی کانتون توزلا" را نشان داد که "اثرات مشابه پدری را نشان می‌دهد." و ژن مادری بر ساختار ژنتیکی سه گروه قومی اصلی بوسنی و هرزگوین مدرن جریان دارد. ^[66]

هویت

موسسه بوسنیاک واقع در شهر سارایوو .

بوسنیایی ها عموماً به عنوان ملت اسلاوی جنوبی در قلمرو یوگسلاوی سابق تعریف می شوند که اعضای آن خود را با بوسنی و هرزگوین به عنوان کشور قومی خود معرفی می کنند و بخشی از چنین ملت مشترکی هستند و اکثریت آنها از نظر مذهبی مسلمان هستند . با این وجود، رهبران و روشنفکران جامعه بوسنیایی ممکن است برداشت های مختلفی از معنای بوسنیایی بودن داشته باشند. برخی ممکن است به میراث اسلامی اشاره کنند، در حالی که برخی دیگر بر خصلت صرفاً سکولار و ملی هویت بوسنیایی و ارتباط آن با سرزمین و تاریخ بوسنیایی تأکید می کنند. ^[67] علاوه بر این، افراد خارج از بوسنی و هرزگوین ممکن است تفسیرهای شخصی خود را نیز داشته باشند. برخی از مردم، مانند عبدالکرپیوویچ مونته نگرویی، یک مؤلفه اسلامی را در هویت بوسنیایی به رسمیت می شناسند، اما آن را منحصراً به مسلمانان اسلاو در بوسنی اشاره می کنند. ^[68] برخی دیگر همه مسلمانان اسلاو در یوگسلاوی سابق (یعنی از جمله گورانی ها ) را بوسنیایی می دانند. ^[69]

اگرچه سیاست رسمی دولت اتریش-مجارستان در بوسنی و هرزگوین ترویج هویت بوسنیایی بود، تنها تعداد کمی از سرشناسان مسلمان ایده ملیت بوسنیایی را پذیرفتند. ^[70]

در یوگسلاوی ، ^[71] هیچ گونه رسمی به رسمیت شناختن قومیت خاص مسلمان بوسنیایی وجود نداشت. ^[72] قانون اساسی یوگسلاوی در سال 1968 اصلاح شد تا یک گروه ملی مسلمان برای مسلمانان صرب-کرواسی زبان معرفی شود. به رسمیت شناختن یک کشور سازنده پیش از این، اکثریت بزرگ مسلمانان بوسنیایی در سرشماری‌های مربوط به یوگسلاوی یا مسلمان بلاتکلیف قومی یا - تا حدی کمتر - یوگسلاوی بلاتکلیف را اعلام کرده بودند ، زیرا گزینه‌های موجود دیگر صرب-مسلمان و کروات-مسلمان بودند . ^[73] اگرچه این کشور به عنوان یک ملت متمایز با نامی جایگزین به رسمیت شناخته شد، اما استفاده از مسلمان به عنوان یک نام قومی در اوایل با مخالفت شد زیرا تلاش می کرد بوسنیایی ها را یک گروه مذهبی به جای یک گروه قومی بدانند.

در طول جنگ جهانی دوم، بوسنی و هرزگوین بخشی از کشور مستقل کرواسی (NDH) بود و اکثر مسلمانان بوسنیایی خود را کروات قومی می‌دانستند. ^[74]

حتی در اوایل دهه 1990، اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان بوسنیایی خود را مسلمان قومی می‌دانستند تا بوسنیایی. بر اساس یک نظرسنجی از سال 1990، تنها 1.8٪ از شهروندان بوسنی و هرزگوین از ایده هویت ملی بوسنیایی حمایت کردند، در حالی که 17٪ معتقد بودند که این نام شامل همه ساکنان بوسنی و هرزگوین می شود. حزب سیاسی اصلی آنها، حزب اقدام دموکراتیک ، ایده هویت بوسنیایی را رد کرد و موفق شد کسانی را که آن را ترویج می کردند، اخراج کند. حامیان ملت بوسنیایی حزب سیاسی خود را به نام سازمان بوسنیایی مسلمان تأسیس کردند و در انتخابات عمومی سال 1990 تنها 1.1 درصد از آرا را به دست آوردند. ^[75]

با این حال، در 27 سپتامبر 1993، پس از برگزاری مجمع نمایندگان برجسته سیاسی، فرهنگی و مذهبی مسلمانان بوسنی و همزمان با رد طرح صلح اوون-استولتنبرگ، نام بوسنیایی را پذیرفتند و تصمیم گرفتند «به مردم ما تاریخی خود را بازگردانند. و نام ملی بوسنیایی‌ها، تا خودمان را به این طریق برای کشورمان بوسنی و سنت دولتی-حقوقی آن، برای زبان بوسنیایی‌مان و تمام سنت‌های معنوی تاریخمان گره بزنیم». با این حال، دلایل اصلی SDA برای اتخاذ هویت بوسنیایی، تنها سه سال پس از اخراج حامیان این ایده از صفوف حزب خود، به دلایل سیاست خارجی بود. یکی از چهره های برجسته SDA، جمالودین لاتیچ، سردبیر روزنامه رسمی حزب، در توضیح این تصمیم گفت: "در اروپا، کسی که نام ملی ندارد، کشوری هم ندارد" و "ما" ما باید بوسنیایی باشیم تا در کشورمان زنده بمانیم.» تصمیم به اتخاذ هویت بوسنیایی تا حد زیادی تحت تأثیر تغییر دیدگاه روشنفکران کمونیست سابق مانند آتیف پوریواترا، آلیا ایساکوویچ و کسانی که بخشی از پان اسلامیست ها مانند راسمیر محمودچهاجیچ (که از مخالفان سرسخت بوسنیاک بود) بود. هویت)، همه آنها تغییر نام به بوسنیاک را راهی برای اتصال مسلمانان بوسنیایی به کشور بوسنی و هرزگوین می دانستند. ^[76]

در سایر کشورهای یوگسلاوی سابق با جمعیت مسلمان اسلاو قابل توجهی، پذیرش نام بوسنیایی چندان سازگار نبوده است. آثار این پدیده را به بهترین نحو می توان در سرشماری ها مشاهده کرد. به عنوان مثال، سرشماری مونته نگرو در سال 2003، 48184 نفر را ثبت کرد که به عنوان بوسنیایی و 28714 نفر که به عنوان مسلمان بر اساس ملیت ثبت نام کردند. اگرچه مسلمانان اسلاو مونته نگرو یک جامعه قومی با فرهنگ و تاریخ مشترک را تشکیل می دهند، این جامعه در مورد اینکه آیا به عنوان بوسنیایی ( یعنی هویت ملی بوسنیایی پذیرفتن) یا به عنوان مسلمان بر اساس ملیت ثبت نام کنند تقسیم شده است. ^[68] به طور مشابه، سرشماری اسلوونی در سال 2002، 8062 نفر را ثبت کرد که به عنوان بوسنیایی ثبت نام کرده بودند، که احتمالاً (تا حد زیادی) تصمیم بسیاری از بوسنیایی‌های سکولار را برای معرفی خود به این طریق (وضعیتی که تا حدودی با گزینه یوگسلاوی در دوره سوسیالیستی قابل مقایسه است) برجسته می‌کند. ). با این حال، این افراد یک اقلیت را تشکیل می دهند (حتی در کشورهایی مانند مونته نگرو که در آن یک موضوع سیاسی مهم است) در حالی که اکثریت بزرگ مسلمانان اسلاو در یوگسلاوی سابق نام ملی بوسنیایی را برگزیده اند.

رابطه با ناسیونالیسم کروات و صرب

بسیاری از تاریخ نگاری بوسنی و هرزگوین از قرن نوزدهم به عنوان محل ذوب رویارویی بین ادیان مختلف، اسطوره های ملی و مفاهیم دولت، موضوع ادعاهای ملی گرایان صرب و کروات رقیب بخشی از آرمان های هژمونیک گسترده تر صرب ها و کرواسی ها بوده است. بوسنی و هرزگوین، ذاتاً در ماهیت پیچیده جنگ بوسنی در پایان قرن بیستم آمیخته شد. ^[77] همانطور که تحقیقات آندراس ریدل مایرز برای دادگاه لاهه نشان می‌دهد: آنچه در بوسنی اتفاق افتاد فقط نسل‌کشی نیست، تخریب عمدی پایه‌های اساسی یک جامعه یا گروهی از مردم در یک جامعه [...] آنچه اتفاق افتاد. در بوسنی نیز به عنوان جامعه‌کشی توصیف می‌شود، قتل یک جامعه مترقی، پیچیده و روشن‌فکر برای اینکه جامعه‌ای واپس‌گرا، ساده و متعصب جایگزین آن شود. ^[78]

به گفته میتجا ولیکنجا، بوسنی و هرزگوین یک موجودیت تاریخی است که هویت و تاریخ خاص خود را دارد. ^[79] رابرت دونیا ادعا می کند که از آنجایی که صربستان و کرواسی فقط بخش هایی از بوسنی و هرزگوین را برای مدت کوتاهی در قرون وسطی اشغال کرده بودند، هیچ ادعای تاریخی جدی نسبت به بوسنی ندارند. ^[80] علاوه بر این، Donia بیان می‌کند که اگرچه بوسنی با همسایگان صرب و کروات خود در طول قرن‌ها تعامل داشت، اما تاریخ و فرهنگ بسیار متفاوتی با آنها داشت. ^[81] مورخ بیزانسی قرن دوازدهم جان کیناموس گزارش داد که بوسنی تابع کنت بزرگ صربستان نبود. بلکه بوسنیایی ها شیوه زندگی و حکومت متمایز خود را داشتند . ^[82] کارشناس تاریخ بالکان قرون وسطی، جان وی.ای فاین گزارش می‌دهد که بوسنیایی‌ها ( بوسنجانی ) حداقل از قرن دهم میلادی مردمی متمایز بوده‌اند. ^[50]

خاطرنشان می شود که نویسندگان ناسیونالیسم در یوگسلاوی یا جنگ بوسنی تمایل دارند که ایدئولوژی و فعالیت مسلمانان بوسنیایی را نادیده گرفته یا نادیده بگیرند و آنها را قربانی دیگر ناسیونالیسم ها و نه خود ناسیونالیست می دانند. ^[83]

تاریخچه

قرون وسطی

ورود اسلاوها

بالکان غربی توسط امپراتور بیزانس ژوستینیانوس (ح. 527–565) از « بربرها » بازپس گرفته شده بود . اسکلاونی ها (اسلاوها) در قرن ششم به غرب بالکان از جمله بوسنی یورش بردند. ^[84] De Administrando Imperio (DAI؛ حدود 960) از بوسنی ( Βοσωνα /Bosona) به عنوان "سرزمین کوچک/کوچک" (یا "کشور کوچک"، ^[85] χοριον Βοσωνα /horion Bosona) بخشی از بیزانس ^{نام می برد. 85] که توسط گروه‌های اسلاو همراه با} رودخانه بوسن ، زاهوملیه و تراوونیجا (هر دو با قلمرو در بوسنی و هرزگوین امروزی) سکنی گزیده بودند . این اولین بار است که از یک موجودیت بوسنیایی یاد می شود. این یک نهاد ملی نبود، بلکه یک نهاد جغرافیایی بود که به شدت به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از بیزانس ذکر شده بود. ^[85] برخی از محققان ادعا می کنند که گنجاندن بوسنی در صربستان صرفاً نشان دهنده وضعیت در زمان DAI است. ^[86] در اوایل قرون وسطی، فاین جونیور معتقد است که آنچه امروز غرب بوسنی و هرزگوین است بخشی از کرواسی بود ، در حالی که بقیه بین کرواسی و صربستان تقسیم شده بود . ^[49]

پس از مرگ حاکم صرب، چاسلاو (حدود 927-960)، به نظر می رسد که بوسنی از دولت صرب جدا شده و از نظر سیاسی مستقل شده است. ^[87] بلغارستان برای مدت کوتاهی بوسنی را در آغاز قرن دهم تحت سلطه خود درآورد و پس از آن بخشی از امپراتوری بیزانس شد. ^[87] در قرن یازدهم، بوسنی بخشی از ایالت دوکلیا صربستان بود . ^{[87] [88]}

در سال 1137، پادشاهی مجارستان بیشتر منطقه بوسنی را ضمیمه کرد ، سپس برای مدت کوتاهی در سال 1167 آن را به بیزانس از دست داد و سپس او را در دهه 1180 بازپس گرفت. قبل از سال 1180 (زمان سلطنت بان کولین ) بخش هایی از بوسنی به طور خلاصه در واحدهای صرب یا کروات یافت می شد. ^[89] آنتو بابیچ خاطرنشان می کند که "بوسنی در موارد متعددی به عنوان سرزمینی با اهمیت یکسان و به همان اندازه همه سرزمین های دیگر [اسلاوی جنوبی] این منطقه ذکر شده است." ^[90]

Banate بوسنی و کلیسای بوسنی

سنگ قبرهای قرون وسطایی ( Stećci ) که در سراسر بوسنی و هرزگوین پراکنده شده اند، از نظر تاریخی با جنبش کلیسای بوسنیایی مرتبط هستند.

هیئت‌های مسیحی که از روم و قسطنطنیه سرچشمه می‌گرفتند، از قرن نهم به بالکان فشار آوردند و کاتولیک را در کرواسی محکم کردند، در حالی که ارتدکس در بلغارستان، مقدونیه و در نهایت بیشتر صربستان غالب شد. بوسنی که در این بین قرار داشت، به دلیل کوهستانی و ارتباطات ضعیف، سرزمینی برای مردم باقی ماند. در قرن دوازدهم، بیشتر بوسنیایی‌ها احتمالاً تحت تأثیر شکل اسمی کاتولیک بودند که مشخصه آن بی‌سوادی گسترده و از همه مهم‌تر، فقدان دانش به زبان لاتین در میان روحانیون بوسنیایی بود. در حول و حوش این دوره، استقلال بوسنی از حاکمیت مجارستان در دوران سلطنت (1180-1204) کولین بان انجام شد که حکومت او آغاز یک مناقشه مذهبی سیاسی با کلیسای بومی بوسنیایی بود . مجارها که از ادعای استقلال بوسنی ناامید شده بودند، با موفقیت مسیحیت ناقص آن را به عنوان بدعت تحقیر کردند . به نوبه خود بهانه ای برای تثبیت مجدد اقتدار خود در بوسنی می کنند. تلاش مجارستان برای جلب وفاداری و همکاری بوسنیایی ها از طریق تلاش برای ایجاد صلاحیت دینی بر بوسنی با شکست مواجه شد و مجارها را تشویق کرد تا پاپ را متقاعد کنند تا جنگ صلیبی را اعلام کنند: سرانجام حمله به بوسنی و جنگ در آنجا بین سال های 1235 و 1241. تجربه موفقیت های تدریجی مختلف در برابر این جنگ. با مقاومت سرسخت بوسنیایی، مجارها در نهایت با حمله مغول ها به مجارستان ضعیف شدند. به درخواست مجارها، بوسنی توسط پاپ تابع یک اسقف اعظم مجارستانی شد، اگرچه بوسنیایی ها آن را رد کردند، اسقف منصوب مجارستانی از بوسنی رانده شد. بوسنیایی‌ها با رد روابط با کاتولیک‌های بین‌المللی، کلیسای مستقل خود را که به نام کلیسای بوسنیایی شناخته می‌شود، تحکیم کردند، که توسط کلیساهای کاتولیک رومی و ارتدوکس شرقی به عنوان بدعت محکوم شده بود . اگرچه محققان به طور سنتی ادعا می کنند که کلیسا دارای ماهیتی دوگانه ، یا نئومانوی یا بوگومیل است (که با رد خدای قادر مطلق، تثلیث، ساختمان های کلیسا، صلیب، فرقه مقدسین، و هنر مذهبی مشخص می شود)، برخی مانند جان فاین، بر شواهد داخلی تأکید کرده اند که حاکی از حفظ الهیات اساسی کاتولیک در سراسر قرون وسطی است. ^[91] اکثر محققان موافقند که پیروان کلیسا خود را با نام‌های متعددی یاد می‌کنند. dobri Bošnjani یا Bošnjani ("بوسنیایی های خوب" یا به سادگی "بوسنیایی ها")، کرستیانی (مسیحیان)، dobri mužje (مردان خوب)، dobri ljudi (مردم خوب) و boni homines(به دنبال نمونه یک گروه دوگانه در ایتالیا). منابع کاتولیک از آنها به عنوان پاتارینی ( patarenes ) یاد می کنند، در حالی که صرب ها آنها را بابونی (پس از کوه بابونا) می نامند که اصطلاح صرب برای بوگومیل ها است. عثمانی ها آنها را کریستیانلار می نامیدند در حالی که ارتدوکس ها و کاتولیک ها را گبیر یا کافر به معنای "کافر" می نامیدند. ^[92]

