زبان های سلتی جزیره ای

گروهی از زبان های سلتیک بریتانی، بریتانیای کبیر، ایرلند و جزیره من

زبان‌های سلتی جزیره‌ای گروهی از زبان‌های سلتی هستند که در بریتانی ، بریتانیای کبیر ، ایرلند و جزیره من صحبت می‌شوند . تمام زبان‌های سلتی باقی‌مانده در گروه جزیره‌ای هستند، از جمله برتون، که در قاره اروپا در بریتانی، فرانسه صحبت می‌شود . زبان‌های سلتی قاره‌ای ، اگرچه زمانی به طور گسترده در سرزمین اصلی اروپا و آناتولی صحبت می‌شد ، ^[1] منقرض شده‌اند.

شش زبان سلتی جزیره ای (در همه موارد نوشتاری و گفتاری) در دو گروه مجزا موجود است:

• زبان های سلتی جزیره ای
  • زبان های بریتونیک (یا بریتونیک).
    • برتون
    • کورنیش
    • ولز
  • زبان های گویدلیک
    • ایرلندی
    • مانکس
    • گیلیک اسکاتلندی

فرضیه سلتیک جزیره ای

فرضیه سلتی جزیره ای این نظریه است که این زبان ها با هم در آن مکان ها تکامل یافته اند و اجداد مشترک بعدی نسبت به هر یک از زبان های سلتی قاره ای مانند سلتیبری ، گالی ، گالاتیایی و لپونتیکی دارند که همه آنها مدت هاست منقرض شده اند. این تقسیم زبانی زبان های سلتی به جزیره ای و قاره ای با فرضیه سلتیک P/Q در تضاد است .

طرفداران فرضیه جزیره ای (مانند Cowgill 1975؛ McCone 1991، 1992؛ و Schrijver 1995) به نوآوری های مشترک در میان این موارد اشاره می کنند - به طور عمده:

• حروف اضافه
• استفاده مشترک از ذرات لفظی خاص
• ترتیب کلمات VSO
• تمایز افعال مطلق و فعل ربط به طور گسترده در ایرلندی باستان و کمتر در ولزی میانه یافت می شود (به مورفولوژی زبان پروتو-سلتی مراجعه کنید ).

طرفداران ادعا می‌کنند که یک تقسیم قوی بین زبان‌های بریتونی با گالی ( P-Celtic ) در یک طرف و زبان‌های گویدلیک با سلتیبری (Q-Celtic) از طرف دیگر، ممکن است به دلیل پدیده تماس زبانی سطحی باشد . آنها می افزایند که تغییر صدای یکسان ( /kʷ/ به /p/ ) می تواند به طور مستقل در پیشینیان گالی و بریتونی رخ داده باشد، یا از طریق تماس زبانی بین این دو گروه گسترش یافته باشد. علاوه بر این، زبان‌های ایتالیایی واگرایی مشابهی بین لاتین-فالیسکانی داشتند که /kʷ/ را حفظ می‌کرد و اوسکو-آمبریایی که آن را به /p/ تغییر داد . برخی از مورخان، مانند جورج بوکانان در قرن شانزدهم، پیشنهاد کرده بودند که زبان بریتونیک یا پی سلتیک از نوادگان زبان پیکت ها است . در واقع، قبیله پریتانی دارای اشکال همزاد قریتانی (و از نظر املایی ارتدکس به شکل مدرن اما به طور خلاف شهود نوشته شده کروتین) (Q-Celtic) است. ^{[2] [الف]}

بر اساس فرضیه جزیره ای، شجره خانواده زبان های سلتی جزیره ای به شرح زیر است:

این جدول همزادهایی را فهرست می‌کند که توسعه پروتو-سلتیک */kʷ/ به /p/ را در زبان‌های گالی و بریتونی و به /k/ در زبان‌های گویدلی نشان می‌دهد.

^ در املای ولزی ⟨u⟩ نشان دهنده [i] یا [ɪ] است.