گسترش و پادشاهی بوسنی

تکامل سرزمینی پادشاهی بوسنی

دولت بوسنی تحت حاکمیت (حدود 1318-1353) ممنوعیت استفان دوم بوسنی که روابط بوسنی با پادشاهی مجارستان را اصلاح کرد و دولت بوسنی را گسترش داد و به نوبه خود قلمروهای کاتولیک و ارتدکس را در غرب و جنوب ادغام کرد، به طور قابل توجهی تقویت شد. دومی پس از فتح Zahumlje (تقریباً هرزگوین امروزی) از سلسله نمانجیچ صرب . در دهه 1340، مأموریت های فرانسیسکن علیه ادعای «بدعت» در بوسنی راه اندازی شد. قبل از این، نزدیک به یک قرن هیچ کاتولیک – یا حداقل هیچ روحانی یا سازمان کاتولیک – در بوسنی وجود نداشت. در سال 1347، استفان دوم اولین فرمانروای بوسنیایی بود که آئین کاتولیک را پذیرفت، که از آن به بعد - حداقل به صورت اسمی - مذهب همه حاکمان قرون وسطی بوسنی شد، به جز احتمالاً استفان اوستوا از بوسنی (1398-1404، 1409 ). -18) که به حفظ روابط نزدیک با کلیسای بوسنی ادامه داد. اشراف بوسنی متعاقباً اغلب سوگندهای اسمی برای سرکوب "جنبش‌های بدعت‌گرا" می‌گرفتند - با این حال، در واقعیت، دولت بوسنی تا زمان حمله عثمانی به بوسنی در سال 1463 با تکثر مذهبی و مدارا مشخص می‌شد. ^[93]

در دهه 1370، بانات بوسنی به پادشاهی قدرتمند بوسنی پس از تاجگذاری تورتکو یکم بوسنی به عنوان اولین پادشاه بوسنی در سال 1377 تبدیل شد و بیشتر به قلمروهای صرب و کروات همسایه گسترش یافت. با این حال، حتی با ظهور یک پادشاهی، هیچ هویت بوسنیایی مشخصی پدیدار نشد. کثرت مذهبی، اشراف مستقل، و زمین ناهموار و کوهستانی مانع از وحدت فرهنگی و سیاسی می شد. همانطور که نوئل مالکوم اظهار داشت: "تمام آنچه که می توان به طور معقول در مورد هویت قومی بوسنیایی ها گفت این است: آنها اسلاوهایی بودند که در بوسنی زندگی می کردند." ^[94]

اسلامی شدن و امپراتوری عثمانی

استفان توماشویچ از بوسنی ، در مقابل مسیح، اثر یاکوپو بلینی در سال 1394. 1460.

«[...] به همین ترتیب، من از شما التماس می‌کنم؛ [...] اگر بوسنیایی‌ها بدانند که در این جنگ تنها نخواهند بود، شجاع‌تر خواهند جنگید، و نه ترک‌ها جرات حمله به سرزمین‌های من را نداشتند. …​ ​نه، هلاک خواهم شد و بسیاری با من هلاک خواهند شد.»

- گزیده ای از نامه استفان توماشویچ به پاپ پیوس دوم . ^{[95] [96]}

پس از مرگ پدرش در سال 1461، استفان توماشویچ جانشین تاج و تخت بوسنی شد، پادشاهی که وجودش به طور فزاینده ای توسط عثمانی ها تهدید می شد. در همان سال، استفان توماشویچ با مجارها ائتلاف کرد و از پاپ پیوس دوم برای مقابله با حمله قریب الوقوع عثمانی ها کمک خواست. در سال 1463، پس از اختلاف بر سر خراجی که سالانه توسط پادشاهی بوسنی به عثمانی ها پرداخت می شد، او برای کمک از ونیزی ها فرستاد . با این حال، هیچ کمکی از مسیحیت به بوسنی نرسید . ^[97] پادشاه ماتیاس کوروینوس مجارستان ، اسکندربیگ از آلبانی و راگوزها همگی به وعده‌های خود عمل نکردند، ^[98] در حالی که ونیزی‌ها صریحاً درخواست‌های پادشاه را رد کردند. ^[99]

اومانیست و شاعر کروات ، مارکو مارولیچ ، معروف به پدر رنسانس کرواسی، ^[100] Molitva suprotiva Turkom (نماز علیه ترک ها) را نوشت - شعری در 172 مصراع دوازده هجایی دو قافیه با مضمون ضد ترکی، که بین سال های 1493 تا 1493 سروده شد. ، جایی که او، در میان دیگران، بوسنیایی ها را به عنوان یکی از مردمانی که در برابر عثمانی ها مقاومت کردند، قرار داد. ^[101] ظهور حکومت عثمانی در بالکان تصویر مذهبی بوسنی و هرزگوین را تغییر داد زیرا عثمانی‌ها دین جدیدی به نام اسلام را با خود آوردند . در سرتاسر کل بالکان مردم به طور پراکنده در تعداد اندکی به دین اسلام تغییر دین می دادند. بوسنی، در مقابل، گرایش سریع و گسترده مردم محلی به اسلام را تجربه کرد و در اوایل دهه 1600 تقریباً دو سوم جمعیت بوسنی مسلمان بودند. ^[52] ناظر اسلوونیایی بندیکت کوریپچیچ اولین گزارش های جوامع مذهبی را در دهه 1530 گردآوری کرد. بر اساس سوابق 1528 و 1529، در مجموع 42319 خانوار مسیحی و 26666 خانوار مسلمان در سنجاک (واحد اداری عثمانی) بوسنی ، زوورنیک و هرزگوین وجود داشت . در گزارشی در سال 1624 درباره بوسنی (به استثنای هرزگوین) توسط پیتر ماسارچی ، بازدیدکننده رسولی قرن هفدهم از کلیسای کاتولیک روم به بوسنی، ارقام جمعیت 450,000 مسلمان، 150,000 کاتولیک و 75,000 مسیحی یا مسیحی آورده شده است. ^[102] به طور کلی، مورخان توافق دارند که اسلامی‌سازی جمعیت بوسنی نتیجه روش‌های خشونت‌آمیز تغییر دین نبود، بلکه در بیشتر موارد، صلح‌آمیز و داوطلبانه بود. ^[103] محققان از دیرباز درباره دلایلی که این پذیرش جمعی از اسلام را در میان بوسنیایی‌ها ممکن می‌سازد، بحث کرده‌اند، اگرچه پویایی مذهبی بوسنی قرون وسطی اغلب ذکر شده است. ^[104] پیتر ماسارچی، چهار دلیل اساسی برای توضیح اسلامی‌سازی شدیدتر در بوسنی دید: «گذشته بدعت‌انگیز» بوسنیایی‌ها، که آنها را از نظر اعتراف ضعیف و قادر به انتقال وفاداری به اسلام کرده بود. نمونه بسیاری از بوسنیایی‌ها که از طریق دِشیرمه به مقامات عالی رسیده بودند و به عنوان مردان قدرتمند در موقعیتی بودند که بستگان و همکاران خود را تشویق به تغییر مذهب می‌کردند. میل به فرار از بار مالیات و سایر خدماتی که بر شهروندان غیر مسلمان تحمیل می شود. و در نهایت، میل به همان اندازه قوی برای فرار از اهمیت مذهبی راهبان فرانسیسکن در میان جمعیت ارتدکس. ^[105] سوابق عثمانی نشان می دهد که در بسیاری از مواردتمرین devşirme در بوسنی داوطلبانه بود. به عنوان مثال، عوارض 1603-4 از بوسنی و آلبانی نشان می دهد که چنین جوانانی و خانواده های آنها تلاش هایی برای گنجاندن خود در میان افراد انتخاب شده وجود داشته است. همچنین نشان می دهد که تکمیل مالیات یک سال تمام طول کشیده است. از میان گروه هایی که از بوسنی فرستاده شده بودند، به طور غیرمعمول، 410 کودک مسلمان و تنها 82 کودک مسیحی بودند. این به دلیل به اصطلاح "اجازه ویژه" بود که در پاسخ به درخواست محمد دوم به بوسنی ، که تنها منطقه ای بود که پسران مسلمان از آنجا برده می شدند، اعطا شد. به این کودکان «پوتوروگولاری» (پسرهای مسلمان بوسنیایی که برای ارتش ینیچری اجباری شده بودند) می گفتند. آنها فقط در زیر بوستانجی باشی ، در باغ های کاخ به خدمت گرفته شدند . ^[106]

به عنوان مثال، توماس واکر آرنولد خاورشناس همیشه بر اساس دلایل صرفاً مذهبی نیز گفته است که به دلیل بدعت های بزرگ در منطقه در آن زمان که توسط کاتولیک ها سرکوب شده بود و حتی پاپ جان بیست و دوم در سال 1325 جنگ صلیبی را علیه آنها آغاز کرد . استقبال مردم از ترکان عثمانی بیشتر بود. در واقع، در سنت مسیحیان بوسنیایی، چندین عمل شبیه اسلام وجود داشت. به عنوان مثال؛ پنج بار در روز دعا کردن (خواندن دعای ربوبی ). ^[107] با گذشت زمان، گام های مردد در جهت پذیرش اسلام برداشته شد. در ابتدا این اسلامی سازی کم و بیش اسمی بود. در واقع، این تلاشی برای آشتی دادن این دو مذهب بود. این یک پیشرفت طولانی و متوقف کننده به سمت ترک نهایی اعتقادات آنها بود. قرن ها آنها را مسلمان تمام عیار نمی دانستند و حتی مانند مسیحیان مالیات می پرداختند. ^[108] این روند اسلامی سازی هنوز در قرن هفدهم به پایان نرسیده بود، همانطور که یک ناظر انگلیسی تیزبین، پل رایکوت ، شاهد است که در وضعیت کنونی امپراتوری عثمانی در سال 1670 می گوید: "اما کسانی از این فرقه که به طرز عجیبی با هم ترکیب می شوند. مسیحیت و ماهومتانیسم با هم، بسیاری از روح هایی هستند که در محدوده صربستان و بوسنی انجیل می خوانند... علاوه بر این، آنها کنجکاو هستند که اسرار الکوران [قرآن] و شریعت را بیاموزند. زبان عربی [مسلمانان] بوسنی از این فرقه هستند، اما مانند مسیحیان از تصاویر و علامت صلیب متنفرند. ^[109]

استاری موست یک پل عثمانی قرن شانزدهمی در شهر موستار است که توسط معمار ترک میمار سینان طراحی شده است.

زنان بوسنیایی لباس‌های سنتی پوشیده‌اند که در آن‌ها می‌توان مشاهده کرد که چگونه نفوذ عثمانی در لباس‌های آنها جذب شده است.

بسیاری از فرزندان والدین مسیحی از خانواده‌های خود جدا شدند و به عضویت سپاه جانیچر بزرگ شدند (این عمل به سیستم devşirme معروف بود ، 'devşirmek' به معنی 'جمع کردن' یا 'به خدمت گرفتن'). صربی، کرواتی و بوسنیایی به دلیل تحصیلاتشان (زیرا هنر، علوم، ریاضیات، شعر، ادبیات و بسیاری از زبان‌های رایج در امپراتوری عثمانی به آنها آموزش داده می‌شد)، یکی از زبان‌های دیپلماتیک در پورت شد. دوره عثمانی پس از آن با تغییر چشم انداز از طریق تغییر تدریجی سکونتگاه ها با معرفی بازارها، پادگان های نظامی و مساجد مشخص شد. گرویدن به اسلام مزایای قابل توجهی از جمله دسترسی به شبکه های تجاری عثمانی، موقعیت های اداری و ارتش به همراه داشت. در نتیجه، بسیاری از بوسنیایی ها به عنوان بیلربی ، سنجاک بیگ ، ملا ، قاضی ، پاشا ، مفتی ، فرمانده ینیجری، نویسنده و غیره در استانبول ، اورشلیم و مدینه منصوب شدند . از جمله شخصیت های مهم تاریخی می توان به: شاهزاده سیگیسموند بوسنی (بعدها اسحاق بی کرال اوغلو)، هرسک زاده احمد پاشا ، عیسی بیگ ایشاکوویچ ، گازی هوسروف بیگ ، دامات ابراهیم پاشا ، فرهاد پاشا سوکولوویچ ، لالا مصطفی پاشا و ساری سلیمان پاشا اشاره کرد . حداقل هفت وزیر اصالتاً بوسنیایی بودند که مشهورترین آنها سوکولو محمد پاشا بود (که به عنوان وزیر اعظم در زمان سه سلطان خدمت می کرد: سلیمان بزرگ ، سلیم دوم و مراد سوم ^[110] ). حکومت عثمانی همچنین شاهد سرمایه گذاری های بسیاری در زمینه معماری در بوسنی و ایجاد و توسعه بسیاری از شهرهای جدید از جمله سارایوو و موستار بود . این بیشتر به دلیل احترام بالایی است که بوسنیایی ها در نظر سلطان ها و ترک ها داشتند. بوسنی همچنین به یک پایگاه استراتژیک تبدیل شد که عثمانی‌ها از آنجا ارتش خود را به سمت شمال و غرب برای عملیات فتح و غارت به راه انداختند. ترکها بوسنی را "سنگر اسلام" می دانستند و ساکنان آن به عنوان مرزبانان ( سرهاتلیجه ) خدمت می کردند. ^[102] حضور بوسنیایی‌ها در امپراتوری عثمانی تأثیر اجتماعی و سیاسی مهمی بر این کشور گذاشت: طبقه‌ای از مقامات دولتی قدرتمند و فرزندان آنها را ایجاد کرد که با اسپهی‌های فئودالی-نظامی درگیر شدند.و به تدریج به سرزمین خود دست درازی کردند و حرکت دور از سلطنت فئودالی به سمت املاک خصوصی و کشاورزان مالیاتی را تسریع کردند و موقعیت منحصر به فردی را در بوسنی ایجاد کردند که در آن حاکمان ساکنان بومی بودند که به اسلام گرویدند. ^[111] اگرچه بوسنی از نظر جغرافیایی در اروپا واقع شده است، اما از نظر فرهنگی به عنوان دوردست تلقی می شد. به دلیل ویژگی قوی اسلامی کشور در دوره عثمانی، بوسنی بیشتر از خود مشرق زمین شرقی تلقی می شد، «شرق اصیل در اروپا». ^[112] باستان شناس انگلیسی، آرتور ایوانز ، که در دهه 1870 از طریق بوسنی و هرزگوین سفر کرد، ادعا کرد که "بوسنی سرزمین منتخب محافظه کاری ماهومتن [مسلمان] باقی می ماند [...] تعصب عمیق ترین ریشه های خود را در میان جمعیت مرتد او زده است، و خود را حتی در لباس منعکس می کند." ^{[113] [114]}

حکومت عثمانی به طرق دیگری بر ساختار قومی و مذهبی بوسنی و هرزگوین تأثیر گذاشت. تعداد زیادی از کاتولیک های بوسنیایی به مناطق کاتولیک هنوز تسخیر نشده کرواسی، دالماسی و اسلوونی که در آن زمان به ترتیب تحت کنترل سلطنت هابسبورگ و جمهوری ونیز بودند ، عقب نشینی کردند. عثمانی ها برای پر کردن مناطق خالی از سکنه شمال و غرب ایالت بوسنی ، مهاجرت تعداد زیادی از مهاجران سرسخت با مهارت های نظامی از صربستان و هرزگوین را تشویق کردند . بسیاری از این مهاجران ولچ بودند ، اعضای یک جمعیت کوچ نشین پیش از اسلاو بالکان که زبان لاتین را به دست آورده بودند و در دامپروری، اسب دوانی، تجارت از راه دور و جنگ تخصص داشتند. بیشتر اعضای کلیسای ارتدکس صربستان بودند . قبل از فتح عثمانی ، آن کلیسا اعضای بسیار کمی در سرزمین های بوسنیایی خارج از هرزگوین و نوار شرقی دره درینا داشت . هیچ مدرک قطعی دال بر ساختمان کلیسای ارتدکس در مرکز، شمال یا غرب بوسنی قبل از 1463 وجود ندارد. ^{[115] [116] [117]}