تفاوت قابل توجهی بین زبان‌های گویدلیک و بریتونیک، تبدیل * an , * am به یک مصوت بی‌نظیر با بلند شدن، é ، قبل از توقف یا اصطکاکی در اصل بی‌صدا است . ایرلندی قدیم éc "مرگ"، écath "قلاب ماهی"، دت "دندان"، cét "صد" در مقابل ولز angau ، angad ، dant ، و cant . در غیر این صورت:

• بینی قبل از مصوت، i̯ ، w ، m و مایع باقی می‌ماند:
  • ایرلندی قدیمی : بن "زن" (< * benā )
  • ایرلندی باستان: gainethar "او به دنیا آمد" (< * gan-i̯e-tor )
  • ایرلندی قدیم: ainb «نادان» (< * anwiss )
• بینی قبل از n دیگری به en منتقل می شود :
  • ایرلندی قدیمی: benn "peak" (< * banno ) (در مقابل ولش ممنوع )
  • ایرلندی میانه : ro-geinn "مکانی را می یابد" (< * ganne ) (در مقابل گاناف ولز )
• بینی به سمت داخل می رود، من قبل از توقف صدا
  • ایرلندی قدیم: imb "کره" (در مقابل برتون aman(en)n ، کورنیش amanyn )
  • ایرلندی قدیمی: ingen "nail" (در مقابل ولز قدیمی eguin )
  • ایرلندی قدیم: تنگه «زبان» (در مقابل ولز تافود )
  • ing "strait" (در مقابل ولزی میانه eh-ang "wide")

سلتیک جزیره ای به عنوان یک منطقه زبان

برای نشان دادن اینکه نوآوری های مشترک از یک تبار مشترک هستند، لازم است که به دلیل تماس زبانی پس از جدایی اولیه ایجاد نشوند. یک حوزه زبانی می‌تواند ناشی از دوزبانگی گسترده باشد ، شاید به دلیل برون‌همسری ، و فقدان تقسیم‌بندی شدید زبانی اجتماعی.

رانکو ماتاسوویچ فهرستی از تغییراتی را ارائه کرده است که هر دو شاخه سلتیک جزیره ای را تحت تأثیر قرار داده است، اما هیچ مدرکی مبنی بر اینکه تاریخ آنها باید به دوره سلتیک اولیه-جزیره ای باشد وجود ندارد. ^[3] اینها عبارتند از:

• تغییرات واجی
  • لطافت بی صدا متوقف می شود
  • برانگیختن / من محبت
  • کاهش/عاطفه
  • آپوکوپ
  • سنکوپ
• تغییرات مورفولوژیکی
  • ایجاد حروف اضافه مزدوج
  • از دست دادن عطف حالت ضمایر شخصی (اشکال عطف مصداق تاریخی)
  • ایجاد درجه معادل
  • ایجاد ناقص
  • ایجاد خلق و خوی مشروط
• ریخت نحوی و نحوی
  • صلب سازی سفارش VSO
  • ایجاد عبارات قطعی پیش فرض
  • ایجاد ذراتی که بیانگر تصدیق و نفی جمله هستند
  • ایجاد ساختار پریفراستیک
  • ایجاد نشانگرهای شی
  • استفاده از اعداد ترتیبی به معنای «یکی از».

فعل مطلق و وابسته

فعل سلتی جزیره ای یک ویژگی عجیب و غریب را نشان می دهد که در هیچ زبان هندواروپایی تأیید شده دیگری ناشناخته است : افعال بسته به اینکه در موقعیت اولیه مطلق در جمله ظاهر شوند (سلتی جزیره ای دارای فعل-موضوع-مفعول یا ترتیب کلمه VSO) شکل های صرف متفاوتی دارند. آیا قبل از آنها یک ذره پیش کلامی وجود دارد . این وضعیت در ایرلندی قدیم به شدت ثابت شده است ، اما تا حدی در گالیک اسکاتلندی باقی مانده است و آثاری از آن در ولز میانه نیز وجود دارد .

اشکالی که در موقعیت جمله ابتدایی ظاهر می شوند مطلق نامیده می شوند ، آنهایی که بعد از یک ذره ظاهر می شوند، ربط نامیده می شوند ( برای جزئیات بیشتر به فرم های فعل وابسته و مستقل مراجعه کنید ). پارادایم فاعل فعلی فعل ایرلندی قدیمی beirid "carry" به شرح زیر است . شکل های پیوسته با ذره ní "not" نشان داده شده اند.

در زبان گالیکی اسکاتلندی این تمایز هنوز در برخی از فعل‌ها در تقریباً همه افعال (به جز تعداد بسیار کمی) یافت می‌شود. این یک زبان VSO است . مثالی که در ستون اول زیر آورده شده است، شکل مستقل یا مطلق است ، که باید زمانی استفاده شود که فعل در موقعیت ابتدایی قرار دارد (یا قبل از بند با ذرات معین پیش‌کلامی). سپس به دنبال آن، شکل وابسته یا ربط است که زمانی لازم است که فعل با ذرات معینی دیگر، به‌ویژه ذرات پیش‌لفظی پرسشی یا منفی، قبل از فعل در جمله قرار گیرد. در این مثال ها، در ستون اول یک فعل در موقعیت بند ابتدایی داریم. در ستون دوم یک ذره منفی بلافاصله قبل از فعل قرار می گیرد که باعث می شود فعل از شکل فعل یا فرم های فعل صرف وابسته استفاده کند .