تلاش‌های اصلاحات نظامی عثمانی ، که خواستار گسترش بیشتر ارتش تحت کنترل مرکزی ( نظام )، مالیات‌های جدید و بوروکراسی بیشتر عثمانی بود، پیامدهای مهمی در بوسنی و هرزگوین خواهد داشت. این اصلاحات موقعیت و امتیازات ویژه اشراف بوسنی را تضعیف کرد و تشکیل ارتش مدرن امتیازات نظامیان مسلمان بوسنیایی و اربابان محلی را به خطر انداخت که هر دو خواستار استقلال بیشتر از قسطنطنیه بودند. ^[118] باربارا جلاویچ بیان می کند: "مسلمانان بوسنی و هرزگوین [...] به طور فزاینده ای از دولت عثمانی ناامید می شدند. اصلاحات متمرکز مستقیماً به امتیازات آنها آسیب می رساند و به نظر می رسید که هیچ مزایای جبرانی ارائه نمی دهد. [...]." ^[119]

ناسیونالیسم بوسنیایی

آگاهی ملی در بوسنی و هرزگوین در میان سه گروه قومی در قرن نوزدهم توسعه یافت، با هویت‌های ملی نوظهور تحت تأثیر نظام ارزن موجود در جامعه عثمانی (جایی که «مذهب و ملیت کاملاً در هم تنیده و اغلب مترادف بودند». در دوران حکومت عثمانی، بین مسلمانان و غیرمسلمانان تمایز آشکاری وجود داشت. طبق نظر سورن کیل، دسته‌بندی‌ها و لباس‌های مالیاتی متفاوتی وجود داشت، اما تنها در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، «تفاوت‌ها به شکل‌های هویتی قومی و ملی تبدیل شدند». کشورهای هم مرز صربستان و کرواسی در نتیجه ادعای بوسنی و هرزگوین را داشتند. ترکیبی از مذهب، هویت قومی و ادعای سرزمینی اساس سه ملت متمایز بود. ^[120]

با این حال، اعضای جنبش ایلیاتی قرن نوزدهم ، به ویژه ایوان فرانجو جوکیچ فرانسوی، که بوسنیایی بودنش از نام مستعار او "بوسنیایی اسلاووفیل" ( Slavoljub Bošnjak ) آشکار است ، ^[121] بر بوسنیایی ها در کنار صرب ها و کروات ها به عنوان یکی از "قبایل" تاکید کردند. که «ملت ایلیاتی» را تشکیل می دهند. ^[122]

برخی از فرانسیسکن‌های بوسنیایی تحت تأثیر ایده‌های انقلاب فرانسه و جنبش ایلیاتی ، از آزادی، برادری و اتحاد همه اسلاوهای جنوبی حمایت کردند و در عین حال بر هویت منحصربه‌فرد بوسنیایی جدا از هویت صرب و کروات تأکید کردند. بر این اساس، ایوان فرانجو جوکیچ در سال 1851 می نویسد که «بگ ها و دیگر اربابان مسلمان [دهقانان مسلمان اسلاوی زبان] را پوتوریس [ترکیه ها] یا Ćose [بی ریش ها] می نامند، در حالی که مسیحیان آنها را بالیجه [اصطلاحی مبتذل که از دوره عثمانی، و در مورد عشایر مسلمان بوسنیایی که در نواحی کوهستانی زندگی می‌کردند اطلاق می‌شود. ^[123] گاهی اوقات اصطلاح تورچین (ترک) معمولاً برای توصیف مسلمانان بوسنیایی و دیگر اسلاوها به کار می رفت و به تعلق مذهبی و نه قومی اشاره می کرد. دیپلمات ایتالیایی، MA Pigafetta، در سال 1585 نوشت که مسیحیان بوسنیایی به اسلام گرویده اند، اما از معرفی آنها به عنوان "ترک" خودداری می کنند، بلکه به عنوان "مسلمان" معرفی می شوند. ^[124] کلمنت بوژیچ، مترجم کنسولگری پروس در بوسنی در قرن نوزدهم، اظهار داشت که «مسیحیان بوسنیایی هموطنان مسلمان خود را «ترک» و خارجی‌های مسلمان را «عثمانی» می‌خوانند؛ و هرگز یک بوسنیایی مسلمان به یک مسلمان نمی‌گوید. عثمانی، که او یک ترک است یا او را برادرش می نامند [...] مسلمان بوسنیایی نمی تواند عثمانی ها را تحمل کند و او [عثمانی] بوسنیایی ها را تحقیر می کند». ^[125] کنراد مالت برون ، جغرافیدان فرانسوی-دانمارکی، همچنین در جغرافیای جهانی خود در سال 1829 بیان می‌کند که اصطلاح کافر معمولاً در میان مسلمانان قسطنطنیه برای نشان دادن مسلمانان بوسنی استفاده می‌شود. وی همچنین بیان می‌کند که بوسنیایی‌ها از نسل جنگجویان نژاد شمالی هستند، و بربریت آنها باید به دلیل عدم روشنگری جهان مسیحیت به جدایی فکری از بقیه اروپا نسبت داده شود. ^[126] نویسنده کروات Matija Mažuranić در سال 1842 نوشت که "در بوسنی مسیحیان جرأت نمی کنند خود را بوسنیایی بخوانند. محمدیان فقط خود را بوسنیایی می دانند و مسیحیان فقط رعیت بوسنیایی ( رایا ) یا به عبارت دیگر ولاخ هستند." ^[127] مردم شهر مسلمان، صنعتگران و صنعتگران، یعنی کسانی که رعیت نبودند، بلکه آزاد بودند، یعنی از مالیات معاف بودند، خود را نیز بوسنیایی و زبان خود را بوسنیچکی (تور. boşnakça ) می نامیدند. ^[128]دیپلمات و محقق فرانسوی، ماسیو دو کلروال، که در سال 1855 از بوسنی دیدن کرد، در گزارش خود اظهار داشت که «یونانیان بوسنیایی [یعنی مسیحیان ارتدوکس]، مسلمانان و کاتولیک ها در کنار هم و اغلب در هماهنگی بسیار خوبی زندگی می کنند، زمانی که تأثیرات خارجی تعصب و تعصب را بیدار نمی کند. مسئله غرور دینی». ^[129]

تصویری از مقاومت در طول محاصره سارایوو در سال 1878 در برابر نیروهای اتریش-مجارستان.

شاگرد جوکیچ و برادر همکار آنتون کنژویچ ، یکی از قهرمانان اصلی هویت چند مذهبی بوشنیاک (بوسنیاک) نیز بود، و حتی از برادر جوکیک، پر سر و صداتر. ^{[130] [131]} قبل از آن، فیلیپ لاستریچ فرانسیسکن (1700-1783) بود که برای اولین بار در مورد اشتراک شهروندان در آیات بوسنیایی ، صرف نظر از مذهب آنها نوشت. او در اثر خود Epitome vetustatum provinciae Bosniensis (1765)، ادعا کرد که تمام ساکنان استان بوسنی ( ایالت ) «یک قوم» از یک تبار را تشکیل می‌دهند. ^{[132] [133]}

امپراتوری اتریش-مجارستان

این درگیری به سرعت گسترش یافت و چندین دولت بالکان و قدرت های بزرگ را درگیر کرد که در نهایت عثمانی ها را مجبور کردند که اداره کشور را از طریق معاهده برلین (1878) به اتریش-مجارستان واگذار کنند . ^[134] پس از قیام در هرزگوین (1875-1878)، جمعیت مسلمانان بوسنیایی و مسیحیان ارتدوکس در بوسنی کاهش یافت. جمعیت مسیحیان ارتدکس (534000 نفر در سال 1870) 7 درصد کاهش یافت در حالی که مسلمانان یک سوم کاهش یافت. ^[135] سرشماری اتریش در سال 1879 در مجموع 449000 مسلمان، 496485 مسیحی ارتدوکس و 209391 کاتولیک در بوسنی و هرزگوین را ثبت کرد. این تلفات 245000 مسلمان و 37500 مسیحی ارتدکس بود. ^[135]

از دست دادن تقریباً تمام سرزمین‌های عثمانی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، به ویژه پس از الحاق بوسنی و هرزگوین به اتریش-مجارستان و جنگ‌های بالکان، منجر به مهاجرت تعداد زیادی مسلمان به ترکیه شد که به نام « مهاجیر » شناخته می‌شوند.

در طول قرن بیستم، مسلمانان بوسنیایی چندین انجمن فرهنگی و رفاهی را برای ترویج و حفظ هویت فرهنگی خود تأسیس کردند. برجسته ترین انجمن ها گجرت ، مرحمت ، نارودنا اوزدانیکا و بعداً پرپورود بودند . روشنفکران مسلمان بوسنیایی نیز در دهه 1860 در اطراف مجله بوسنی گرد آمدند تا ایده یک ملت واحد بوسنیایی را ترویج کنند . این گروه بوسنیایی با تداوم ایده ها و استفاده از نام بوسنیایی برای چندین دهه فعال باقی ماند . از سال 1891 تا 1910، آنها مجله ای به خط لاتین با عنوان Bošnjak (بوسنیاک) منتشر کردند که مفهوم بوسنیاکیسم (Bošnjaštvo) و گشودگی به فرهنگ اروپایی را ترویج می کرد. از آن زمان بوسنیایی ها فرهنگ اروپایی را تحت تأثیر گسترده تر سلطنت هابسبورگ پذیرفتند. در عین حال، ویژگی‌های خاص سبک زندگی اسلامی بوسنیایی خود را حفظ کردند. ^[136] این ابتکارات اولیه، اما مهم توسط مجله جدیدی به نام بهار دنبال شد که بنیانگذاران آن Safvet-beg Basagić (1870-1934)، اهم مولابدیچ (1862-1954) و عثمان نوری هاجیچ (1869-1937) بودند. ^[137]

بوسنیایی ها 31 تا 50 درصد پیاده نظام بوسنیایی-هرزگوینی ارتش اتریش-مجارستان را تشکیل می دادند . ^[138] BHI به دلیل شجاعت آنها در خدمت امپراتور اتریش در جنگ جهانی اول مورد ستایش قرار گرفت و بیش از هر واحد دیگری مدال کسب کرد. ^[139]

پس از اشغال بوسنی و هرزگوین در سال 1878، دولت اتریش بنجامین کالای ، فرماندار اتریش-مجارستان بوسنی و هرزگوین، رسماً "بوسنیاک بودن" را به عنوان اساس یک ملت بوسنیایی چند اعترافاتی که شامل مسیحیان و همچنین مسلمانان می شود تأیید کرد. . این سیاست تلاش کرد تا بوسنی و هرزگوین را از همسایگان خود (صربستان ارتدکس و کرواسی کاتولیک، بلکه مسلمانان امپراتوری عثمانی) منزوی کند و مفاهیم ملیت صرب و کرواسی را که قبلاً در بین ارتدوکس‌ها و کاتولیک‌های این کشور جا افتاده بود، نفی کند. جوامع، به ترتیب. ^{[140] [141] [142]} با این حال، مفهوم ملیت بوسنیایی حتی توسط مسلمانان بوسنیایی رد شد ^[37] و با مخالفت شدید ناسیونالیست‌های صرب و کروات که در عوض به دنبال ادعای مسلمانان بوسنیایی خود بودند، مخالفت کردند. توسط اکثر آنها رد شد. ^[143]

پس از مرگ کالی در سال 1903، سیاست رسمی به آرامی به سمت پذیرش واقعیت سه قومی بوسنی و هرزگوین سوق یافت. در نهایت، شکست جاه‌طلبی‌های اتریش-مجارستان برای پرورش هویت بوسنیایی در میان کاتولیک‌ها و ارتدوکس‌ها منجر به آن شد که تقریباً منحصراً مسلمانان بوسنیایی به آن پایبند باشند و «بوسنیایی» در نتیجه به عنوان یک ایدئولوژی قومی مسلمان بوسنیایی توسط شخصیت‌های ملی‌گرا پذیرفته شد. ^[144]

در نوامبر 1881، با معرفی پیاده نظام بوسنی-هرزگوین ، دولت اتریش-مجارستان قانون نظامی ( Wehrgesetz ) را تصویب کرد که بر اساس آن همه مسلمانان بوسنیایی تعهدی را برای خدمت در ارتش امپراتوری وضع کردند ، که منجر به شورش های گسترده در دسامبر 1881 و در سراسر سال 1882 شد. اتریشی ها به مفتی سارایوو ، مصطفی هیلمی هاجیومروویچ (متولد 1816) متوسل شدند و او به زودی فتوایی صادر کرد که «بوسنیایی ها را به اطاعت از قانون نظامی فرا می خواند» . ^[145] دیگر رهبران مهم جامعه مسلمان مانند محمد بیگ کاپتانوویچ لیبوشاک، شهردار بعدی سارایوو ، نیز از مردان جوان مسلمان خواست تا در ارتش هابسبورگ خدمت کنند.

در سال 1903، انجمن فرهنگی گجرت تأسیس شد. هویت صرب را در میان مسلمانان اسلاو اتریش-مجارستان ( بوسنی و هرزگوین امروزی ) ترویج می کرد ^[146] و معتقد بود که مسلمانان صرب هایی هستند که آگاهی قومی ندارند. ^[147] این دیدگاه که مسلمانان صرب بودند احتمالاً قدیمی ترین نظریه از سه نظریه قومی در میان خود مسلمانان بوسنیایی است . ^[148] در آغاز جنگ جهانی اول، مسلمانان بوسنیایی برای خدمت در ارتش اتریش-مجارستان اجباری شدند، برخی به جای جنگ با اسلاوهای هموطن خود فرار را ترک کردند، در حالی که برخی از بوسنیایی ها پس از ترور آرشیدوک فرانتس در خشم ظاهری به صرب های بوسنی حمله کردند. فردیناند . مقامات اتریش-مجارستان در بوسنی و هرزگوین تقریباً 5500 صرب برجسته را زندانی و مسترد کردند که 700 تا 2200 نفر از آنها در زندان مردند. 460 صرب به اعدام محکوم شدند و یک شبه نظامی عمدتاً بوسنیایی ^{[149] [150] [151]} به نام شوتزکورپس تأسیس شد و آزار و اذیت صرب ها را انجام داد. ^[152] Neven Anđelić می نویسد که تنها می توان حدس زد که در آن زمان چه نوع احساسی در بوسنی حاکم بود. هم خصومت و هم تساهل در یک زمان وجود داشت . ^[153]

یوگسلاوی و جنگ جهانی دوم

محمد اسپاهو یکی از مهم‌ترین اعضای جامعه مسلمانان بوسنیایی در زمان پادشاهی صرب‌ها، کروات‌ها و اسلوونی‌ها (یوگسلاوی) بود .