شکل‌های فعل در مثال‌های بالا با هر ضمایر شخصی موضوعی یکسان است، نه فقط با افراد خاصی که در مثال انتخاب شده‌اند. همچنین، ترکیب ویژگی‌های زمان – جنبه – حالت ذاتی در این فرم‌های فعل غیر ماضی است اما در غیر این صورت با توجه به زمان نامشخص است و با انواع زمان‌های غیر گذشته سازگار است و بافت زمان را نشان می‌دهد. این حس می‌تواند کاملاً بدون تنش باشد، برای مثال زمانی که ادعا می‌کنیم چیزی همیشه درست است یا همیشه اتفاق می‌افتد. این شکل فعل در بسیاری از گرامرهای آموزشی به اشتباه "آینده" نامیده شده است. اصطلاح درست و خنثی «INDEF1» در متون زبانشناسی استفاده شده است.

در ولز میانه، این تمایز به وضوح در ضرب المثل های پیروی از فرمول "X اتفاق می افتد، Y اتفاق نمی افتد" دیده می شود (ایوانز 1964: 119):

• Pereid y rycheu, ny phara a'e goreu "شیارها ماندگار هستند، کسی که آنها را ساخته است ماندگار نیست"
• Trenghit golut، ny threingk molut "ثروت از بین می رود، شهرت از بین نمی رود"
• Tyuit maban, ny thyf y gadachan "نوزاد رشد می کند، قنداقش رشد نمی کند"
• Chwaryit mab noeth, ny chware mab newynawc "پسر برهنه بازی می کند، پسر گرسنه بازی نمی کند"

تحلیل قدیمی‌تر این تمایز، همانطور که توسط تورنیسن (1946، 360 به بعد) گزارش شده است، معتقد بود که پایان‌های مطلق از «پایان‌های اولیه» پروتو-هندواروپایی (که در زمان حال و آینده استفاده می‌شود) مشتق می‌شوند در حالی که پایان‌های پیوسته از "پایان های ثانویه" (در زمان های گذشته استفاده می شود). بنابراین تصور می‌شد که برید مطلق ایرلندی قدیم «s/he carries» از * bʰereti (مقایسه کنید bharati سانسکریت «s/he bars»)، در حالی که beir پیوندی تصور می‌شد که از * bʰeret باشد (مقایسه کنید سانسکریت a-bharat «s/he حمل می کرد").

با این حال، امروزه اکثر سلتیک‌ها موافق هستند که کاوگیل (1975)، به دنبال ایده‌ای که قبلاً در پدرسن (1913، 340 به بعد) وجود داشت، راه‌حل درستی را برای منشأ تمایز مطلق/مرتبط یافت: یک ذره انکلیتی ، که به صورت * es بازسازی شده است. بعد از صامت ها و * s بعد از مصوت ها در مقام دوم جمله قرار گرفتند. اگر اولین کلمه در جمله ذره دیگری بود، * (e)s بعد از آن و در نتیجه قبل از فعل آمده بود، اما اگر فعل اولین کلمه در جمله بود، * (e)s به آن ضرب می شد. بنابراین، بر اساس این نظریه، beirid مطلق ایرلندی باستان از Proto-Celtic * bereti-s می آید ، در حالی که پیوند ní beir از * nī-s bereti می آید .

هویت ذره * (e) نامشخص است. کاوگیل پیشنهاد می کند که ممکن است شکل معنایی تنزل یافته ای از * esti "is" باشد، در حالی که Schrijver (1994) استدلال کرده است که از ذره * eti "and then" مشتق شده است که در زبان گالی تأیید شده است. استدلال Schrijver توسط شوماخر (2004) پشتیبانی و بسط می‌یابد، که به شواهد بیشتری اشاره می‌کند، به عنوان مثال، تشابه‌های گونه‌شناختی در زبان‌های غیر سلتی، و به‌ویژه تعداد زیادی از اشکال فعل در همه زبان‌های بریتونیک که حاوی ذره -d هستند (از یک قدیمی تر * -t ).

نمی توان نشان داد که زبان های سلتیک قاره ای دارای هیچ تمایز مطلق/پیوندی هستند. با این حال، به نظر می‌رسد که مانند سایر زبان‌های هند و اروپایی، فقط ترتیب کلمات SVO و SOV را نشان می‌دهند. بنابراین تمایز مطلق/مرتبط ممکن است مصنوع از نظم کلمه VSO باشد که در سلتیک جزیره ای پدید آمده است.

زیر لایه احتمالی پیش از سلتیک

سلتیک جزیره ای، بر خلاف سلتیک قاره ای ، دارای برخی ویژگی های ساختاری با زبان های مختلف آفریقایی-آسیایی است که در سایر زبان های هند و اروپایی نادر است. این شباهت‌ها عبارتند از : ترتیب کلمه فعل – فاعل – مفعول ، افعال مفرد با مضامین پس از کلام جمع، ساختاری مشابه با حالت ساختاری ، حروف اضافه با ضمایر عطف آمیخته («حروف اضافه» یا «ضمایر اضافه»)، و نسبی‌های مایل با ضمیر. کپی ها این شباهت ها در اوایل سال 1621 در مورد زبان ولزی و عبری مشاهده شد . ^{[4] [5]}

^{این فرضیه} که زبان‌های سلتی جزیره‌ای دارای ویژگی‌هایی از یک زیرلایه آفریقایی-آسیایی (زبان‌های ایبری و بربری) هستند، برای اولین بار توسط جان موریس-جونز در سال 1899 ارائه شد. ; ^[7] جولیوس پوکورنی (1927); ^[8] هاینریش واگنر (1959); ^[9] Orin Gensler (1993); ^[10] Theo Vennemann (1995); ^[11] و آریل شیشا-هالوی (2003). ^[12]

دیگران پیشنهاد کرده‌اند که به‌جای تأثیر مستقیم زبان‌های آفریقایی-آسیایی بر سلتیک جزیره‌ای، هر دو گروه از زبان‌ها تحت تأثیر یک بستر گمشده قرار گرفته‌اند. این توسط Jongeling (2000) پیشنهاد شد. ^[13] رانکو ماتاسوویچ (2012) نیز استدلال کرد که «زبان‌های سلتی جزیره‌ای در معرض تأثیرات قوی از یک زیرلایه ناشناخته و احتمالاً غیرهندواروپایی بودند» و توازی‌های نحوی بین زبان‌های سلتی جزیره‌ای و زبان‌های آفریقایی-آسیایی را «احتمالاً» یافت. تصادفی نیست". او استدلال می‌کرد که شباهت‌های آن‌ها از «منطقه کلان زبانی بزرگی است که بخش‌هایی از شمال غربی آفریقا و همچنین بخش‌های بزرگی از اروپای غربی را در بر می‌گیرد، قبل از ورود گویشوران هند و اروپایی، از جمله سلتیک». ^[14]

به گفته ریموند هیکی ، نظریه زیرلایه آفریقایی-آسیایی "هیچ وقت مورد پسند دانشمندان زبان های سلتی قرار نگرفته است". ^{[15] این نظریه توسط کیم مک‌کون در سال 2006، [16]} گراهام آیزاک در سال 2007، ^[17] و استیو هویت در سال 2009 مورد انتقاد قرار گرفت . بنابراین، او این نظریه را نه تنها اثبات نشده بلکه اشتباه می داند. در عوض، شباهت‌های بین سلتیک جزیره‌ای و آفریقایی-آسیایی می‌توانست به طور مستقل تکامل یابد.

یادداشت ها

1. تمام تحقیقات دیگر در مورد Pictish به عنوان پس‌نوشته‌ای برای کار بوکانان توصیف شده‌اند. این دیدگاه ممکن است چیزی شبیه ساده‌سازی بیش از حد باشد: فورسیث 1997 شرح کوتاهی از بحث ارائه می‌دهد. Cowan & McDonald 2000 ممکن است برای یک دید گسترده تر مفید باشد.