پس از جنگ جهانی اول، پادشاهی صرب‌ها، کروات‌ها و اسلوونی‌ها (که بعداً به عنوان پادشاهی یوگسلاوی شناخته شد ) تشکیل شد. در آن، مسلمانان بوسنیایی در کنار مقدونی ها و مونته نگرویی ها به عنوان یک گروه قومی متمایز به رسمیت شناخته نمی شدند. ^[154] با این حال; اولین کابینه موقت شامل یک مسلمان بود. ^[155]

از نظر سیاسی، بوسنی و هرزگوین به چهار بانوین تقسیم شد که مسلمانان در هر کدام اقلیت بودند. ^[156] پس از توافقنامه Cvetković-Maček، 13 شهرستان بوسنی و هرزگوین به بانوینا کرواسی و 38 شهرستان در بخش صربستان پیش بینی شده یوگسلاوی ادغام شدند. ^[156] در محاسبه تقسیم، مسلمانان به طور کلی تخفیف داده شدند ^[156] که مسلمانان بوسنیایی را بر آن داشت تا جنبش خودمختاری بوسنی و هرزگوین را ایجاد کنند . ^[157] علاوه بر این، اصلاحات ارضی اعلام شده در فوریه 1919 بر 66.9 درصد از زمین در بوسنی و هرزگوین تأثیر گذاشت. با توجه به اینکه مالکیت قدیمی عمدتاً مسلمان بوسنیایی بود، اصلاحات ارضی با مقاومت روبرو شد. به زودی خشونت علیه مسلمانان و تصرف اجباری زمین های آنها آغاز شد. به مسلمانان بوسنیایی غرامت پیشنهاد شد اما هرگز به طور کامل محقق نشد. رژیم به دنبال پرداخت 255.000.000 دینار غرامت برای یک دوره 40 ساله با نرخ بهره 6 درصد بود. پرداخت ها در سال 1936 آغاز شد و انتظار می رفت در سال 1975 تکمیل شود. اما در سال 1941 جنگ جهانی دوم شروع شد و تنها 10 درصد از حواله های پیش بینی شده انجام شد. ^[155]

دوره جنگ جهانی دوم

سربازان مسلمان بوسنیایی SS "Handschar" در حال خواندن یک کتاب تبلیغاتی نازی ها ، اسلام و عدالت ، در جنوب فرانسه تحت اشغال نازی ها ( Bundesarchiv ، 21 ژوئن 1943)

در طول جنگ جهانی دوم، نخبگان و افراد برجسته مسلمان بوسنیایی قطعنامه‌ها یا یادداشت‌هایی را در شهرهای مختلف صادر کردند که به طور علنی اقدامات، قوانین و خشونت‌های همکاری‌گرایانه کروات‌ها و نازی‌ها علیه صرب‌ها را محکوم می‌کرد: Prijedor (23 سپتامبر)، سارایوو ( قطعنامه مسلمانان سارایوو در 12 اکتبر). موستار (21 اکتبر)، بانجا لوکا (12 نوامبر)، بیجلینا (2 دسامبر) و توزلا (11 دسامبر). این قطعنامه ها، اوستاها در بوسنی و هرزگوین را هم به دلیل بدرفتاری با مسلمانان و هم به دلیل تلاش آنها برای برانگیختن مسلمانان و صرب ها علیه یکدیگر محکوم می کردند. ^[158] یک یادداشت اعلام کرد که از آغاز رژیم اوستاش، مسلمانان از فعالیت‌های غیرقانونی که برخی از اوستاها، برخی مقامات دولتی کرواسی و گروه‌های غیرقانونی مختلف علیه صرب‌ها انجام می‌دادند، هراس داشتند. ^[159] با این حال، بخشی از جمعیت مسلمان بوسنیایی در کنار اوستاشها قرار گرفتند. ^[160] مسلمانان تقریباً 12 درصد از خدمات ملکی و نیروهای مسلح دولت مستقل کرواسی را تشکیل می دادند . ^[161] برخی از آنها همچنین در جنایات اوستاشه شرکت کردند ، در حالی که مسلمانان بوسنیایی در واحدهای نازی Waffen-SS مسئول قتل عام صرب ها در شمال غربی و شرق بوسنی، به ویژه در Vlasenica بودند . ^[162] در این زمان چندین قتل عام علیه مسلمانان بوسنیایی توسط چتنیک های صرب و مونته نگرو انجام شد . ^{[163] [164] [165]}

تخمین زده می شود که 75000 مسلمان در جنگ جان باختند، ^[166] اگرچه این تعداد ممکن است به 86000 یا 6.8 درصد از جمعیت قبل از جنگ آنها رسیده باشد. ^[167] تعدادی از مسلمانان به نیروهای پارتیزان یوگسلاوی پیوستند و "آن را به یک نیروی واقعاً چند قومی تبدیل کردند". ^[153] در کل جنگ، پارتیزان های یوگسلاوی بوسنی و هرزگوین 23 درصد مسلمان بودند. ^[168] با این حال، پارتیزان های یوگسلاوی تحت تسلط صرب ها اغلب وارد روستاهای مسلمان بوسنیایی می شدند و روشنفکران مسلمان بوسنیایی و دیگر مخالفان بالقوه را می کشتند. ^[169] در فوریه 1943، آلمانی ها لشکر 13 کوهستانی Waffen از SS Handschar (اولین کرواسی) را تأیید کردند و شروع به استخدام کردند. ^[170]

دوران پس از جنگ جهانی دوم و SFRJ

آودو هومو ، حسن برکیچ و وحیدا ماگلایلیچ از مسلمانان بوسنیایی برجسته در پارتیزان های یوگسلاوی و دریافت کنندگان نشان قهرمان خلق بودند.

در دوره سوسیالیستی یوگسلاوی، مسلمانان به جای اینکه یک گروه قومی باشند، همچنان به عنوان یک گروه مذهبی با آنها رفتار می شد. ^[171] در سرشماری سال 1948، مسلمانان بوسنی و هرزگوین سه گزینه در سرشماری داشتند: «صرب-مسلمان»، «کرواسی-مسلمان» و «مسلمان نژادی اعلام نشده». ^[171] در سرشماری سال 1953، مقوله "یوگسلاوی، از نظر قومیتی اعلام نشده" معرفی شد و اکثریت قریب به اتفاق کسانی که خود را چنین اعلام کردند مسلمان بودند. ^[171] الکساندر رانکویچ و دیگر اعضای کمونیست صرب با به رسمیت شناختن ملیت مسلمان بوسنیایی مخالفت کردند. ^{[172] [173] [174]} اعضای مسلمان حزب کمونیست به تلاش های خود برای جلب حمایت تیتو از موقعیت آنها برای به رسمیت شناختن ادامه دادند. ^[172] مسلمانان بوسنیایی در سال 1961 به عنوان یک گروه قومی به رسمیت شناخته شدند اما نه به عنوان یک ملیت و در سال 1964 کنگره چهارم حزب بوسنیایی مسلمانان بوسنیایی حق تعیین سرنوشت را تضمین کرد . ^[171] در آن مناسبت، یکی از رهبران پیشرو کمونیست، رودلیوب چولاکوویچ ، اظهار داشت که «برادران مسلمان ما» با صرب‌ها و کروات‌ها برابر هستند و «مجبور نخواهند شد که خود را صرب و کروات اعلام کنند». او به آنها "آزادی کامل در عزم ملی آنها" را تضمین ^کرد . ^[172] در سال 1968 این حرکت در جمهوری صربستان و ناسیونالیست های صرب مانند Dobrica Ćosić مورد اعتراض قرار گرفت . ^[172] در سال 1971، مسلمانان به طور کامل به عنوان یک ملیت شناخته شدند و در سرشماری گزینه " مسلمانان بر اساس ملیت " اضافه شد. ^[171]

جنگ بوسنی

خط قرمز سارایوو ، رویداد یادبود محاصره بیستمین سالگرد سارایوو. 11541 صندلی خالی نماد 11541 قربانی جنگ بود که به گفته مرکز تحقیقات و اسناد در جریان محاصره سارایوو کشته شدند. ^{[176] [177]}

سنگ قبر در بنای یادبود نسل کشی پوتوچاری در نزدیکی سربرنیتسا. حدود 8000+ مرد و پسر بوسنیایی توسط واحدهای ارتش جمهوری صربسکا در جریان کشتار سربرنیتسا در ژوئیه 1995 کشته شدند.

در طول جنگ، بوسنیایی ها در معرض پاکسازی قومی و نسل کشی قرار گرفتند . جنگ باعث شد صدها هزار بوسنیایی از کشور فرار کنند. جنگ همچنین باعث تغییرات شدید جمعیتی در بوسنی شد. بوسنیایی‌ها تقریباً در سراسر بوسنی در سال 1991، یک سال قبل از شروع رسمی جنگ، رواج داشتند. در نتیجه جنگ، بوسنیایی‌ها در بوسنی بیشتر در مناطقی متمرکز شدند که در طول جنگ برای استقلال در اختیار دولت بوسنی بود. امروزه بوسنیایی ها اکثریت مطلق را در سارایوو و کانتون آن ، بیشتر شمال غربی بوسنی در اطراف بیهاچ ، و همچنین بوسنی مرکزی، ناحیه برچکو ، گوراژده ، پودرینیه و بخش هایی از هرزگوین تشکیل می دهند. ^{[ نیازمند منبع ]}

در آغاز جنگ بوسنی، نیروهای ارتش جمهوری صربسکا به جمعیت غیرنظامی مسلمان بوسنیایی در شرق بوسنی حمله کردند. هنگامی که شهرها و روستاها به طور امن در دست آنها بود، نیروهای صرب بوسنی - ارتش، پلیس، شبه نظامیان و گاهی اوقات حتی روستاییان صرب بوسنی - از همین الگو استفاده کردند: خانه ها و آپارتمان ها به طور سیستماتیک غارت یا سوزانده شدند، غیرنظامیان جمع آوری شدند یا اسیر می شود و گاهی در این جریان مورد ضرب و شتم قرار می گیرد یا کشته می شود. مردان و زنان از هم جدا شدند و بسیاری از مردان قتل عام یا در اردوگاه ها بازداشت شدند. این زنان در بازداشتگاه‌های مختلف نگهداری می‌شدند، جایی که مجبور بودند در شرایط غیربهداشتی غیرقابل تحمل زندگی کنند، جایی که به طرق مختلف از جمله مورد تجاوز مکرر قرار گرفتند. سربازان یا پلیس صرب بوسنی به این بازداشتگاه ها می آیند، یک یا چند زن را انتخاب می کنند، آنها را بیرون می آورند و به آنها تجاوز می کنند. ^{[178] [179] [ منبع بهتر مورد نیاز است ]}

صرب‌های بوسنی به دلیل تسلیحات سنگین‌تر (با وجود نیروی انسانی کمتر) که توسط ارتش خلق یوگسلاوی به آن‌ها داده می‌شد دست برتر را داشتند و بر اکثر مناطقی که صرب‌ها اکثریت نسبی داشتند و همچنین در مناطقی که آنها اقلیت قابل‌توجهی در روستاها بودند، کنترل داشتند. و مناطق شهری به استثنای شهرهای بزرگتر سارایوو و موستار . رهبری نظامی و سیاسی صرب‌های بوسنی بیشترین اتهامات جنایات جنگی را توسط دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق (ICTY) دریافت کرد که بسیاری از آنها پس از جنگ در دادگاه‌های ICTY تایید شده‌اند. بیشتر پایتخت سارایوو عمدتاً در اختیار بوسنیایی‌ها بود. در 44 ماه محاصره، شدت وحشت علیه ساکنان سارایوو متفاوت بود، اما هدف یکسان بود: تحمیل رنج به غیرنظامیان برای وادار کردن مقامات بوسنیایی به پذیرش خواسته‌های صرب‌های بوسنی. ^[180]

زبان

بیشتر بوسنیایی ها به زبان بوسنیایی صحبت می کنند که یک زبان اسلاوی جنوبی از زیرگروه اسلاوی جنوبی غربی است . بوسنیایی استاندارد، گونه‌ای از زبان صرب-کرواسی در نظر گرفته می‌شود ، که با زبان‌های کرواتی و صربی که همگی بر اساس گویش اشتوکاوی هستند قابل درک است . ^{[181] [182]} در نتیجه، جملاتی مانند صربی-کرواسی-بوسنیایی (SCB) یا بوسنیایی/کرواسی/صربی (BCS) تمایل دارند گاهی اوقات در انگلیسی استفاده شوند.

در سطح بومی، بوسنیایی‌ها از نظر زبانی همگن‌تر از صرب‌ها یا کروات‌ها هستند که در کنار اشتوکاوی به گویش‌های غیراستاندارد نیز صحبت می‌کنند. با توجه به فرهنگ لغت، بوسنیایی با تعداد بیشتر وام‌کلمه‌های ترکی عثمانی (و همچنین عربی و فارسی) (به نام شرق‌شناسی ) در رابطه با دیگر گونه‌های صرب-کرواسی مشخص می‌شود.

اولین فرهنگ لغت رسمی به زبان بوسنیایی در سال 1992 منتشر شد ^. منشور بان کولین که به خط سیریلیک نوشته شده است، یکی از قدیمی ترین اسناد مکتوب دولتی اسلاوی جنوبی است.

زبان بوسنیایی مدرن اصولاً از الفبای لاتین استفاده می کند . با این حال، سیریلیک (که عموماً سیریلیک بوسنیایی یا Bosančica نامیده می‌شود ) خیلی زودتر به کار می‌رفت، همانطور که در منشورهای قرون وسطایی و بر روی سنگ قبرهای تاریخی ( stećci ) که در سراسر منظره پراکنده یافت می‌شوند مشهود است. یکی از مهمترین اسناد منشور بان کولین است که توسط نویسندگان بوسنیایی به عنوان یکی از قدیمی ترین اسناد رسمی ثبت شده به خط سیریلیک بوسنیایی نگاشته شده است. ^{[184] [185]} با معرفی اسلام در قرن پانزدهم، ابتدا در میان نخبگان، سپس در میان مردم، و به طور عمده جایگزین استفاده از سیریلیک با آربیکا ( Matufovica )، نوع بوسنیایی خط فارسی-عربی شد. معمولاً تا قرن 19 مورد استفاده قرار می گرفت. ^[186]

فرهنگ

فولکلور

رودخانه بونا، در نزدیکی شهر بلاگاج در جنوب هرزگوین. بلاگج در کنار چشمه رودخانه بونا و یک تکیه تاریخی ( تکیجه یا خانقاه دراویش ) واقع شده است. Blagaj Tekija در حدود سال 1520، با عناصر معماری عثمانی و سبک مدیترانه ای ^{[187] [188]} ساخته شد و یک بنای تاریخی ملی محسوب می شود.

Medresa Gazi Husrev-begova یا Kuršumli Medresa ، مدرسه ای که در سال 1537 به افتخار مادر قاضی هوسروف بیگ، سلدژوکلیا، در بخش قدیمی سارایوو تأسیس شد.

نشانه های بسیاری از اعمال بت پرستی وجود دارد که ابتدا به مسیحیت و بعداً به اسلام در بوسنی و هرزگوین منتقل شده است - به عنوان مثال، استفاده از قله های کوه به عنوان مکان عبادت و نام خدایان بت پرست، مانند پرون و ثور ، که در سنت شفاهی تا قرن بیستم باقی ماند. ^[189] سنت های اسلاوی مانند اژدها، پری و ویلا نیز وجود دارد. در حماسه ها، شعرها و ترانه های بوسنیایی اغلب از پریان نام برده می شود. "gorske vile" یا پری های کوهستانی که روی چمنزارهای بسیار سبز می رقصند، به خوبی شناخته شده اند. فرقه پرون پسا بت پرست به عنوان روز الیاس تندرر باقی ماند که رویداد مهم دیگری برای مسلمانان بوسنیایی بود. محمد هاجیجاهیک می‌گوید: «در جشن مسلمانان این جشن، آثاری از سنت‌های بت پرستی کهن مربوط به آیین خورشید و باران را می‌بینیم». این سنت در میان مسلمانان بوسنیایی به نام Aliđun و در میان صرب ها به نام Ilijevdan است. تأثیرات پیش از اسلاوی بسیار کمتر رایج است اما وجود دارد. عناصر خاصی از باورهای دیرینه-بالکان نیز یافت شده است. ^[190] یکی از این سنت‌ها که می‌تواند از دوران پیش از اسلاوی نشات بگیرد، سنت بوسنیایی است که جمجمه اسبی را که با طناب بسته شده در رودخانه بوسنا می‌گذارند تا با خشکسالی مبارزه کند. ^[191] Djevojačka pećina ، یا غار دوشیزه ، مکان سنتی «نماز باران» در نزدیکی کلادانج در شمال شرقی بوسنی است، جایی که مسلمانان بوسنیایی برای دعا برای روح دختری که گور قبرش در ورودی است جمع می‌شوند. به غار این سنت منشأ قبل از اسلام دارد و مکانی است که پیروان کلیسای قرون وسطایی بوسنیایی زیارت خود را در آن برگزار می کردند . یکی دیگر از مکان‌های زیارتی مسلمانان بوسنیایی Ajvatovica در نزدیکی Prusac در مرکز بوسنی و هرزگوین است که بزرگ‌ترین رویداد سنتی، مذهبی و فرهنگی اسلامی در اروپا است و محلی است که مسلمانان بوسنیایی معتقد به یاد و تشکر از بنیانگذار مکان مقدس هستند. عجواز ددو که دعای چهل روزش مستجاب شد و آب بسیار مورد نیازش از صخره‌ای که شکافته بود در اثر معجزه‌آسا بیرون آمد. اگرچه زیارت در آجوتوویکا نشانه گرویدن به اسلام در قرن شانزدهم در بوسنی است، ^[192]

قهرمانان ملی معمولاً شخصیت های تاریخی هستند که بر زندگی و مهارت های آنها در نبرد تأکید می شود. این افراد شامل شخصیت هایی مانند بان کولین ، بنیانگذار بوسنی قرون وسطی است که برای کسب جایگاهی افسانه ای آمده است. مورخ ویلیام میلر در سال 1921 نوشت که "حتی امروز، مردم او را محبوب پریان می دانند و سلطنت او را عصر طلایی می دانند." ^[193]

سنت ها و آداب و رسوم

دختران بوسنیایی در حال رقص سنتی کولو

ملت به آوازهای بومی مالیخولیایی sevdalinka ، فیلیگران گرانبهای قرون وسطایی ساخته شده توسط صنعتگران قدیمی سارایوو ، و طیف گسترده ای از حکمت سنتی که دهان به دهان به نسل های جدید منتقل شده است، اما در سال های اخیر در تعدادی کتاب نوشته شده است، افتخار می کند. سنت رایج دیگر « مشتولوک » است که به موجب آن به هر مژده دهنده ای هدیه داده می شود. ^[194]

سنت‌های عامیانه روستایی در بوسنی شامل سبک‌های فریاد زده، چندصدایی گانگا و راون پژمه ( آواز تخت )، و همچنین سازهایی مانند فلوت چوبی و شارگیا است . گوسل ، ابزاری که در سراسر بالکان یافت می شود ، برای همراهی اشعار حماسی باستانی اسلاوی جنوبی نیز استفاده می شود . همه کاره ترین و ماهرانه ترین مجری قومیت بوسنیایی بوسنیایی مونته نگرویی آودو میدوویچ (1875-1953) بود.

سودالینکا که احتمالاً متمایزترین و قابل شناسایی ترین بوسنیایی موسیقی است، نوعی آهنگ عاطفی و مالیخولیایی فولکلور است که اغلب موضوعات غم انگیزی مانند عشق و از دست دادن، مرگ یک فرد عزیز یا دلشکستگی را توصیف می کند. سودالینکا به طور سنتی با ساز ، یک ساز زهی ترکی اجرا می شد که بعدها آکاردئون جایگزین آن شد. با این حال، تنظیم مدرن‌تر، به تمسخر برخی از پاک‌دوستان، معمولاً یک خواننده است که با آکاردئون همراه با تله‌درام ، بیس راست ، گیتار ، کلارینت و ویولن همراه است . Sevdalinkas منحصر به فرد بوسنی و هرزگوین است. آنها در بوسنی عثمانی به عنوان موسیقی شهری بوسنیایی با تأثیرات اغلب شرقی پدید آمدند. در اوایل قرن نوزدهم، شاعر بوسنیایی Umihana Čuvidina با اشعار خود در مورد عشق از دست رفته اش که او خواند، کمک زیادی به sevdalinka کرد. شاعرانی که به طور عمده به میراث غنی مردم بوسنیایی کمک کرده اند، از جمله درویش پاشا بایزیداگیچ، عبدالله بوسنوی ، حسن کافی پروشچاک ، عبدالرحمن سیری، عبدالوهاب الهامیجا ، ملا مصطفی باشکیجا ، حسن کایمیجاف، ایوان، فرانگ جوکیا ، فرانگ جوکیا. بشاگیچ ، موسی خازیم خاتیچ ، ماک دیزدار و بسیاری از نثرنویسان برجسته مانند انور چولاکوویچ ، اسکندر کولنوویچ ، عبدالله سیدران ، نژاد ایبریشیموویچ ، زائم توپچیچ و زلاتکو توپچیچ . مجلات تاریخی مانند Gajret ، Behar و Bošnjak برخی از برجسته ترین نشریات هستند که تا حد زیادی به حفظ هویت بوسنیایی در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 کمک کردند. ادبیات بوسنیایی عموماً به خاطر تصنیف‌هایشان شناخته می‌شوند. آواز سوگواری همسر نجیب حسن آقا ^[195] (یا بیشتر به نام Hasanaginica شناخته می شود )، Smrt Omera i Merime (مرگ عمر و مریماس) و Smrt braće Morića (مرگ برادران موریچ). Hasanaginica از نسلی به نسل دیگر به شکل شفاهی گفته می شد، تا اینکه سرانجام در سال 1774 توسط یک انسان شناس ایتالیایی، آلبرتو فورتیس ، در کتاب Viaggio in Dalmazia ("سفر به دالماسیا") نوشته و منتشر شد. ^[196]

دین

مسلمانان بوسنیایی (بوسنیایی ها) به طور سنتی ^{[13] [197] [198]} و عمدتاً مسلمان سنی هستند . ^[199] از نظر تاریخی، تصوف همچنین نقش مهمی در میان مسلمانان بوسنیایی ایفا کرده است که تمایل به طرفداری از فرقه های اصلی سنی مانند نقشبندیه ، رفاعی و قادریه داشتند . بوسنیایی هایی نیز وجود دارند که می توان آنها را به عنوان مسلمانان غیر مذهبی و مسلمانان فرهنگی طبقه بندی کرد . ^[200] جامعه اسلامی بوسنی همچنین تحت تأثیر جریان های دیگری در داخل اسلام به جز جریان غالب مکتب حنفی در بوسنی و هرزگوین قرار گرفته است ، به ویژه پس از جنگ دهه 1990. ^[201] موقعیت تصوف در بوسنی در دوران عثمانی از نظر قانونی مانند سایر نقاط امپراتوری بود. صوفیان بوسنیایی ادبیات، اغلب به زبان‌های شرقی (عربی و ترکی) تولید می‌کردند، اگرچه تعداد کمی نیز به زبان صرب کرواتی نوشتند، ^[202] مانند عبدالرحمن سیری (1785-1846/47) و عبدالوهاب ژپچوی (1773-1821). یکی دیگر از صوفیان بوسنی، شیخ حلی حمزه بود که عقاید او را در تضاد با تفسیر رسمی اسلام می دانستند. حامیان او حمزویجه یک جنبش مذهبی تشکیل دادند که اغلب به عنوان فرقه ای نزدیک به طریقت باجرمی ملامی توصیف می شود . ^{[203] یکی دیگر از صوفیان برجسته بوسنیایی} حسن کافی پروشچاک ، متفکر صوفی و ​​برجسته‌ترین چهره ادبیات علمی و زندگی فکری بوسنیایی‌های قرن شانزدهم بود .

در یک نظرسنجی عمومی در سال 1998، 78.3 درصد از بوسنیایی‌ها در فدراسیون بوسنی و هرزگوین خود را مذهبی اعلام کردند. ^[204] مسلمانان بوسنیایی معمولاً در مقایسه با سایر گروه‌های مسلمان به‌عنوان میانه‌رو، سکولار و اروپایی‌گرا توصیف می‌شوند. ^{[205] بوسنیایی ها به عنوان «} مسلمانان فرهنگی » ^[206] یا « مسلمانان مترقی » توصیف شده اند . ^[207]

مسجد غازی هوسروف بیگ که در سال 1532 توسط سانجاک بیگ بوسنی ساخته شد ، واقع در سارایوو .

کیل ماگنوسون خاطرنشان می کند که دین نقش عمده ای در فرآیندهایی داشت که جنبش های ملی و تشکیل دولت های جدید در بالکان را پس از عقب نشینی عثمانی ها شکل دادند، زیرا عثمانی ها مردم را پس از وابستگی های مذهبی خود متمایز کردند. ^[208] اگرچه امروزه مذهب تنها نقشی جزئی در زندگی روزمره گروه‌های قومی بوسنی و هرزگوین ایفا می‌کند، کلیشه‌های زیر هنوز هم رایج هستند، یعنی صرب‌ها ارتدوکس، کروات‌ها کاتولیک و بوسنیایی‌ها مسلمان هستند. بوسنیایی‌های بومی که مسیحی ماندند و در طول زمان به اسلام گرویدند، به عنوان صرب یا کروات قومی شناخته شدند و به توضیح ترکیب ظاهری قومی در بوسنی و هرزگوین کمک کردند. با این حال، با این حال، افراد معدودی هستند که الگوی فوق را زیر پا می گذارند و ادیان دیگر را فعالانه انجام می دهند، اغلب به دلیل ازدواج های درونی. ^[209]

نام خانوادگی و نام های داده شده

برخی از نام‌های خانوادگی بوسنیایی با منشأ خارجی وجود دارد که نشان می‌دهد بنیانگذار خانواده از محلی خارج از بوسنی و هرزگوین آمده است. بسیاری از این نام‌های بوسنیایی ریشه‌های آلبانیایی ، ولاچ ، ترک یا عرب دارند. نمونه هایی از این نام های خانوادگی عبارتند از Arnautović (از Arnaut - قومیت ترکی که برای نشان دادن آلبانیایی ها استفاده می شود)، Vlasić (از قوم Vlach)، Tatarević (از مردم تاتار) و Arapović (از Arap - قومیت ترکی که برای نشان دادن اعراب استفاده می شود). همچنین برخی از نام‌های خانوادگی وجود دارند که گمان می‌رود منشأ ماقبل اسلاوی داشته باشند. برخی از نمونه‌های این نام‌های خانوادگی ممکن است منشأ ایلیاتی یا سلتی داشته باشند، مانند نام خانوادگی ماتاروگا و موتوروگا. ^[210]

نام‌ها یا نام‌های کوچک در میان بوسنیایی‌ها بیشتر ریشه‌های عربی ، فارسی یا ترکی دارند مانند عثمان، محمد، محمد، میرزا، علیجا، عصمت، کمال، حسن، ابراهیم، ​​عرفان، مصطفی، احمد، حسین، حمزه، حارث، حلید، رفیق. ، تاریک، فاروک، عبدالله، عامر، سلیمان، ماهیر، انور و بسیاری دیگر. اسامی اسلاوی جنوبی مانند "Zlatan" یا "Zlatko" نیز عمدتاً در بین بوسنیایی های غیر مذهبی وجود دارد. با این حال، آنچه قابل توجه است این است که به دلیل ساختار زبان بوسنیایی، بسیاری از اسامی مسلمانان برای ایجاد اسامی منحصر به فرد بوسنیایی تغییر یافته اند. برخی از نام های شرقی کوتاه شده اند. به عنوان مثال: Huso کوتاه برای حسین، Ahmo کوتاه برای احمد، Meho کوتاه برای Mehmed. یکی از نمونه‌های آن، شخصیت‌های طنز بوسنیایی موجو و سولجو است که نام‌های آنها در واقع شکل‌های کوتاه بوسنیایی مصطفی و سلیمان است. تغییر نام‌هایی که در عربی یا ترکی به یک جنسیت محدود می‌شوند تا به جنس دیگر اطلاق شود، هنوز بیشتر وجود دارد. در بوسنیایی، صرفاً برداشتن حرف "a"، "یاسمینا" سنتی زنانه را به نام محبوب مردانه "یاسمین" تغییر می دهد. به همین ترتیب، افزودن یک «الف» به «ماهیر» معمولاً مردانه منجر به «ماهیرا» مؤنث می‌شود. ^[211]

نمادها

نشان سلسله کوترومانیچ بر عکس قرن چهاردهمی - با فلور-دلیس که امروزه به عنوان نماد ملی بوسنیایی استفاده می شود و قبلاً بر روی پرچم جمهوری بوسنی و هرزگوین قرار داشت.

نماد سنتی مردم بوسنیاک یک نشان فلور-دلیس است که با شش نیلوفر طلایی تزئین شده است که به Lilium bosniacum ، یک زنبق بومی منطقه نیز اطلاق می شود. ^[212] این نماد ملی بوسنیایی از نشان پادشاهی قرون وسطایی بوسنی مشتق شده است و به ویژه در زمینه حکومت بوسنیایی، تورتکو اول، پادشاه بوسنی استفاده می شد . بر اساس برخی منابع، نشان بوسنیایی با شش نیلوفر طلایی، از خاندان کاپیتی آنژو متعلق به فرانسویان سرچشمه گرفته است . ^[213] عضو این سلسله، لویی یکم مجارستان ، با الیزابت بوسنی ، دختر ممنوعیت استفان دوم بوسنی ، ازدواج کرد و در نتیجه تورتکو اول، زنبق هرالدیک را به عنوان نمادی از سلطنت بوسنیایی به نشانه خانواده پذیرفت. روابط بین آنژوین ها و خانواده سلطنتی بوسنی. همچنین این احتمال وجود دارد که بوسنیایی‌ها به عنوان پاداشی برای گرفتن طرف آنژوین، نشان فلور-دلیس روی نشان خود را پذیرفته باشند یا به آنها اعطا شده باشد.

این نشان در سال 1992 به عنوان نماد ملیت بوسنیایی احیا شد و نشان دهنده پرچم جمهوری بوسنی و هرزگوین بین سال های 1992 تا 1998 بود. اگرچه نشان دولتی در سال 1999 به درخواست دو گروه قومی دیگر، پرچم فدراسیون جایگزین شد. بوسنی و هرزگوین همچنان دارای یک فلور دلیس در کنار چک کرواسی است . Fleur-de-lis بوسنیایی همچنین بر روی پرچم ها و بازوهای بسیاری از کانتون ها، شهرداری ها، شهرها و شهرستان ها ظاهر می شود. هنوز هم به عنوان نشان رسمی هنگ بوسنیایی نیروهای مسلح بوسنی و هرزگوین استفاده می شود . ^[214] Fleur-de-lis را می توان معمولاً به عنوان زینت در مساجد و روی سنگ قبرهای مسلمانان نیز یافت. سنمیر رسیچ، مورخ سوئدی، بیان می‌کند که نشان فلور-دلیس (نماد قرون وسطی مسیحی) که در سال 1992 به نماد ملی بوسنیایی‌ها تبدیل شد، در آن زمان جنگ و اسلام‌هراسی ، قصد داشت توجه را به دنیای غرب جلب کند. از گذشته مسیحی و اروپای قرون وسطی مسلمانان بوسنیایی. ^[215]

یکی دیگر از پرچم های بوسنیایی مربوط به دوران عثمانی است و یک هلال ماه و ستاره سفید روی زمینه سبز است. این پرچم همچنین نماد بوسنی مستقل کوتاه مدت در قرن نوزدهم و قیام بوسنیایی علیه ترک ها به رهبری حسین گراداشچویچ بود .

توزیع جغرافیایی

دیاسپورا

نقشه جهانی دیاسپورای بوسنیایی (صرب ها و کروات هایی که از نظر قومی بوسنیایی نیستند را شامل نمی شود).

  بوسنی و هرزگوین

  + 100000

  + 10000

  + 1000

دیاسپورای بوسنیایی قابل توجهی در اروپا ، ترکیه و همچنین در آمریکای شمالی در کشورهایی مانند ایالات متحده و کانادا وجود دارد .

• ترکیه: ریشه جامعه در ترکیه عمدتاً در خروج مسلمانان از ایالت بوسنی است که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در نتیجه فروپاشی حکومت عثمانی در بالکان صورت گرفت. بر اساس برآوردهای انجام شده در سال 2008 توسط شورای امنیت ملی ترکیه، 2 میلیون شهروند ترکیه از نژاد بوسنیایی هستند. ^[216] بوسنیایی ها بیشتر در منطقه مرمره ، در شمال غربی زندگی می کنند. بزرگترین جامعه بوسنیایی ترکیه در استانبول است . محله Yenibosna (Saraybosna سابق، پس از سارایوو )، پس از تأسیس جمهوری ترکیه شاهد مهاجرت سریع از بالکان عثمانی بود. ^{[ نیاز به منبع ] جوامع بوسنیایی قابل توجهی در} ازمیر ، کارامورسل ، یالوا ، بورسا و ادرنه وجود دارد .
• ایالات متحده: اولین ورود بوسنیایی ها در حدود دهه 1860 بود. بر اساس یک برآورد در سال 2000، حدود 350000 آمریکایی از تبار بوسنیایی وجود دارد . ^[3] بوسنیایی ها رهبران اولیه در تأسیس جامعه مسلمان شیکاگو بودند. در سال 1906، آنها Džemijetul Hajrije (انجمن خیرخواه) ایلینوی را برای حفظ سنت های مذهبی و ملی جامعه و همچنین برای ارائه کمک متقابل برای تشییع جنازه و بیماری تأسیس کردند. این سازمان شعباتی را در گری ، ایندیانا ، در سال 1913، و بوت ، مونتانا ، در سال 1916 تأسیس کرد و قدیمی ترین سازمان مسلمان موجود در ایالات متحده است. تعداد زیادی انجمن فرهنگی، ورزشی و مذهبی بوسنیایی وجود دارد. روزنامه های بوسنیایی زبان و سایر نشریات در بسیاری از ایالت ها منتشر می شوند. بزرگترین روزنامه در ایالات متحده "صباح" مستقر در سنت لوئیس است. در اوج حضور بوسنیایی در سنت لوئیس، 70000 بوسنیایی در این شهر زندگی می کردند. ^[217]
• کانادا: بر اساس سرشماری سال 2001 ، 25665 نفر ادعای اصل و نسب بوسنیایی دارند . ^[218] اکثریت زیادی از کانادایی های بوسنیایی در طول جنگ بوسنی و پس از آن به کانادا مهاجرت کردند ، اگرچه مهاجرت بوسنیایی به قرن نوزدهم بازمی گردد. ^[218] مراکز سنتی اقامت و فرهنگ برای مردم بوسنی و هرزگوین در تورنتو ، مونترال و ونکوور است . تعداد زیادی انجمن فرهنگی، ورزشی و مذهبی بوسنیایی، روزنامه های بوسنیایی زبان و سایر نشریات در بسیاری از ایالت ها منتشر می شوند. بزرگترین سازمان بوسنیایی در کانادا کنگره بوسنیایی های آمریکای شمالی است. ^[219]