مراجع

1. اسکا، جوزف اف (2006). "زبان گالاتیایی". در John T. Koch (ویرایش). فرهنگ سلتیک: یک دایره المعارف تاریخی . جلد III: G-L. سانتا باربارا، کالیفرنیا: ABC-CLIO. شابک 1-85109-440-7.
2. «زبان تصاویر». اورکنیجار . بایگانی شده از نسخه اصلی در ۱ اوت ۲۰۲۳.
3. سلتیک جزیره ای به عنوان یک منطقه زبانی در زبان های سلتی در تماس، هیلدگارد تریسترام، 2007.
4. استیو هویت، «مسئله یک زیر لایه هامیتو سامی در سلتیک جزیره ای و سلتیک از غرب»، فصل 14 در جان تی کوخ، بری کانلیف، سلتیک از غرب 3
5. جان دیویس، Antiquae linguae Britannicae rudimenta ، 1621
6. جی. موریس جونز، " نحو پیشآریایی در سلتیک جزیره ای"، ضمیمه B از جان ریس ، دیوید برینمور جونز ، مردم ولز ، 1900
7. هنری جنر، کتاب راهنمای زبان کورنیش ، متن کامل لندن 1904
8. Das nicht-indogermanische Substrat im Irischen در Zeitschrift für celtische Philologie 16، 17 و 18
9. Gaeilge theilinn (1959) و مقالات بعدی
10. "A Typological Evaluation of Celtic/Hamito-Semitic Syntactic Parallels"، Ph.D. پایان نامه، دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، 1993 https://escholarship.org/uc/item/8p00g5sd
11. تئو ونمان، «Etymologische Beziehungen im Alten Europa». Der GinkgoBaum: Germanistisches Jahrbuch für Nordeuropa 13. 39-115، 1995
12. «Celtic Syntax، مصری-قبطی نحو بایگانی شده 2011-07-21 at the Wayback Machine »، در: Das Alte Ägypten und seine Nachbarn: Festschrift Helmut Satzinger ، Krems: Österreichisches Literaturforum-3025
13. هویت، استیو (2009). "مسئله یک زیر لایه هامیتو سامی در سلتیک جزیره ای". قطب نمای زبان و زبان شناسی . 3 (4): 972-995. doi :10.1111/j.1749-818X.2009.00141.x.
14. رانکو ماتاسوویچ (2012). زیر لایه در سلتیک جزیره ای. مجله روابط زبان • Вопросы языкового родства • 8 (2012) • ص. 153-168.
15. ریموند هیکی (24 آوریل 2013). کتاب راهنمای تماس با زبان. جان وایلی و پسران ص 535–. شابک 978-1-118-44869-4.
16. کیم مک‌کون، ریشه‌ها و توسعه عقده کلامی سلتی جزیره‌ای ، مطالعات مینوث در زبان‌شناسی سلتیک، 6 ، 2006، ISBN 0901519464 . گروه ایرلندی قدیمی، دانشگاه ملی ایرلند، 2006. 
17. «سلتی و آفریقایی-آسیایی» در زبان های سلتی در تماس ، مقالاتی از کارگاه آموزشی در چارچوب سیزدهم کنگره بین المللی مطالعات سلتیک، بن، 26-27 ژوئیه 2007، ص. متن کامل 25-80
18. هویت، استیو (2009). "مسئله یک زیر لایه هامیتو سامی در سلتیک جزیره ای". قطب نمای زبان و زبان شناسی . 3 (4): 972-995. doi :10.1111/j.1749-818X.2009.00141.x.

منابع

• کاوگیل، وارن (1975). "منشا پیوند سلتی جزیره ای و پایان های کلامی مطلق". در H. Rix (ویرایش). Flexion und Wortbildung: Akten der V. Fachtagung der Indogermanischen Gesellschaft, Regensburg, 9.–14. سپتامبر 1973 . ویزبادن: رایچرت. صص 40-70. شابک 3-920153-40-5.
• کوان، ادوارد جی. مک دونالد، آر اندرو (2000). آلبا: سلتیک اسکاتلند در قرون وسطی . شرق لینتون: تاکول پرس. شابک 9781862321519. OCLC  906858507.
• فورسایت، کاترین (1997). زبان در پیکتلند: پرونده علیه «پیکتیش‌های غیرهند و اروپایی». Studia Hameliana, 2. Utrecht: De Keltische Draak. شابک 9789080278554. OCLC  906776861.
• مک‌کون، کیم (1991). "PIE متوقف می شود و بینی هجایی در سلتیک". استودیا سلتیکا ژاپنیکا 4 : 37-69.
• مک‌کون، کیم (1992). «کرونولوژی نسبی: کلتیش». در آر بیکس; A. Lubotsky; J. Weitenberg (ویرایشگران). Rekonstruktion und Rative Chronologie: Akten Der VIII. Fachtagung Der Indogermanischen Gesellschaft, Leiden, 31. August–4. سپتامبر 1987 . Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck. صص 12-39. شابک 3-85124-613-6.
• شریور، پیتر (1995). مطالعات در آواشناسی تاریخی سلتی بریتانیا . آمستردام: رودوپی. شابک 90-5183-820-4.
• شوماخر، استفان (2004). Die keltischen Primärverben. Ein vergleichendes, etymologisches und morphologisches Lexikon . اینسبروک: Institut für Sprachen und Literaturen der Universität Innsbruck. صص 97-114. شابک 3-85124-692-6.