تاریخ نگاری

همچنین ببینید

• پورتال بوسنی و هرزگوین

• لیست بوسنیایی ها
• فهرست قتل عام بوسنیایی ها
• گروه های قومی در بوسنی و هرزگوین
• بوشناک
• جنگ بوسنی
  • جنگ کرواسی و بوسنیایی

یادداشت ها

1. اضافه کردن تخمین های جمعیتی بالاتر و کمتر در زیر آورده شده است
2. این اصطلاح نادرست تلقی می شود زیرا همه بوسنیایی ها به اسلام اعتقاد ندارند یا به این دین عمل نمی کنند. تا حدودی به این دلیل، از زمان انحلال یوگسلاوی، بوسنیاک به عنوان یک واژه رسمی قومی جایگزین مسلمان شده است تا از اشتباه گرفتن با اصطلاح مذهبی "مسلمان" به عنوان یکی از طرفداران اسلام جلوگیری کند. علاوه بر این، بوسنیایی ها بومی مونته نگرو ، صربستان از جمله کوزوو و کرواسی هستند ، در حالی که اسلام در بوسنی و هرزگوین ممکن است توسط غیر بوسنیایی ها مانند ترک های بوسنی و هرزگوین اجرا شود . "بوسنی و هرزگوین: مردم"، The World Factbook ، CIA آمریکایی ، 2016 [2007]، ISSN  1553-8133، بایگانی شده از نسخه اصلی در 2021-01-24 ، بازیابی شده 2016-04-13

مراجع

1. "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini, 2013. Rezultati popisa" [سرشماری جمعیت، خانوارها و خانه ها در بوسنی و هرزگوین، 2013. نتایج نهایی] (PDF) . بایگانی شده از نسخه اصلی (PDF) در 30/06/2016 . بازیابی شده 2017-05-13 .
2. "Türkiye'deki Kürtlerin sayısı! - Magazin Haberleri - Milliyet". بایگانی شده از نسخه اصلی در 2021-12-26 . بازیابی 2006-06-09 .
3. دفتر آب، سرشماری ایالات متحده. "وب سایت سرشماری ایالات متحده". بایگانی شده از نسخه اصلی در 2021-07-09 . بازیابی شده در 2008-06-06 . {{cite web}}: |last=دارای نام عمومی ( راهنما )
4. "نتایج کوناچی صفحه اصلی، خانه و محل اقامت 2022". stat.gov.rs ​بایگانی شده از نسخه اصلی در 2023-06-08 . بازیابی 2023-10-08 .
5. «سرشماری نفوس، خانوارها و مسکن ها در مونته نگرو 2011» (PDF) . 12 جولای 2011. بایگانی شده (PDF) از نسخه اصلی در 27 جولای 2011 . بازبینی شده در 13 جولای 2011 .
6. «درباره بوسنیایی ها». دسامبر 2020. بایگانی شده از نسخه اصلی در 4 دسامبر 2022 . بازیابی شده در 1 ژانویه 2023 .
7. سرشماری کوزوو 2011 ، ask.rks-gov.net
8. «جمعیت بر اساس قومیت/شهروندی/زبان مادری/مذهب» (xlsx) . سرشماری نفوس، خانوارها و مسکن ها در سال 2021 . زاگرب: اداره آمار کرواسی . 2022.
9. «Statistični Urad RS - Popis 2002». بایگانی شده از نسخه اصلی در 30 مه 2017 . بازبینی شده در 1 مه 2016 .
10. "Kilde: "Ældre bosniske flygtninge soger hjem"". Folkedrab.dk. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2012-03-25 . بازیابی شده در 2012-01-05 .
11. «سرشماری مقدونیه 2002» (PDF) . بایگانی شده (PDF) از نسخه اصلی در 2007-07-08 . بازیابی شده در 2012-01-05 .
12. «Zašto je teško procijeniti broj Bosanaca i Hercegovaca u Australiji؟». 17 سپتامبر 2019. بایگانی شده از نسخه اصلی در 6 نوامبر 2023 . بازبینی شده در 17 سپتامبر 2019 .
13. عزیز العزمه; افی فوکاس (15 نوامبر 2007). اسلام در اروپا: تنوع، هویت و تأثیر. انتشارات دانشگاه کمبریج. ص 97. شابک 978-1-139-46782-7.
14. «ساخت و توسعه تاریخی ملت بوسنیاک» . بازیابی شده در 2019-07-26 .
15. "بوسنیاک". فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد (ویرایش سوم). انتشارات دانشگاه آکسفورد سپتامبر 2005.
16. چارلز نایت (۱۸۳۶). دایره المعارف پنی. جلد V. لندن: انجمن برای انتشار دانش مفید. ص 231.
17. «بوسنیایی». فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد (ویرایش سوم). انتشارات دانشگاه آکسفورد سپتامبر 2005.
18. Matjaž Klemenčič (2013). "بوسنیایی ها (مسلمانان) و آمریکایی های بوسنیایی، 1870-1940". در الیوت رابرت بارکان (ویرایشگر). مهاجران در تاریخ آمریکا: ورود، سازگاری و ادغام . ABC-CLIO. ص 229. شابک 9781598842197.
19. Pål Kolstø (2005). افسانه ها و مرزها در اروپای جنوب شرقی Hurst & Co. ISBN 9781850657675.، ص 120; .. بوسنی قرون وسطی کشوری بود از یک قوم، از قوم مجرد بوسنی به نام بوسنجانی، که به سه اعتراف تعلق داشتند .
20. ویکوسلاو کلایچ (1882). Poviest Bosne do propasti kraljevstva. Troškom piščevim. ص 278.; Bošnjakom isti pradjedovi bili، koji i Poljakom (اجداد بوسنیایی ها، همان اجداد قطبی)
21. جدرژی موراچفسکی (۱۸۴۴). Dzieje Rzeczypospolitej Polskiej. جلد II. Poznań : Nakładem i drukiem N. Kamieńskiego, 1844. p. 259.
22. Muhamed Hadžijahić – Od tradicije do identiteta: geneza nacionalnog pitanja bosanskih Muslimana , 1974, p. 7; "Kralj Stjepan Tvrtković poslao je odmah ovome kralju "sjajno poslanstvo odličnih muževa"، veli Vladislavov biograf pa nastavlja: "Ovi su, ispričavši porijeklo svoga plemena isticali, da bišlio ednički jezik kojim govore i da se radi te srodnosti jezika i porijekla njihov kralj Tvrtko II živo raduje, što je Vladislav – kako se je pronio glas – sretan u svojim pothvatima"
23. Hrvatska enciklopedija (LZMK) – Bošnjaci بایگانی شده 2017-01-14 در ماشین راه برگشت

    Bošnjaci، naziv za podanike bosanskih vladara u predosmansko doba، podanike sultana u osmansko doba، odnosno današnji naziv za najbrojniji od triju konstitutivnih naroda u BiH. Bošnjak, kao i stariji naziv Bošnjanin (u lat. vrelima Bosnensis), prvotno je ime koje označuje pripadništvo srednjovjekovnoj bosanskoj državi.

24. ایندیرا شابیچ (2014). Onomastička analiza bosanskohercegovačkih srednjovjekovnih textova and stećaka (PDF) . Osijek : Sveučilište Josipa Jurja Strossmayera. صص 165-167. بایگانی شده از نسخه اصلی (PDF) در 2017-01-14 . بازیابی شده در 2015-03-17 .
25. Džavid Haverić (2009). تاریخچه جامعه مسلمانان بوسنیایی در استرالیا: تجربه اسکان در ویکتوریا (PDF) . موسسه جامعه، قومیت و سیاست جایگزین، ICEPA، دانشگاه ویکتوریا. ص 17. بایگانی شده (PDF) از نسخه اصلی در 30/03/2015 . بازیابی 2015-03-16 .
26. Salmedin Mesihović (2014). ایلریکه سارایوو : دانشکده فیلوزوفسکی در سارایوو. ص 80. شابک 9789958031106.
27. Salmedin Mesihović (2010). AEVVM DOLABELLAE – DOLABELINO DOBA. جلد XXXIX. سارایوو : Centar za balkanološka ispitivanja, Akademija nauka i umjetnosti. ص 10. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2022-08-08 . بازیابی شده در 2018-07-21 .
28. ویلیام میلر (1921). مقالاتی در مورد شرق لاتین. کمبریج. ص 464. شابک 9781107455535.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
29. دنیس باشیچ (2009). ریشه های هویت مذهبی، قومی و ملی مسلمانان بوسنی و هرزگوین. دانشگاه واشنگتن ص 56. شابک 9781109124637.^{[ لینک مرده دائمی ]}
30. ایندیرا شابیچ (2014). Onomastička analiza bosanskohercegovačkih srednjovjekovnih textova and stećaka (PDF) . Osijek : Sveučilište Josipa Jurja Strossmayera. ص 165. بایگانی شده از نسخه اصلی (PDF) در 2017-01-14 . بازیابی شده در 2015-03-17 .
31. محسن ریزویچ (1996). Bosna i Bošnjaci: Jezik i Pismo (PDF) . سارایوو : پرپورود. ص 6. بایگانی شده (PDF) از نسخه اصلی در 2017-10-11 . بازیابی 2015-03-11 .
32. یواخیم للوئل (۱۸۵۲). Geographie du moyen âge. جلد 3-4. Ve et J. Pilleit. ص 43.
33. یوهان کاسپار زئوس (۱۸۳۷). Die Deutschen und die Nachbarstämme. ایگناز جوزف لنتنر. ص 615.
34. مارکو وگو (۱۹۸۲). Postanak srednjovjekovne bosanske države. "Svjetlost"، OOUR Izdavačka djelatnost. ص 20-21. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2019-03-24 . بازیابی شده در 2018-09-29 .
35. محمد هاجیجاهیچ (2004). Povijest Bosne u IX i X stoljeću. ص 113 و 164-165. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2021-03-11 . بازیابی شده در 2018-09-29 .
36. اماموویچ. Historija Bošnjaka. پرپرود. ص 24-25. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2016-06-24 . بازیابی شده در 2018-09-29 .
37. Bougarel 2017, p. 10.
38. Donia & Fine 1994, p. 73: «علاوه بر این، ترجمه فرقه مذهبی فرد به ملیت صرب یا کروات نیز هیچ ارتباطی با جمعیت منطقه نداشت، زیرا بوسنیایی‌ها قبل از قرن نوزدهم خود را صرب یا کروات توصیف نمی‌کردند».
39. شاتزمیلر، مایا (2002). اسلام و بوسنی: حل تعارض و سیاست خارجی در کشورهای چند قومیتی . مطبوعات مک گیل-کوئین. ص 32. شابک 978-0-7735-2413-2.
40. Donia & Fine 1994, p. ?.
41. هاپچیک، دنیس پی. بالکان از قسطنطنیه تا کمونیسم ، صفحات 28-30. پالگریو مک میلان (2004)
42. تی گرگوری، تاریخ بیزانس . Wiley- Blackwell، 2010. ص. 169
43. آغاز قرون وسطی در بالکان. هزاره، 2010. فلورین کورتا. شواهد باستان شناسی غیرقابل انکار است: در طول قرن هفتم، به نظر می رسد بالکان، به ویژه مناطق مرکزی و شمالی، چیزی شبیه به فروپاشی جمعیتی را تجربه کرده است، با بخش های وسیعی از زمین بدون هیچ سکنی. اولین سکونتگاه های روستایی باز در بالکان در بیش از 150 سال در شمال، در امتداد دره رود دانوب، ظاهر شد و به احتمال زیاد در مرزهای قاقانات آوار و حوزه نفوذ آن بود.
44. Fine 1991, p. ?.
45. هدر، پیتر (2010). امپراتوری ها و بربرها: سقوط روم و تولد اروپا. انتشارات دانشگاه آکسفورد شابک 9780199752720.، صص 404-406
46. منشأ اطلاعات سالنامه سلطنتی فرانک در مورد صرب‌ها در دالماسیا. تیبور ژیوکوویچ. УДК: 94(=163.41)(497.13)"08"(093)
47. De administrando Imperio . کنستانتین پورفیروژنیتوس. واشنگتن، 1993; نماینده از نسخه 1967، Dumbarton Oaks Texts #1، pp. 160 & 161. آنلاین در https://archive.org/details/porphyrogenitus-1967-dai/page/161/mode/2up
48. درباره آغاز بوسنی در قرون وسطی. تیبور ژیوکوویچ Spomenica akademika Marka Šunjića (1927 - 1998)، سارایوو 2010، 161-180
49. Fine 1991, p. 53.
50. John VA Fine (1994-04-28). "بوسنیایی چیست؟" لندن نقد کتاب . London Review of Books; جلد 16 شماره 8. 28 آوریل 1994. صفحات 9-10. بایگانی شده از نسخه اصلی در 13 ژانویه 2014.
51. پینسون 1994، ص. 19.
52. Malcolm 1996, p. 71.
53. گابور آگوستون؛ آلن مسترز (2009). دایره المعارف امپراتوری عثمانی. انتشارات پایگاه اطلاعات. ص 146. شابک 9781438110257.
54. Imamović، مصطفی (1997). Historija Bošnjaka: Osmanska država i islamska civilizacija. Bošnjačka zajednica kulture Preporod, Matični odbor. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2017-02-24.، ص 199.
55. رالف پی (2013). "جغرافیای اجداد ژنتیکی اخیر در سراسر اروپا". زیست شناسی PLOS . 11 (5): e105090. doi : 10.1371/journal.pbio.1001555 . PMC 3646727 . PMID  23667324. 
56. کوشنیارویچ، ا. Utevska، O; چوریاوا، م. و همکاران (2015). "میراث ژنتیکی جمعیت های بالتو-اسلاوی زبان: سنتز داده های اتوزومی، میتوکندریایی و کروموزومی Y". PLOS ONE . 10 (9). e0135820. Bibcode :2015PLoSO..1035820K. doi : 10.1371/journal.pone.0135820 . PMC 4558026 . PMID  26332464. 
57. کوواچویچ، لژلا؛ تامبتس، کریستینا؛ ایلوما، آن مای؛ کوشنیارویچ، آلنا؛ یونسبایف، بایزیت؛ سولنیک، آنو؛ بگو، تامر؛ پریموراک، دراگان؛ اسکارو، ودرنا (22-08-2014). "ایستادن در دروازه اروپا - ساختار ژنتیکی جمعیت های بالکان غربی بر اساس نشانگرهای اتوزومال و هاپلوئید". PLOS ONE . 9 (8): e105090. Bibcode :2014PLoSO...9j5090K. doi : 10.1371/journal.pone.0105090 . ISSN  1932-6203. PMC 4141785 . PMID  25148043. 
58. نوامبر، ج. جانسون، تی. Bryc، K; و همکاران (نوامبر 2008). "ژن ها منعکس کننده جغرافیای اروپا هستند". طبیعت . 456 (7218): 98-101. Bibcode :2008Natur.456...98N. doi :10.1038/nature07331. PMC 2735096 . PMID  18758442. 
59. پریچیچ، م. باراک لاوک، ال. مارتینوویچ، من؛ و همکاران (2005). "تحلیل فیلوژنتیکی با وضوح بالا در اروپای جنوب شرقی، قسمت‌های اصلی جریان ژن پدری را در میان جمعیت‌های اسلاو ردیابی می‌کند" (PDF) . زیست شناسی مولکولی و تکامل . 22 (10): 1966. doi : 10.1093/molbev/msi185 . PMID  15944443. بایگانی شده از نسخه اصلی (PDF) در 2017-08-08 . بازیابی شده در 2019-04-19 .
60. دوگان، اس. Babic، N; گورکان، ج; و همکاران (2016). "توزیع هاپلوگروپ کروموزومی Y در کانتون توزلا بوسنی و هرزگوین: یک مطالعه تطابق با استفاده از چهار الگوریتم مختلف در انتساب سیلیکو بر اساس داده های Y-STR". مجله HOMO of Comparative Human Biology . 67 (6): 471-483. doi :10.1016/j.jchb.2016.10.003. PMID  27908490.
61. سیکورا، مارتین؛ Seguin-Orlando, Andaine; سوزا، ویتور سی; آلبرشتن، آندرس؛ کورنلیوسن، تورفین؛ کو، امی؛ راسموسن، سیمون؛ دوپانلوپ، ایزابل؛ نیگست، فیلیپ آر. بوش، مارجولین دی; رنو، گابریل؛ آلنتوفت، مورتن ای; مارگریان، آشوت؛ واسیلیف، سرگئی پنجم؛ Veselovskaya، Elizaveta V; بوروتسکایا، سوتلانا بی؛ دیویس، تیبو؛ کامسکی، دن؛ هایم، تام؛ مانیکا، آندریا؛ فولی، رابرت؛ ملتزر، دیوید جی; نیلسن، راسموس؛ Excoffier، Laurent; میرازون لاهر، مارتا; اورلاندو، لودویک؛ ویلرسلو، اسکه (2017). ژنوم‌های باستانی رفتار اجتماعی و تولیدمثلی علوفه‌جویان اولیه دوران پارینه سنگی بالایی را نشان می‌دهند. علم . 358 (6363): 659-662. Bibcode :2017Sci...358..659S. doi : 10.1126/science.aao1807 . PMID  28982795.
62. «I-A16681 YTree v8.06.01». YFull.com. 27 ژوئن 2020. بایگانی شده از نسخه اصلی در 18 جولای 2020 . بازبینی شده در 17 جولای 2020 .
63. Török، Tibor; زینک، آلبرت؛ راسکو، ایستوان؛ Pálfi، György; کوستار، اگنس؛ پاپ، ایلدیکو؛ Fóthi، Erzsébet; ناگی، ایستوان; بیهاری، پیتر (2018-10-18). "داده های میتوژنومیک نشان دهنده ترکیبات ترکیبی از آسیای مرکزی-داخلی و منشاء Srubnaya در مجارهای فاتح است." PLOS ONE . 13 (10). e0205920. Bibcode :2018PLoSO..1305920N. doi : 10.1371/journal.pone.0205920 . ISSN  1932-6203. PMC 6193700 . PMID  30335830. 
64. مریانوویچ، د. فورنارینو، اس. مونتانیا، اس. و همکاران (2005). "مردم بوسنی و هرزگوین مدرن: هاپلوگروه های کروموزوم Y در سه گروه قومی اصلی". Annals of Human Genetics . 69 (بند 6): 757-63. doi :10.1111/j.1529-8817.2005.00190.x. PMID  16266413. S2CID  36632274.
65. مالیارچوک، کارشناسی؛ گرزیبوفسکی، تی. درنکو، ام وی؛ و همکاران (2003). "تغییرپذیری DNA میتوکندری در بوسنیایی ها و اسلوونیایی ها". Annals of Human Genetics . 67 (5): 412-425. doi :10.1046/j.1469-1809.2003.00042.x. PMID  12940915. S2CID  2105448.
66. احمدیچ، ا. هاجیسلیموویچ، آر. سیلاججیچ، ای. مویکیچ، آی. پویسکیچ، ن. و همکاران (ژوئن 2019). "تغییرات MtDNA در سه گروه قومی اصلی در کانتون توزلا در بوسنی و هرزگوین". ژنتیک و کاربردها 3 (1): 13-23. doi : 10.31383/ga.vol3iss1pp14-23 .
67. فیلیپ امیل مولنبک، ویرایش. (2012). دین و جنگ سرد: چشم انداز جهانی انتشارات دانشگاه وندربیلت ص 183. شابک 9780826518521.
68. دیمیتروفوا، بوهدانا. "بوسنیایی یا مسلمان؟ معضل یک ملت با دو نام." بایگانی شده در 2009-09-16 در ماشین Wayback . سیاست اروپای جنوب شرقی ، جلد. II، شماره 2. اکتبر 2001.
69. باجرمی، کریم. "Reagovanje na članak: Uz 90 godina od slavne Bitke za Čanakkale." بایگانی شده در 25-03-2006 در ماشین Wayback Našagora.info .
70. بوگارل 2017، ص. 15.
71. جی کریگر، ویرایش. (2001). همنشین آکسفورد در سیاست جهان دوم. ویرایش انتشارات دانشگاه آکسفورد ص 476. شابک 9780195117394.
72. کوستیچ، رولاند (2007). صلح دوسوگرا: ایجاد صلح خارجی، هویت و آشتی در معرض تهدید در بوسنی و هرزگوین. دانشگاه اوپسالا؛ گزارش شماره 78، دپارتمان تحقیقات صلح و درگیری و برنامه مطالعات هولوکاست و نسل کشی. ص 65. شابک 9789150619508.
73. فیلیپ امیل مولنبک، ویرایش. (2012). دین و جنگ سرد: چشم انداز جهانی انتشارات دانشگاه وندربیلت ص 184. شابک 9780826518521.
74. Redžić 2005، ص. 45.
75. بوگارل 2009، ص. 125.
76. بوگارل 2009، ص. 128.
77. برینگا، تون (1995). مسلمان بودن به روش بوسنیایی . انتشارات دانشگاه پرینستون ص 13. شابک 978-0691001753.
78. شک، کیث (2006). درک شر: درس هایی از بوسنی انتشارات دانشگاه فوردهام صص 129-30. شابک 9780823227006.
79. Velikonja 2003, p. 8.
80. Donia & Fine 1994, p. 8.
81. Donia & Fine 1994, p. 7.
82. Donia & Fine 1994, p. 16.
83. Hamourtziadou 2002.
84. Fine 1991, p. 32.
85. Kaimakomova & Salamon 2007، p. 244.
86. Basic 2009, p. 123.
87. Bulić 2013, p. 157.
88. Fine 1991, p. 202.
89. Donia & Fine 1994, pp. 14-16.
90. آنتو بابیچ، Iz istorije srednjovjekovne Bosne، (Sarajevo:Svjetlost,1972)، ص. 64.
91. پینسون 1994، صفحات 4-8.
92. Velikonja 2003, pp. 39-30.
93. پینسون 1994، صفحات 6-8.
94. مالکوم 1996، ص. 12.
95. Klaić، Vjekoslav (1972)، Povijest Hrvata od najstarijih vremena do svršetka XIX stoljeća ، Nakladni zavod Matice hrvatske
96. The Commentaries of Pius II, Smith College, 1955, pp. 740–741
97. میلر، تیموتی اس. نسبیت، جان دبلیو (1995)، صلح و جنگ در بیزانس: مقالات به افتخار جورج تی. دنیس، اس جی، انتشارات دانشگاه کاتولیک آمریکا، صفحات 189-191
98. Ljubez، Bruno (2009)، Jajce Grad: prilog povijesti posljednje bosanske prijestolnice (در کرواتی)، HKD Napredak، صفحات 148–150
99. بابینگر، فرانتس (1992). محمد فاتح و زمان او. ایالات متحده آمریکا: انتشارات دانشگاه پرینستون. ص 163، 222-224.
100. مرکز مارولیانوم برای مطالعه مارکو مارولیچ و فعالیت ادبی او. – بازیابی شده در 28 نوامبر 2008
101. اسلاویکا یاکلیچ (2010). ادیان جمعی: دین، انتخاب و هویت در مدرنیته متأخر. شرکت انتشارات اشگیت. شابک 9781409492498.، ص 103.
102. Velikonja 2003, p. 56.
103. Velikonja 2003, p. 66.
104. اماموویچ – Historija Bošnjaka
105. زلاتار، زدنکو (2007). شاعرانگی اسلاووم: مبانی اسطوره ای یوگسلاوی، جلد. 2. پیتر لانگ . شابک 9780820481357.، ص 580
106. یلماز، گولای (2015-12-01). "سیستم دوشیرمه و فرزندان مالیاتی بورسا در 4-1603". بلتن (به ترکی). 79 (286): 901-930. doi :10.37879/belleten.2015.901. ISSN  0041-4255.
107. آرنولد (1913) ص. 198-200
108. میلوش ملادنوویچ، فتح عثمانلی و اسلامی شدن بوسنی ، در مطالعات اسلاو و اروپای شرقی، III/4، زمستان 1958-1959، ص 219-226.
109. پل رایکوت (1686). تاریخ وضعیت کنونی امپراتوری عثمانی.، ص 248.
110. اماموویچ، مصطفی (1996). Historija Bošnjaka. سارایوو: BZK Preporod. شابک 9958-815-00-1 
111. پروفسور جاکوبلی، فرانچسکو، آرتور جی ایوانز در بوسنی و هرزگوین در جریان شورش 1875 ، ص. 27-28، Anno Accademico 2011 / 2012، Università degli Studi di Padova
112. N. Berber, op. cit., p. 53
113. پروفسور جاکوبلی، فرانچسکو، آرتور جی. ایوانز در بوسنی و هرزگوین در جریان شورش 1875، ص. 121–122، Anno Accademico 2011 / 2012، Università degli Studi di Padova.
114. A. Evans, op. cit., p. 89-90
115. Donia & Fine 1994, p. 38.
116. مالکوم 1996.
117. Velikonja 2003, p. 74.
118. پروفسور جاکوبلی، فرانچسکو، آرتور جی. ایوانز در بوسنی و هرزگوین در جریان شورش 1875، ص. 68-69، Anno Accademico 2011 / 2012، Università degli Studi di Padova
119. B. Jelavich, op. cit., p. 350. ^{[ نیازمند استناد کامل ]}
120. Soeren Keil (15 آوریل 2016). فدرالیسم چند ملیتی در بوسنی و هرزگوین. راتلج. ص 58–. شابک 978-1-317-09343-5.
121. Kruševac، Todor، "Ivan Frano Jukić" در Godišnjak Istoriskog društva ، (سارایوو، 1956)، ص. 171-184
122. اوکی، رابین (2007). رام کردن ناسیونالیسم بالکان: "ماموریت تمدنی" هابسبورگ در بوسنی 1878-1914 . انتشارات دانشگاه آکسفورد ص 14. شابک 978-0-19-921391-7.
123. Ivan Franjo Jukić, Zemljopis i povjestnica Bosne , pp. 142–143, fn. 4
124. محمد هاجیجاهیچ (1974). Od tradicije do identiteta – geneza nacionalnog pitanja bosanskih muslimana. سارایوو: Muslimanska nadklada، Putokaz. ص 43. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2016-03-05.
125. محمد هاجیجاهیچ (1974). Od tradicije do identiteta – geneza nacionalnog pitanja bosanskih muslimana. سارایوو: Muslimanska nadklada، Putokaz. ص 243. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2016-03-05.
126. کنراد مالت برون (۱۸۲۹). جغرافیای جهانی جلد VI. بوستون : موسسه مکانیک کبک ص 215.
127. Mažuranić, Matija, Pogled u Bosnu ..., pp. 52-53, تاکید در حروف کج از Basic 2009
128. Basic 2009, p. ?.
129. M. Massieu de Clerval، "Rapport adresse a Son Excellence Monsieur le Ministre de I'instruction publique sur une mission en Bosnie, accomplie en 1855"، در Archives des mission scientifique and litteraires , vol. 5، (پاریس، 1855، ص 35); اصلی غیر قابل دسترس
130. ایوان فرانو یوکیچ در نقش اسلاولیوب بوشناک (۱۸۵۱). Zemljopis i poviestnica Bosne. زاگرب: Demokratska Zajednica BiH . بازبینی شده در 13 ژانویه 2012 .
131. «Kratka povjest kralja bosanskih». دوبرا کنجیگا. بایگانی شده از نسخه اصلی در 21 اکتبر 2013 . بازبینی شده در 13 ژانویه 2012 .
132. Filip Lastrić, Pregled starina Bosanske Provincije / نظرات نوشته شده توسط Andrija Zirdum; از لاتین و ایتالیایی Ignacije Gavran و Simun Šimić، (سارایوو، زاگرب: خلاصه، 2003)، ص. 148-149
133. Basic 2009, p. 323.
134. مالکوم 1996، ص. ?.
135. Pinson 1994, p. 81.
136. کارچیچ 1999: 148-9)
137. Džavid Haverić، تاریخ جامعه مسلمانان بوسنیایی در استرالیا: تجربه اسکان در ویکتوریا ، مؤسسه اجتماعی، قومیت و سیاست جایگزین، ICEPA، دانشگاه ویکتوریا، ص. 27
138. نویمایر، کریستوف. بوسنیایی‌های امپراتور ، ISBN 978-3-902526-17-5 . ص 104. 
139. ویتکرافت، اندرو (28-04-2009). دشمن در دروازه: هابسبورگ ها، عثمانی ها و نبرد برای اروپا، ص. 264. کتابهای پایه. شابک 9780786744541.
140. Velikonja 2003, pp. 130-135.
141. Donia & Fine 1994, p. 73.
142. اروپای شرقی و کشورهای مشترک المنافع . راتلج . 1999. ص. 214. شابک 978-1-85743-058-5.
143. انتشارات، اروپا (2003). اروپای مرکزی و جنوب شرقی 2004، جلد 4، ص 110. انتشارات روانشناسی. شابک 9781857431865.
144. جک دیوید الر. از فرهنگ به قومیت تا درگیری: دیدگاه انسان‌شناختی در مورد منازعات قومی بین‌المللی . انتشارات دانشگاه میشیگان، 1999. ص. 262.
145. Karčić 1995، صفحات 118-119.
146. آلورث 1994، ص. 125.
147. آلورث 1994، ص. 126.
148. آلورث 1994، ص. 116.
149. توماسویچ 2001، ص. 485

     شبه نظامیان بوسنیایی زمان جنگ (Schutzkorps) که به خاطر آزار و اذیت صرب ها معروف شدند، اکثرا مسلمان بودند.

150. جان آر. شیندلر (2007). ترور نامقدس: بوسنی، القاعده، و ظهور جهاد جهانی. Zenith Imprint. ص 29. شابک 978-1-61673-964-5.
151. Velikonja 2003, p. 141
152. هربرت کرول (28 فوریه 2008). رویارویی اتریش و یونان در طول قرن ها: تاریخ، دیپلماسی، سیاست، هنر، اقتصاد. Studienverlag. ص 55. شابک 978-3-7065-4526-6. بازبینی شده در 1 سپتامبر 2013 . ... حدود 5500 صرب برجسته را دستگیر و زندانی کرد و حدود 460 نفر را به اعدام محکوم کرد. شوتزکورپس جدید، یک شبه نظامی کمکی، سرکوب ضد صرب ها را گسترش داد.
153. Andjelic، Neven (2003). بوسنی و هرزگوین: پایان یک میراث . فرانک کاس. ص 13–14، 17. شابک 978-0-7146-5485-0.
154. کلمنچیچ، ماتیاژ (2004). مردمان گوناگون یوگسلاوی سابق: منبع مرجع . ABC-CLIO. ص 113. شابک 978-1-57607-294-3.
155. رامت 2006، ص. 49.
156. Banac، Ivo (1988). مسئله ملی در یوگسلاوی: خاستگاه، تاریخ، سیاست . انتشارات دانشگاه کرنل. ص 376. شابک 978-0-8014-9493-2.
157. جوکیچ، دژان (2003). یوگسلاوی: تاریخچه های یک ایده شکست خورده، 1918-1992 . انتشارات دانشگاه ویسکانسین ص 104. شابک 978-1-85065-663-0.
158. هوآر، مارکو آتیلا (2007). تاریخ بوسنی: از قرون وسطی تا امروز . SAQI. ص 227. شابک 978-0-86356-953-1.
159. توماسویچ 2001، ص. 492.
160. توماسویچ 2001، ص. 631.
161. Velikonja 2003, p. 179.
162. برگ، استیون ال. شوپ، پل (1999). جنگ در بوسنی و هرزگوین: درگیری قومی و مداخله بین المللی. من شارپ. ص 38. شابک 978-1-5632-4308-0.
163. مالکوم 1996، ص. 188.
164. لامپ، جان آر. (2000). یوگسلاوی به عنوان تاریخ انتشارات دانشگاه کمبریج ص 206، 209، 210. شابک 978-0-521-77401-7.
165. گلنی، میشا (2001). بالکان: ناسیونالیسم، جنگ و قدرت های بزرگ، 1804-1999 . کتاب های پنگوئن . ص 494-495. شابک 978-0-14-023377-3.
166. مالکوم 1996، ص. 192.
167. پینسون 1994، ص. 143.
168. هوآر، مارکو آتیلا (2006). نسل کشی و مقاومت در بوسنی هیتلری: پارتیزان ها و چتنیک ها . انتشارات دانشگاه آکسفورد ص 10. شابک 978-0-19-726380-8.
169. مالکوم 1996، ص. 157.
170. بوگارل، خاویر؛ کورب، اسکندر؛ پتکه، استفان؛ Zaugg, Franziska (2017) [2016]. "یگان های اس اس مسلمان در بالکان و اتحاد جماهیر شوروی". در بوهلر، یوخن؛ گروارث، رابرت (ویرایش‌ها). Waffen-SS: تاریخ اروپا . آکسفورد : انتشارات دانشگاه آکسفورد . صص 252-283. doi : 10.1093/acprof:oso/9780198790556.003.0008 . شابک 9780198790556. OCLC  970401339. S2CID  133436194.
171. Banac، Ivo (1988). مسئله ملی در یوگسلاوی: خاستگاه، تاریخ، سیاست . ص 287-288.
172. Bećirević، Edina (2014). نسل کشی در رودخانه درینا. انتشارات دانشگاه ییل. ص 24-25. شابک 9780300192582.
173. رامت 2006، ص. 286.
174. Sancaktar, Caner (1 آوریل 2012). "ساخت و توسعه تاریخی ملت بوسنیاک". گزینه های جایگزین: مجله روابط بین الملل ترکیه . 11 : 1-17 . بازبینی شده در 28 سپتامبر 2019 .
175. دوراکوویچ، پروکلتستوو مسلمانا ، صص. 165.
176. City.ba: خط قرمز سارایوو – 11541 – به زبان بوسنیایی[نقل شده در 04 آوریل 2012] بایگانی‌شده در 21 دسامبر 2012، در Wayback Machine
177. E-News: خط قرمز برای قربانیان محاصره سارایوو - به زبان بوسنیایی [نقل شده در 04 آوریل 2012] بایگانی شده در 1 ژوئیه 2012، در Wayback Machine
178. «ICTY: قضاوت بلاگویویچ و جوکیچ» (PDF) . بایگانی شده (PDF) از نسخه اصلی در 30-03-2012.
179. «ICTY: قضاوت کوناراچ، کواچ و ووکوویچ» (PDF) . بایگانی شده (PDF) از نسخه اصلی در 06-08-2011.
180. «ICTY: بزرگترین رنج حداقل خطر». بایگانی شده از نسخه اصلی در 2007-10-13.
181. بنجامین دبلیو فورتسون چهارم، زبان و فرهنگ هند و اروپایی: مقدمه ، ویرایش دوم. (2010، بلک ول)، ص. 431، "به دلیل قابل درک بودن متقابل، صربی، کرواتی و بوسنیایی معمولاً به عنوان یک زبان به نام صربی کرواتی تصور می شود."
182. واسلاو بلاژک، «درباره طبقه‌بندی داخلی زبان‌های هند و اروپایی: نظرسنجی» بازیابی شده در 20 اکتبر 2010 آرشیو شده در 04-02-2012 در ماشین راه‌اندازی ، صفحات 15–16.
183. پیتر جردن (1989). Atlas Ost- und Südosteuropa: Bevölkerung aktuelle Karten zu Ökologie, Bevölkerung und Wirtschaft. جلد 2. Österreichisches Ost- und Südosteuropa-Institut. ص 21. شابک 978-3-443-28526-5.
184. Mahmutćehajić، Rusmir (2003). مقالات سارایوو: سیاست، ایدئولوژی و سنت . آلبانی، نیویورک: انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک. ص 252. شابک 9780791456378.
185. بالیچ، اسماعیل (1978). Die Kultur der Bosniaken، ضمیمه اول: Inventar des bosnischen literarischen Erbes in orientalischen Sprachen . وین: آدولف هولژاوزنس، وین. ص 111.
186. Dobraća، Kasim (1963). کاتالوگ Arapskih, Turskih i Perzijskih Rukopisa (فهرست نسخه های خطی عربی، ترکی و فارسی در کتابخانه Gazihusrevbegova، سارایوو) . سارایوو{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
187. «گروه طبیعی و معماری بلاگاج». مرکز میراث جهانی یونسکو . بایگانی شده از نسخه اصلی در 2010-02-17 . بازیابی شده در 2009-05-21 .
188. «تکه در بلاگاج روی چشمه بونا، مجموعه طبیعی و معماری بلاگاج». کمیسیون حفظ آثار ملی بوسنی و هرزگوین . بازیابی شده در 2009-05-22 .^{[ لینک مرده دائمی ]}
189. محمد هاجیجاهیچ، «Sinkretistički elementi»، ص. 304-305 (قله های کوه)، ص. 309-313 (نام های خدا).
190. Glasnik zemaljskog muzeja, 01/07/1894 – Vjerske starine iz Bosne i Hercegovine Scridb: "Glasnik Zemaljskog Muzeja 1894./god.6 knj.1". بایگانی شده از نسخه اصلی در 2017-02-24 . بازیابی شده در 2017-09-08 .
191. ابراهیم پاشیچ (2013). Predslavenski korijeni Bošnjaka: Tračko ime Bosna i Tračani u Bosni. سارایوو: BZK "PREPOROD". ص 405. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2016-03-07.
192. ویکوسلاو پریکا (2002). بت های بالکان: دین و ناسیونالیسم در کشورهای یوگسلاوی نیویورک: انتشارات دانشگاه آکسفورد. ص 86. شابک 9780195174298.
193. میلر، ویلیام (اکتبر ۱۸۹۸). "بوسنی قبل از فتح ترکیه". بررسی تاریخی انگلیسی 13 (52): 643-666. doi :10.1093/ehr/xiii.lii.643. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2019-12-21 . بازیابی شده در 2019-07-01 .
194. "Šta je muštuluk i otkud u našem rječniku?". سی دی ام بایگانی شده از نسخه اصلی در 2020-12-05 . بازیابی شده 2020-11-26 .
195. نایمارک، نورمن ام. کیس، هالی (2003). یوگسلاوی و مورخان آن: درک جنگ های بالکان در دهه 1990. انتشارات دانشگاه استنفورد ص 44-45.
196. ولف، لری (2003). ونیز و اسلاوها: کشف دالماسی در عصر روشنگری. انتشارات دانشگاه استنفورد صص 191-192. شابک 0-8047-3946-3 . 
197. معارف اسلامی. جلد 40. پژوهشکده اسلامی. 2001. ص. 136.
198. Velikonja 2003, p. 64، 277.
199. باقرزاده، علیرضا (۱۳۸۰). "L'ingérence iranienne en Bosnie-Herzégovine" در خاویر بوگارل و ناتالی کلایر، ویراستاران، Le Nouvel Islam balkanique . پاریس. صص 397-428.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
200. جفریس، ایان (2007). بالکان: تاریخ پسا کمونیستی. ص 330.
201. Gaši، Ašk، Melamisufism i Bosnien، En dold gemenskap ، مطالعات لوند در تاریخ ادیان. جلد 45، ص. 38. گروه تاریخ و مردم شناسی ادیان، دانشگاه لوند، لوند، سوئد
202. شابانوویچ 1973
203. Ćehajić 1986:69ff; Hadžijahić 1977:91ff.
204. Velikonja 2003, p. 261.
205. برینگا 2002:24; برینگا 1995: 7.
206. جفریس، ایان (2007). بالکان: تاریخ پسا کمونیستی . ص 330.
207. Hoare 2014، ص. 3.
208. مگنوسون 1994:336; اولسون 1994:24.
209. Gaši، Ašk، Melamisufism i Bosnien، En dold gemenskap ، مطالعات لوند در تاریخ ادیان. جلد 27، ص. 38. گروه تاریخ و مردم شناسی ادیان، دانشگاه لوند، لوند، سوئد
210. E. Çabej, Ilirishtja dhe Shqipja, Studime gjuhesore IV, Prishtine 1987., p. 202.
211. Muslimanska licna imena: sa etimologijom, etimoloskom grafijom i sematikom Trece izdanje. نویسنده: سناد آجیک; الکلم; 7/1/1999 (اسامی شخصی مسلمانان با ریشه شناسی و معناشناسی)
212. «جمهوری بوسنی و هرزگوین، ۱۹۹۲–۱۹۹۸». Flagspot.net. بازبینی شده در 3 فوریه 2012.
213. «SFOR – بوسنی و هرزگوین در ده پرچم». بایگانی شده از نسخه اصلی در 4 مارس 2016 . بازبینی شده در 1 مه 2016 .
214. «Zakon o zastavi Bosne i Hercegovine» [قانون پرچم بوسنی و هرزگوین] (PDF) . بایگانی شده (PDF) از نسخه اصلی در 2008-11-19 . بازیابی شده در 07-01-2010 .
215. سنمیر رسیچ (2010). در تاریخ بالکان - یوگوسلاویان تا پاییز. لوند: Historiska Media. ص 294. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2014-12-29 . بازیابی شده در 29-12-2014 .
216. Milliyet (2008-06-06). "Türkiye'deki Kürtlerin sayısı!" (به ترکی). www.milliet.com.tr. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2009-02-09 . بازیابی شده در 2013-05-05 .
217. دلکیچ، ملینا (18-08-2019). "این یکسان نیست": چرا پناهندگان جنگی که به احیای سنت لوئیس کمک کردند ترک می کنند. نیویورک تایمز . ISSN  0362-4331. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2021-05-15 . بازیابی شده در 2021-05-15 .
218. "immigration-online.org". بایگانی شده از نسخه اصلی در 3 ژوئن 2012 . بازبینی شده در 1 مه 2016 .
219. «کنگره بوسنیایی‌های آمریکای شمالی». بایگانی شده از نسخه اصلی در 7 مه 2016 . بازبینی شده در 1 مه 2016 .

منابع

کتاب ها

• آلورث، ادوارد (1994). ظهور مجدد جوامع مسلمان: دیدگاه های تاریخی در مورد ملیت، سیاست و مخالفت در اتحاد جماهیر شوروی سابق و یوگسلاوی. انتشارات دانشگاه دوک. شابک 978-0-8223-1490-5.
• بیسیک، دنیس (2009). ریشه های هویت مذهبی، قومی و ملی مسلمانان بوسنی و هرزگوین. دانشگاه واشنگتن شابک 9781109124637. بایگانی شده از نسخه اصلی در 2014-06-28.
• بوگارل، خاویر (2017). اسلام و ملت در بوسنی و هرزگوین: امپراتوری های بازمانده . نیویورک: انتشارات بلومزبری. شابک 9781350003590.
• بوگارل، خاویر (2009). "Od "Muslimana" do "Bošnjaka": pitanje nacionalnog imena bosanskih muslimana" [از "مسلمانان" به "بوسنیایی ها: مسئله نام ملی مسلمانان بوسنیایی"]. Rasprave o nacionalnom identitetu Bošnjaka – Zbornik radova [ بحث در مورد هویت ملی بوسنیایی ها - مجموعه مقالات ]. {{cite book}}: |journal=نادیده گرفته شد ( کمک )
• Bulić، Dejan (2013). "استحکامات اواخر باستان و دوره بیزانس اولیه در قلمرو متاخر شاهزادگان اسلاوی جنوبی و اشغال مجدد آنها". دنیای اسلاوها: مطالعات اسلاوهای شرقی، غربی و جنوبی: سیویتاس، اوپیدا، ویلاها و شواهد باستان شناسی (قرن 7 تا 11 پس از میلاد) . بلگراد: موسسه تاریخ. صص 137-234. شابک 9788677431044.
• دنیا، رابرت جی. فاین، جان ون آنتورپ جونیور (1994). بوسنی و هرسگوین: یک سنت خیانت شده. C. Hurst & Co. Publishers. شابک 978-1-85065-212-0.
• فاین، جان ون آنتورپ جونیور (1991). بالکان اوایل قرون وسطی: بررسی انتقادی از قرن ششم تا اواخر قرن دوازدهم. انتشارات دانشگاه میشیگان شابک 978-0-472-08149-3.
• فریدمن، فرانسین «مسلمانان بوسنیایی: ساختن یک ملت یوگسلاوی» در ملیسا بوکووی، جیل اروین و کارول لیلی، ویراستاران، روابط دولت-جامعه در یوگسلاوی، 1945-1992، 1997
• هوآر، مارکو آتیلا (1 فوریه 2014). مسلمانان بوسنیایی در جنگ جهانی دوم انتشارات دانشگاه آکسفورد شابک 978-0-19-936531-9.
• کایماکاموا، میلیانا؛ سالامون، ماسیج (2007). بیزانس، مردمان جدید، قدرت های جدید: منطقه تماس بیزانتینو-اسلاو، از قرن نهم تا پانزدهم. Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica". شابک 978-83-88737-83-1.
• کارچیچ، فیکرت (1995). بوسنیایی ها و چالش های مدرنیته: اواخر عثمانی و زمان هاپسبورگ .
• مالکوم، نوئل (1996) [1994]. بوسنی: یک تاریخ کوتاه (ویرایش دوم). انتشارات دانشگاه نیویورک. شابک 978-0-8147-5561-7.
• پینسون، مارک (1994). مسلمانان بوسنی و هرزگوین: توسعه تاریخی آنها از قرون وسطی تا انحلال یوگسلاوی. انتشارات دانشگاه هاروارد. شابک 978-0-932885-09-8.
• رامت، سابرینا پی (2006). سه یوگسلاوی: دولت سازی و مشروعیت، 1918-2004. انتشارات دانشگاه ایندیانا شابک 0-253-34656-8. بازبینی شده در 28 سپتامبر 2019 .
• رژیچ، انور (2005). بوسنی و هرزگوین در جنگ جهانی دوم . فرانک کاس. شابک 0-7146-5625-9.
• توماسویچ، جوزو (2001). جنگ و انقلاب در یوگسلاوی، 1941-1945: اشغال و همکاری . انتشارات دانشگاه استنفورد شابک 978-0-8047-0857-9.
• ولیکنجا، میتجا (2003). جدایی مذهبی و عدم تحمل سیاسی در بوسنی و هرزگوین . انتشارات دانشگاه A&M تگزاس. شابک 978-1-58544-226-3.

مجلات

• بابونا، آیدین (1378). «ناسیونالیسم و ​​مسلمانان بوسنیایی». فصلنامه اروپای شرقی . 33 (2): 195–.
• بائر، درون. هویت قومی- مذهبی مسلمانان بوسنیایی: قوم نگاری مبتنی بر ادبیات. حوزه علمیه فولر، دانشکده مطالعات بین فرهنگی، 2012.
• فریدمن، فرانسین (2000). "اسلاوهای مسلمان بوسنی و هرزگوین (با اشاره به سندزک نووی پازار): اسلام به عنوان هویت ملی". مقالات ملیت ها 28 (1): 165-180. doi :10.1080/00905990050002498. S2CID  154938106.
• هامورتزیادو، لیلی (2002). بوسنیایی ها: از ملتی به تهدید دیگر. مجله اروپای جنوبی و بالکان . 4 (2): 141-156. doi :10.1080/1461319022000021594. S2CID  153647785.
• کوفمن، دانیل (2001). "خود تعیینی در یک دولت چند قومیتی: بوسنیایی ها، بوسنیایی ها، کروات ها و صرب ها". بازسازی جوامع چند قومیتی: مورد بوسنی و هرزگوین : 31-62.
• لاریس، دونجا (2015). "جامعه اسلامی در بوسنی و هرزگوین و ملت سازی توسط مسلمانان/بوسنیایی ها در بالکان غربی". مقالات ملیت ها 43 (2): 195-212. doi :10.1080/00905992.2014.998186. S2CID  128622843.
• لوپاسیک، الکساندر (1981). "مسلمانان بوسنیایی: جستجوی هویت". بولتن . 8 (2): 115-125. doi :10.1080/13530198108705319.
• لومونوسوف، ماتوی (2012). "ایلیریسم به سبک بوسنیایی: دوران باستان بالکان در اساطیر ملی معاصر و ساخت هویت در میان بوسنیایی ها" (PDF) . مجله اسلاو جنوبی . 31 (3-4): 61-83.^{[ لینک مرده ]}
• رامت، پدرو (1985). "قومیت اولیه یا ناسیونالیسم مدرن: مورد مسلمانان یوگسلاوی". مقالات ملیت ها 13 (2): 165-187. doi :10.1080/00905998508408020. S2CID  162161893.

لینک های خارجی

• بوسنیایی ها در ایالات متحده
• IGBD - بوسنیایی ها در آلمان (به زبان بوسنیایی و آلمانی)
• کنگره بوسنیایی های آمریکای شمالی
• BAACBH.org - شورای مشورتی بوسنیایی آمریکا برای بوسنی و هرزگوین
• بوسنیایی ها – مدخل ویکیواژه برای بوسنیایی ها
• BOSNJACI.net (به بوسنیایی)
• صفحه فیس بوک